Kanser, dünya genelinde çocuklarda görülen hastalıklardan biridir ve her yıl 0-19 yaÅŸ arası yaklaşık 280.000 çocuÄŸa kanser teÅŸhisi konmaktadır. Çocukluk çağı kanseri, bu popülasyon grubunda geliÅŸen bir dizi farklı tümör türünü içerir ve lösemi de bunlardan biridir. Hastalıkla ilgili farkındalık yaratmak adına her yıl Lösemili Çocuklar Haftası kutlanır. Ä°ÅŸte hastalık hakkında bilmeniz gerekenler:

Lösemi Nedir?

“Lösemi nedir?” diye merak ediyorsanız bu hastalığın bir kan kanseri olduÄŸunu bilmelisiniz. Kemik iliÄŸi ve lenfatik sistem de dahil olmak üzere vücudun kan oluÅŸturan dokularında görülen bu kanserin birçok türü bulunur. Bazı lösemi türleri çocuklarda daha yaygınken bazıları çoÄŸunlukla yetiÅŸkinlerde görülür. Beyaz kan hücreleri ile ilgili bir durumdur. Beyaz kan hücreleri, güçlü enfeksiyon savaÅŸçılarıdır ve vücudun ihtiyaç duyduÄŸu bir düzende büyüyerek bölünürler. Ancak bu durum lösemili çocuklar için farklıdır. Lösemili çocuklarda aşırı miktarda beyaz kan hücresi üretilir. Bu kanser, ilk olarak kemik iliÄŸini ve sonrasında da tüm organları ele geçirir. Direkt olarak vücudun kan üretim sistemi olarak iÅŸlev gören kemik iliÄŸi ile lenfatik sisteme etki eden lösemi tedavisi doÄŸru zamanda gerçekleÅŸtirilmediÄŸinde ilerleyebilen kötü huylu bir kanserdir. Bu kanser, olgunlaÅŸmış akyuvarların aşırı artışına baÄŸlı olarak oluÅŸum gösterirse kronikleÅŸir ve yavaÅŸ bir seyir gösterir. Ancak olgunlaÅŸmama evresine ulaÅŸmamış akyuvarların aşırı artışına baÄŸlı olarak geliÅŸim gösterirse akut ve hızlı seyirlidir. Akut lösemiler, ani bir baÅŸlangıç göstererek 1 ya da 2 ay içinde klinik bulgularla kendini gösterir. Bu sebeple tanısı erken evrede konulmalı ve en doÄŸru tedavi süreci planlanmalıdır.

Lösemi ÇeÅŸitleri Nelerdir?

Lösemi, akut ve kronik olarak iki farklı grupta deÄŸerlendirilir. Bunlar:

Akut lösemi: Hızlı ilerler ve bu nedenle zamanında tanı konulması önemlidir. Aksi takdirde hastanın günler ya da haftalar içinde kaybedilmesine neden olabilir. Akut miyeloblastik lösemi (AML) ve akut lenfoblastik lösemi (ALL) olarak ikiye ayrılır.

Kronik lösemi: YavaÅŸ seyirli ilerler ve uzun süre sessiz kalıp yıllar içinde kendini gösterebilir. Kronik miyeloid lösemi (KML) ve kronik lenfositik lösemi (KLL) olarak farklı türlere ayrılır.

Akut Lösemi Nedir?

“Kan kanseri neden olur?” sorusu kadar akut löseminin seyri ve özellikleri de merak edilir. Kan kanserlerinden biri olan akut lösemi %15-20 oranında bir görülmeye sahiptir. Özellikle çocuklarda sık olarak görülen bu kanser tipi, hızlı bir seyirde ilerler ve her yaÅŸta görülebilir. Belirtileri ile kısa sürede kendini gösteren akut löseminin oluÅŸumuna kök hücrelerin kanserleÅŸmesi, kontrolsüz ve hızlı çoÄŸalması neden olur. Bu lösemide kanserli hücreler ilk olarak hızlı bir ÅŸekilde kemik iliÄŸine ve ardından da tüm vücuda yayılır. Bu durumu yaÅŸayan hastalarda beyaz kan hücreleri oluÅŸmaz ve bu nedenle hastalarda sık sık ağır enfeksiyonlar görülür. Aynı zamandan kan pıhtılaÅŸmasından sorumlu olan trombosit hücreleri de bu hastalarda üretilemez ve bunun bir sonucu olarak da ciltte kanamalar, hayati organlarda kanamalar ya da mide ve bağırsak sisteminde kanamalar görülebilir. En büyük belirtisi kansızlıktır ve kolaylıkla fark edilebilir. Buna ek olarak diÄŸer organlara yayılım gösterdiÄŸinden herhangi bir organda belirlen iÅŸlev bozukluÄŸu da kolaylıkla gözlemlenebilir. Hızlı ilerleyen bu löseminin tedavisinden erken teÅŸhis büyük önem taşır.

Kronik Lösemi Nedir?

Akut lösemiye göre daha yavaÅŸ bir seyre sahiptir. Olgun hücrelerin iÅŸlev bozukluÄŸu gösterip hızlı bir ÅŸekilde çoÄŸalması sonucunda görülen kronik lösemi, doÄŸru bir tedaviyle iyi sonuç verebilir.

Lösemi Nedenleri Nelerdir?

Kesin nedeni tam olarak bilinmeyen löseminin geliÅŸmesinde bilim adamları genetiÄŸin, immünolojik ya da çevresel faktörlerin etkili olduÄŸunu düÅŸünmekte. Löseminin çok küçük bir bölümünün nedenleri açıklayan bu faktörler:

• Yüksek radyasyon maruziyeti
• Virüsler
• Bazı kemoterapi ilaçları
• Bazı genetik hastalıklar
• Formaldehit ve benzen gibi sanayide kullanılan kimyasal maruziyeti

DiÄŸer faktörler ise ÅŸöyle:

• ÇürümüÅŸ gıdalar
• Hava kirliliÄŸi
• Gıda maddelerinde bulunan katkılar
• Kimyasallar
• Tablet ve cep telefonu gibi teknolojik cihazların çocuk tarafından yoÄŸun kullanımı

Lösemi Belirtileri Nelerdir?

Lösemi belirtileri, diÄŸer kan kanserlerinde görülen semptomlarla benzerlik gösterebilir. En belirgin kan kanseri belirtileri ise kansızlık kaynaklı olarak solukluk, hızlı yorulma, halsizlik ve fiziksel aktivite sırasında nefes darlığı yaÅŸamadır. Bunun yanında bağışıklık sistemine baÄŸlı olarak burun, diÅŸ etleri ve cilt altında kırmızı döküntüler de görülen belirtiler arasındadır. Akut lösemi de aÅŸağıdaki belirtilerle kendini gösterir:

• Solukluk
• Kemik aÄŸrısı
• Ä°ÅŸtahsızlık
• Kilo verme
• Geceleri aşırı terleme
• Halsiz olma
• Burunda kanama
• DiÅŸ etinde kanama
• Karında ÅŸiÅŸlik
• Koltuk altı lenf bezlerinde ÅŸiÅŸlik
• Kontrol altına alınması güç olan ateÅŸ ve enfeksiyonlar
• Cilt altı kanamaları

Çocuklarda Görülen Lösemi Belirtileri Nelerdir?

Lösemi, tüm çocukluk kanserleri arasında %30’luk bir dilime sahip. Lösemi genellikle 2 ile 5 yaÅŸ ya da 5 ile 10 yaÅŸ aralığında bir dönemde görülür. Çocuklarda görülen lösemi, kapsamlı klinik bulgular verir ancak çocuklarda bazı belirtilerden ÅŸüphelenmek erken tanı adına önemlidir. Bu belirtiler:

• Ä°ÅŸtah kaybı
• Hızlı bir ÅŸekilde kilo verme
• Ciltte solukluk
• Karnın ÅŸiÅŸmesi
• Eklemlerde aÄŸrılar yaÅŸanması
• Vücutta morluklar görülmesi
• OluÅŸan bezeleri uzun süre devam etmesi ya da büyümesi
• 5 günden uzun süren yüksek ateÅŸ

Yeni doÄŸan bebekler ilk 8 ay annesinden aldığı bağışıklık sistemi ile yaÅŸar ve 2 yaşına geldiÄŸinde de kendi bağışıklık sistemini geliÅŸtirir. Bu süreçte de yılda 5 kez kadar enfeksiyon yaÅŸayabilir. Bu nedenle viral enfeksiyonların lösemiyi tetikleyebileceÄŸi bilinmelidir. Çocuklarda löseminin yaÅŸanmasında etkili olan en önemli nedenlerden biri de D vitamini eksikliÄŸidir. Bu nedenle çocukların uygun hava koÅŸulları ve saatlerde güneÅŸe çıkması oldukça önemli.

Lösemi Tanısı

Kan hücrelerinin üreme ve fonksiyonlarını doÄŸrudan etkileyen lösemide erken tanı büyük öneme sahip. Lösemide kan hücreleri hızlı bir çoÄŸalmaya geçer ve kan hücrelerin geliÅŸimine engel olur. Vücutta kan üretilmemesi sonucunda da kiÅŸide kanama ve enfeksiyon gibi ciddi ÅŸikayetler görülebilir. Bu ÅŸikayetler doÄŸrultusunda da doÄŸru tanının konulması için kemik ve kan iliÄŸi dokusundan örnek alınır. Bunun yanında basit kan sayımı ve kanda bulunan hücrelerin mikroskop ile incelenmesi de tanı için yeterli olur. Ancak en kesin tanı, kemik iliÄŸi biyopsisi ile konulabilir.

Lösemi Tedavisi

“Lösemi tedavisi var mı?” konu hakkında sıklıkla sorulan sorular arasında. Lösemi tedavisi birçok disiplini bir arada gerektirir. Lösemi hastaları, tam donanımlı bir hastane ortamında hematoloji uzmanları tarafından tedaviye alınır. Bu tedavi sürecinde onkoloji merkezi, 24 saat hizmet sunan donanımlı bir kan bankası, ışın tedavisi gerektiÄŸinde radyasyon onkolojisi uzmanı, kemoterapi uygulaması gerektiÄŸinde uzman hemÅŸire ekibi, enfeksiyon hastalıkları uzmanı ve geliÅŸmiÅŸ laboratuvar alt yapısı büyük önem taşır. Teknolojik geliÅŸmeler sayesinde tedavi edilebilen bir hastalık olan lösemi, özellikle son yıllarda bulunan yeni yöntem ve tedaviler neticesinde yüksek bir baÅŸarı oranı elde edilmesini saÄŸlar. Löseminin tedavi edilmesinde akla gelen ilk yöntem, kemoterapidir. Kemoterapide verilecek olan ilaçlar, doz ve uygulama yolu ise hasta özelindedir. Ortalama 24 ay kadar süren kemoterapi tedavisine ek olarak bazı lösemi türlerinde kemik nakli de kullanılır.

Lösemi Ä°le Ä°lgili Bilinmesi Gerekenler

• Lösemi, erkeklerde daha sık görülür.
• Siyah ve sarı ırka göre beyaz ırkta daha fazla görülür.
• Çocukluk çağı lösemisinde görülme 4 yaşın altında daha yaygındır.
• Lösemi teÅŸhisi alan 10 çocuktan 8’i tedavi olabilir.
• Akut lösemi %35’lik oranı ile çocukluk çağında en sık görülen kanser türüdür.