Maymun Çiçeği Virüsü Nedir? Nedenleri ve Tedavisi

Son dönemin hızlı yayılan hastalıklarından biri de maymun çiçeği virüsü. Monkeypox olarak da adlandırılan bu hastalık, Covid-19 pandemisinin etkilerini henüz atlatan insanlık için yeni bir endişe kaynağı. Peki, maymun çiçeği virüsü nedir? İnsanlık yeni bir pandeminin eşiğinde mi? Maymun çiçeği virüsü nasıl çıktı? Maymun çiçeği virüsü Türkiye’de mi?

Maymun Çiçeği Virüsü Nedir?

İlk Batı ve Orta Afrika’nın yağmur ormanlarında ortaya çıkan ve diğer bölgelere de yayılan maymun çiçeği virüsünün sebep olduğu hayvanlardan insanlara geçen bir hastalık. Virüs ilk 1958 yılında araştırma amacı ile gözlem altına alınan maymun kolonilerinde çiçek hastalığı ile benzer seyirde ilerleyen salgının yaşanması ile keşfedildi ve bu nedenle 'maymun çiçeği' adı verildi. İnsandaki ilk virüs vakası ise 1970’de Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde kaydedildi. Ancak bu virüs, yalnızca Batı ve Orta Afrika’daki ülkeleri değil, tüm dünyanı etkilediğinden küresel anlamdan insanlık sağlığı için önem taşıyan bir hastalık.

2003 yılında Afrika dışındaki ilk salgın vakası Amerika Birleşik Devletleri'nden bildirildi ve 70'ten fazla maymun çiçeği vakasına yol açtı. Eylül 2018’de Nijerya'dan İsrail ve Birleşik Krallık'a, Mayıs 2021'de Singapur'a, Temmuz ve Kasım 2021'de Amerika Birleşik Devletleri'ne seyahat edenlerde de bildirildi. Mayıs 2022'de ise endemik olmayan bazı ülkelerde de birden çok maymun çiçeği vakası tespit edildi.

Maymun Çiçeği Virüsü Nasıl Bulaşıyor?

“Maymun çiçeği virüsü nasıl bulaşır?” diye merak ediyorsanız monkeypox olarak adlandırılan bu virüsün, enfekte olan insan veya hayvanla temas ederek ya da virüs bulaşmış materyaller ile insanlara bulaştığını bilmelisiniz. Virüs insandan insana vücut sıvısı, solunum, eşyalar ile geçebilir. Virüsün solumun yoluyla bulaşması uzun süren yüz yüze teması gerektirir. Hayvandan insana bulaşması ise ısırık, çizik, vücut sıvısı ve doğrudan temas ile gerçekleşebilir.

Maymun Çiçeği Virüsü Belirti ve Bulgular

Maymun çiçeği, klinik olarak daha az şiddetli olmasına rağmen, çiçek hastalığı yaşayan kişilerde görülenlere benzer semptomları olan ve hayvanlardan insanlara bulaşan bir virüstür. İnsanlarda maymun çiçeği belirtileri çiçek hastalığı belirtileri ile benzerlik gösterir ancak daha hafiftir. Virüs ile çiçek hastalığı arasındaki fark, virüsün lenf bezlerinin şişmesine neden olmasıdır. Bunun yanında virüs kaslarda ağrı, yüksek ateş ve baş ağrısı ile belirti verir. Tipik olarak da deride döküntü ve anormal büyüklükte lenf bezleri ile kendini gösterir. Bu hastalık için kuluçka süresi 2 ile 4 haftadır. Yüksek ateşin yaşanmasından sonraki 3 gün içinde yüzde başlayan ve vücudun diğer bölgelerinde de beliren bir döküntü geliştirir.

“Maymun çiçeği virüsü belirtileri nedir?” sorusunun yanıtı aşağıdaki gibidir:

• Ateş
• Baş ağrısı
• Kas ağrıları
• Sırt ağrısı
• Şişmiş lenf bezleri
• Titreme
• Bitkinlik

Virüsün enfeksiyonu iki döneme ayrılabilir:

1.dönem: Baş ağrısı, ateş, lenf bezlerinde büyüme, kaslarda ağrı, halsizlik ve sırt ağrısı ile karakterizdir. Lenf düğümlerinin büyümesi suçiçeği ve kızamık hastalığından ayırt edilmelidir.

2.dönem: 5.günün ardından başlar. Derideki döküntüler gövdeye ek olarak yüz, kol ve bacaklarda yoğun bir şekilde görülür. Bu döküntüler daha az yoğunlukta olarak da avuç içleri ve ayak tabanlarındadır. Ek olarak sırasıyla ağız mukozası, genital bölge ve konjonktiva belirti gösterir. Döküntülerin tümü ilk olarak düz tabanlıdır ve deriden hafifçe kabarıktır. Sonrasında ise içi sıvı dolu lezyonlar şeklinde görülür. Bu lezyonlar birkaç adet olabileceği gibi sayısız da olabilir. Tüm bu belirtiler ise 2 ile 4 hafta içinde durur.

Virüs, çocuklarda ve bağışıklık yetmezliği olan kişilerde ağır seyirde ilerleyebilir. Akciğerde enfeksiyon, beyin iltihabı (ensefalit), görme kaybı ve sepsis görülebilen komplikasyonlar arasındadır.

Çiçek Hastalığı ile Benzerlik Gösteriyor

Maymun çiçeği virüsünün sergilediği tablo, 1980 yılında eradike edilen çiçek hastalığı ile benzer bir tabloya sahip. Ancak çiçek hastalığına göre daha az bulaşıcı ve hafif seyirli.

Maymun Çiçeği Virüsü Tedavisi

Bu virüs genellikle Batı ve Orta Afrika’nın tropik yağmur ormanlarına yakın alanlarda görülse de giderek kentsel alanlara yayılmış durumda. Maymun çiçeği virüsü tedavisi için onaylı yeni aşılar geliştirilmiştir. Ek olarak çiçek hastalığının tedavisinde kullanılan ilaçlar virüsün tedavi edilmesi için de onaylanmıştır.

Maymun Çiçeği Virüsü Aşısı Var mı?

Maymun çiçeği virüsü aşısı yok ancak çiçek hastalığı aşısının virüs üzerinde %85 oranında etkiye sahip olduğu bilinmekte. Bu nedenle de çiçek aşısı olan kişiler virüsü daha hafif seyirde atlatabilir. Ancak çiçek hastalığı aşısı yalnızca sağlık çalışanlarına koruma amaçlı uygulanmakta.

Maymun Çiçeği Virüsü Ölümcül mü?

“Maymun çiçeği virüsü nedir öldürür mü?” sorusuna maymun çiçeği virüsü vakalarının %10 oranında ölüme neden olduğu görülmekte şeklinde yanıt verilebilir. Ancak virüsün neden olduğu belirtileri yaşamanız durumunda mutlaka bir uzmana görünmelisiniz.

Yeni Bir Pandemi Kapıda mı?

İnsanlarda görülen ilk vaka 1970’de Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde tanımlanmış. Virüsü yaşayan 9 yaşında bir erkek çocuğudur. Bunu takip eden yıllarda da 11 Afrika ülkesinde virüs bildirilmiş. Ancak sonraki zamanlarda yalnızca Afrika ülkeleri ile sınırlı kalmayan virüs, dünyanın geri kalanını da etkileyerek küresel anlamdan önemli bir duruma gelmiştir. Afrika dışındaki ilk salgın 2003 yılında ABD’de Gana’dan getirilen sıçanlarla temasta olan evcil köpekle temas sonucu yaşanmıştır ve 70’in üstünde vaka görülmüştür. 2018 yılından itibaren de sırasıyla Nijerya, İsrail, Birleşik Krallık, Singapur ve Amerika Birleşik Devletleri’ne seyahat eden kişilerde görülmüştür. Son zamanlarda da Avrupa ülkelerinde yayıldığı bildirilen virüs ile ilgili gerekli önlemler alınmaktadır.

Maymun Çiçeği Virüsü Hangi Ülkelerde Görüldü?

Maymun çiçeği virüsü yaygın olarak Orta ve Batı Afrika'nın uzak bölgelerinde görülmüştür. İngiltere’deki ilk vaka ise 7 Mayıs 2022’de bildirildi. ABD, Kanada ve Avustralya ise durumdan etkilenen ülkeler arasında. “Peki, Maymun çiçeği virüsü Türkiye’de var mı?” 22 Mayıs 2022’de Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre hastalık Türkiye’de rastlanmadı.

Maymun Çiçeği Virüsüne Karşı Alınabilecek Önlemler

Virüs konusunda alınabilecek önlemler ve sistematik gözlemler kritik öneme sahip. Salgının yaşandığı sırada enfekte olan kişilerle yakın temasta olmak ise önemli bir risk faktörü. Bu nedenle enfeksiyona yakalanmış olan ya da enfeksiyon şüphesi taşıyan kişilerin tedavisi ve bakımında rol oynayan sağlık çalışanlarının gerekli önlemleri alması önemli. Hastanın bakımı için çiçek hastalığı aşısı olan kişilerin seçilmesi ise bu bakımdan gerekli.

Hijyen ise alınabilecek bireysel önlemler arasında. Bununla birlikte ortak alan ve eşyaların kullanımında dikkatli olunmalı. Nadir görülen bir virüs olan maymun çiçeğine seyahat ederken yakalanma riskini en aza indirgemek için alınması gereken önlemler ise şöyle:

• İyi pişirilmiş etleri tüketin.
• Ellerinizi rutin olarak sabun ve suyla yıkayın ya da alkol içeren bir el dezenfektanı kullanın.
• Virüsü taşıma ihtimali olan kişilerle temasta bulunmayın.
• Enfekte olan kişilerin giysi ve özel eşyaları ile yakın temastan kaçının.