eGFR Testi Nedir? eGFR Testi Neden Yapılır?

07 / MAR
2024

 “eGFR testi nedir?” sorusunun yanıtı test sonuçlarında çıkan ve sıklıkla merak edilen konulardan biri. Böbrekler kanın süzülmesini ve atık maddelerin idrar yoluyla vücuttan atılmasını sağlar. Böbrekler içinde bulunan glomerül adlı yapılar bu filtreleme işlevini gerçekleştirir. Böbreklerin normal çalışma kapasitesini sürdüremediği durumlarda genellikle glomerüler filtreleme yeteneği de etkilenir. Bu belirtilerin farkında olan doktorlar eGFR (tahmini glomerüler filtreleme oranı) testine başvurabilir, bu bir tür kan analizidir.

eGFR (Glomerüler Filtrasyon Hızı) Nedir?

Glomerüller kanın süzülmesini sağlar ve böylece kandaki zararlı maddelerin atılmasına yardımcı olur. Glomerüler Filtrasyon Hızı (GFR) her nefronda bulunan glomerüller tarafından birim zaman içerisinde süzülen toplam plazma miktarını temsil eder. eGFR testi böbreklerin ne kadar hızlı çalıştığını ve filtre olan glomerüllerin her dakika ne kadar kanı temizlediğini ölçer. Bu değerin hesaplanması için kreatinin seviyesi kullanılır ve ayrıca kişinin yaşına, kilosuna ve cinsiyetine göre değerlendirilir.

eGFR Yüksekliği Nedir?

Glomerüler filtrasyon hızının (GFR) 90 veya üzeri bir değerde olması durumu eGFR yüksekliği olarak adlandırılır. Bu durum böbreklerin kanı hızlıca temizleyip filtrelediğini gösterir. Ancak eGFR yüksekliği potansiyel böbrek hastalıklarının ve diğer sağlık sorunlarının belirtisi olabilir.

eGFR Düşüklüğü Nedir?

Böbreklerin glomerüler filtreleme hızında azalmaya işaret eden durum eGFR düşüklüğüdür. Böbrek fonksiyon bozukluğu veya idrar yolunda tıkanma gibi sebeplerle eGFR düşebilir. İdrar yollarının engellenmesi idrar çıkışını keser ve bu da böbrekte hasara ve sonuçta fonksiyon kaybına yol açabilir. Bu durumun erken evrede teşhis ve tedavi edilmesi daha ciddi böbrek hasarını önleyebilir.

eGFR Testi Neden Yapılır?

Kişinin böbreklerinin işlevselliği konusunda şüpheler olduğunda ya da mevcut böbrek rahatsızlıklarının durumunu incelemek için eGFR testi yapılır. eGFR böbrek hasarını tespit etmek için kullanılan ana parametredir. Bazı durumlar böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesini özellikle gerektirir. eGFR testinin öncelikli olarak önerildiği durumlar aşağıdaki gibidir:

• Diyabet
• Gebelik süreci
• Genetik predispozisyon
• Hipertansiyon
• İdrar yolunda tıkanıklıklar
• Kalp hastalıkları
• Obezite
• Sık idrar yolu enfeksiyonları
• Tütün kullanımı

Böbreklerin, üriner sistemin bir parçası olarak hasar görmesi veya farklı bir böbrek hastalığına sahip olması halinde glomerüller daha az kan filtre eder. Kreatinin alınan hayvansal proteinler ve iskelet kasındaki fosfokreatinin metabolizmasından oluşur. Dlayısıyla vücuttaki üretimi kas kütlesiyle ilişkilidir. Bu nedenle yaş, cinsiyet ve vücut kitlesi tarafından etkilenir. Yetersiz kan filtrasyonu tehlikeli toksinlerin vücutta birikmesine sebep olur. Böbrek işlevlerinin azalmasıyla birlikte kan içerisinde üre ve kreatinin gibi atık ürünlerin seviyesi artar. Bu durumda yüksek üre ve kreatinin seviyeleri ilk aşamada belirgin semptomlar göstermeyebilir. Ancak hastalar zamanla halsizlik, eklem ağrısı, idrar miktarında düşüş ve kaşıntı gibi şikayetler yaşayabilir.

eGFR Kan Testi Hangi Durumlarda Yapılmalıdır?

Böbreklerin işlevlerini tam olarak yerine getiremediği veya filtreleme görevini yapan glomerüldeki bozukluklar olduğu durumlarda eGFR kan testi uygulanır. Bu testin yapılmasına neden olan belirtiler aşağıdaki gibidir:

• Yorgunluk hissi,
• Kaşıntı,
• Kolların, bacakların ve ayakların şişmesi,
• Mide bulantısı,
• Kas krampları
• Kusma,
• İştahsızlık,
• Sık idrara çıkma ya da normalden daha az idrara çıkma.

eGFR Bozulması Düzeltilebilir mi?

GFR incelemesi böbrek işlevleri hakkında bilgi elde etmek için kullanılır. Doktorların yönlendirmesiyle gerçekleştirilecek çeşitli yaşam tarzı değişiklikleri ile GFR değerleri iyileştirilebilir. Böbrekler kanı süzerek vücudun elektrolit ve sıvı dengesini sağlar ve bu denge kan basıncı ve kalp ritmi gibi hayati değerleri etkiler. Bu nedenle böbrek işlevlerindeki herhangi bir bozukluk vücutta çeşitli olumsuz değişikliklere yol açabilir.

Çoğu böbrek hastalığı durumunda genellikle hastalık kronik bir biçimde seyreder ve kademeli olarak ilerler. GFR'nin iyileştirilmesi genellikle akut (ani başlangıçlı) bir böbrek hasarı durumunda mümkündür. Ancak uzun süreli ve kronik böbrek hastalıklarında, yaşam tarzı değişiklikleri genellikle sadece böbrek işlevlerinin yavaşça azalmasını yavaşlatmada etkilidir. Bu bağlamda akut veya kronik böbrek rahatsızlıklarında fonksiyonların düşüşü nedeniyle potasyum, fosfor ve sodyum açısından yüksek olan yiyeceklerden kaçınmak tavsiye edilir. Kan basıncının düzenli egzersizle kontrol altına alınması da son derece kritik bir öneme sahiptir. Sıvı alımına özen göstermek böbreklerin atıkları süzme yeteneğini artırır. Bu tüketim seviyesi doktorlar tarafından belirlenir ve bazı durumlarda kişilerin daha fazla sıvı tüketmeleri önerilirken diğerlerinde vücuttaki fazla sıvının birikmesini önlemek için sıvı alımının azaltılması gerekebilir.

eGFR Değeri Kaç Olmalı?

Sağlıklı bireylerde böbrek fonksiyonlarını temsil eden eGFR testi normal değerleri genellikle 90 veya daha yüksek olur. eGFR değeri yaşa, cinsiyete ve vücut kütlesine bağlı olarak değişebilir. Gebelik bazı ilaçların kullanımı ve beslenme şekli de GFR'yi etkileyebilir. eGFR'nin ritmi gün içerisinde değişkenlik gösterir ve gece yarısına doğru genellikle %10 düşer. GFR böbrek işlevinin bir göstergesi olup, böbrek hasarının varlığını belirlemek için kullanılır. Böylece böbrek hastalıklarının tanısı konulabilir ve uygun tedavi seçenekleri uygulanabilir. GFR değer aralıkları böbrek hasarı ve bu hasarın derecesi hakkında bilgi verir. GFD Tanımlama GFD ml/dak/1.73 m2 değerler aşağıdaki gibidir:

• 1 Normal veya yüksek ≥ 90
• 2 Hafif azalmış 60-89
• 3a Hafif-orta azalmış 45-5
• 3b Orta-şiddetli azalmış 30-44
• 4 Şiddetli azalmış 15-29
• 5 Böbrek yetmezliği < 15

GFR değeri kişiye özel olarak değişen ve çeşitli faktörlerden etkilenebilen bir böbrek işlev ölçütüdür. Bu test hakkında detaylı bilgi için sağlık kuruluşlarına başvurabilir ve uzman doktorların yardımını alabilirsiniz. Sağlıklı günler geçirmenizi dileriz.

KAYNAK: https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/21593-estimated-glomerular-filtration-rate-egfr