Çocukluk Çağı Kanserleri Hakkında Bilinmesi Gerekenler

 

Tıpkı yetişkinler gibi çocuklarda kanser meydana gelebilir. Ancak her 3 yetişkinden 1’i yaşamı boyu kansere yakalanma riski yaşarken bu oran çocuklarda oldukça düşüktür. Çocukluk çağı kanserlerinin %30’unu lösemi oluştururken geriye kalan oranda lenf bezi kanserleri görülür. Bu kanserleri yumuşak doku sarkmaları, nöroblastoma, Wilms tümörü ve sinir sistemi tümörleri takip eder. Çocuklarda kanser nasıl belli olur? Çocuklarda kanser neden görülür? gibi sorunların yanıtlarını ve daha fazlasını sizler için derledik.

Çocuklarda Kanser Nedir?

Çocuklarda görülen kanser, vücutta bulunan bazı hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesi ve yayılım göstermesi ile oluşan bir hastalıktır. Bu hastalık, sayısız hücreye sahip olan insan vücudunun hemen hemen her yerinde oluşum gösterebilir. Vücudun ihtiyacı olan yeni hücreleri oluşturmak adına büyüme ve çoğalma gösteren insan hücreleri, yaşlanma ya da bazı hasarlar nedeniyle ölür. Bu ölen hücrelerin yerlerini de yenisi alır. Ancak bazı durumlarda bu düzenli süreç bozulabilir. Bu bozulmanın bir sonucu olarak da anormal gelişim göstermiş olan hasarlı hücreler büyümek yerine çoğalım göstererek iyi huylu ya da kötü huylu olacak şekilde tümör oluşturur. Bu tümörler de türüne göre yayılım gösterebilir.

Çocuklarda Kanser Türleri

Çocuklarda ve bebeklerde kanser çeşitleri merkezi sinir sistemi olan beyin ve omurilik, böbrekler, kan ve lenf düğümü sistemleri, diğer doku ve organ dahil olmak üzere vücudun herhangi bir yerinde oluşum gösterir. Pediatrik kanser olarak da tanımlanan bu durum, farklı türlere sahiptir. Genellikle 15 yaş altındaki çocuklarda yaygın olarak teşhis edilen kanser türleri ise şöyledir:

• Lösemi (Akut miyeloid lösemi ve Akut lenfoblastik lösemi olarak 2 tiptedir.)
• Bir böbrek tümörü olan Wilms tümörü
• Bir göz tümörü olan retinoblastom tümörü
• Merkezi sinir sistemi tümörleri olarak tanımlanan beyin ve omurilik tümörleri
• Karaciğer tümörlerinin türleri olan hepatosellüler karsinom ve hepatoblastoma
• Kemiğin içinde veya yakınında başlayan ewing sarkomu ve osteosarkom
• Lenf sisteminde başlayan hodgkin lenfoma ve hodgkin dışı lenfoma
• Germ hücreli tümörler
• Çizgili iskelet kaslarında başlayan rabdomyosarkom
• Olgunlaşmamış sinir hücrelerinin tümörü olan nöroblastom

Çocuklarda Kanser Neden Olur?

“Çocuklarda kanser neden olur?” konu hakkında en sık sorulan sorulardan biridir. Çocuklarda görülen kanserin belirli bir nedeni yoktur. Ancak bazı risk faktörleri bulunur. Bunlar aşağıdaki gibidir:

• Kanserin küçük bir yüzdesi önceden radyasyona maruz kalma, down sendromu ve kalıtsal genetik anormallikler gibi genetik nedenlere bağlı olabilir.
• Yapısal ve çevresel faktörlerden kaynaklanabilir.
• Doğumsal anomalikler, doğumsal rahatsızlıklar, bağışıklık sistemi sorunları, gen bozuklukları da başlıca nedenler arasındadır.
• Beslenme, radyasyon, virüsler ve kimya da çevresel nedenler arasındadır.

Çocuklarda Kanser Belirtileri

Çocukluk çağı kanserleri yetişkinlerde görülen kanserlerden farklıdır. Yetişkinlerde görülen kanserlerde klasik belirtiler olmaz bu belirtiler hastalığını tipine, seyrine ve yayılmasına göre farklı olgular ortaya çıkarır. Ancak çocuklarda görülen belirtiler diğer çocuk hastalıklarını taklit edebilir. Bunun yanında yetişkinlerde erken tanı için tarama testleri bulunurken bu durum çocukluk çağı kanserleri için geçerli değildir. Bu nedenle aşağıdaki belirtiler konusunda çok dikkatli olmanız önemlidir.

• Sık ateşlenme
• Deride morluk ve çürüklerin olması
• Halsizlik ve solukluk
• Dışkıda ya da idrarda kan
• Kemik ağrısı
• Burun ve diş eti kanamaları
• Görme sorunları
• Ateşsiz havale
• Kişilik değişimleri
• Göz çevresinde koyu renk morlukların belirmesi
• Göz bebeklerinin ışıkta kedi gözü parlama yapması
• Yürüme sorunlarının ve dengesizliklerinin yaşanması
• Sabahları kusma ve baş ağrısı
• Bebeklerde motor gelişiminin gerilemesi, kilo kaybı, emmeyi bırakma
• Dışkı ve idrar yapmada zorluk, bağırsak hareketlerinde değişiklik
• Nefes darlığına sebep olan öksürük
• Kasık, boyun ve kol altı bölgesinde bulunan lenf bezlerinde ağrısız şişlik

Belirtilerin birkaç haftadan uzun sürmesi ve bu belirtilerin kan sayımı, idrar ve dışkı testi gibi basit testlerle açıklanamayıp ateş düşürücü, antibiyotik ve ağrı kesici gibi tedavilere sık başvurulması ile düzelmemesi üzerinde durulması gereken bir durumdur. Bu durumun detaylı araştırılması için çocuk onkoloji-hematoloji uzmanlarına başvurulmalıdır.

Çocuklarda Kanser Tanısı

Çocuklarda kanser tanısı için başvurulan birçok laboratuar ve radyolojik inceleme yöntemi bulunur. Ancak çoğu kanser türünün bilinmesinin en önemli yolu biyopsidir. Biyopsinin mümkün olmadığı durumlarda doktor tanıya yardımcı olması adına başka testlere başvurabilir. Bu testler:

• Bilgisayarlı tomografi (CT) taraması
• Biyopsi
• Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi
• Kan testleri
• Lomber ponksiyon
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRI)
• Pozitron emisyon tomografisi (PET) veya PET-CT taraması
• Ultrasonografi

Çocuklarda Kanser Tedavisi

Tedavi kanserin türü, hangi evrede yaşandığı, yan etkileri ve çocuğun genel sağlık durumu ile yakından bağlantılıdır. Ancak genellikle çocuklardaki kanser tedavisinde radyoterapi, kemoterapi ve cerrahi yöntemler kullanılır. Bu yöntemler:

Cerrahi: Cerrahi işlemle kanserli olan ya da olmayan tümör ve çevresinde bulunan dokular çıkarılır. Bu işlemin amacı bu dokuları çıkarmak ve sağlıklı dokuda tümör bırakmamaktır. Cerrahi işlem sonrasında geride mikroskobik tümör hücreleri kalabilir ve durumda radyasyon, kemoterapi ve diğer tedavi yöntemlerine başvurulur.

İlaç Tedavisi: Sistematik bir tedavi olan ilaç tedavisi genellikle bir pediatrik onkolog tarafından gerçekleştirilir.

Kemoterapi: Pediatrik kemoterapi genel olarak kanserleri hücrelerin büyümesi, bölünmesi ve yayılmasını engellemek adına uygulanır. Bu uygulama genellikle belirli bir süre boyunca verilir. Bu tedavinin yan etkileri kullanılan ilacın dozuna ve çocuğun durumuna bağlıdır. Ancak genellikle yorgunluk, saç dökülmesi, kusma, enfeksiyon, ishal ve iştah kaygı şeklinde ortaya çıkar. Bu yan etkiler tedavi bitince kendiliğinden kaybolur.

Immünoterapi: Biyolojik terapi olarak da adlandırılan bu tedavi yöntemi vücudun kanserle savaşmak için doğal savunmasını desteklemek adına tasarlanmıştır.

Radyasyon Tedavisi (Radyoterapi): Bu tedavi yönteminde kanser hücrelerini yok etmek adına yüksek enerjili fotonlar ya da x ışınları kullanılır ancak çocuklar için çok nadir uygulanan bir tedavi yöntemidir.

Çocuklarda Kanser ile İlgili Doğru Bilinen Yanlışlar

Çocukluk çağında görülen kanserler bulaşıcıdır ve yayılabilir. Bu kanının aksine kanser bulaşıcı bir hastalık sınıfında değildir. Yani çocuktan diğer çocuklara yayılım göstermez. Kanser olan çocuklarda maske kullanılmasının tek nedeni kanserli çocuğun bağışıklık sisteminin zayıf olması ve enfeksiyonlara açık olmasıdır.

Çocukluk çağında görülen kanserler kalıtsaldır. Kanserlerin geneli bilinen belirli bir nedenden kaynaklanmaz. Aksine bu kanserlerin neredeyse tamamı kendiliğinden gelişir.

Çocukluk çağında görülen kanserler ölümcüldür. Çocuklarda gelişim gösteren kanserlerin çoğu tedavi edilebilir. Özellikle teknolojide yaşanan gelişmeler neticesinde doğru planlanmış bir tedavi süreci ile yüz güldürücü sonuçlar elde edilebilir.