Lösemi (Kan kanseri) Nedir? Belirti ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

25 / MAY
2022

Kanser, dünya genelinde çocuklarda görülen hastalıklardan biridir ve her yıl 0-19 yaş arası yaklaşık 280.000 çocuğa kanser teşhisi konmaktadır. Çocukluk çağı kanseri, bu popülasyon grubunda gelişen bir dizi farklı tümör türünü içerir ve lösemi de bunlardan biridir. Hastalıkla ilgili farkındalık yaratmak adına her yıl Lösemili Çocuklar Haftası kutlanır. İşte hastalık hakkında bilmeniz gerekenler:

Lösemi Nedir?

“Lösemi nedir?” diye merak ediyorsanız bu hastalığın bir kan kanseri olduğunu bilmelisiniz. Kemik iliği ve lenfatik sistem de dahil olmak üzere vücudun kan oluşturan dokularında görülen bu kanserin birçok türü bulunur. Bazı lösemi türleri çocuklarda daha yaygınken bazıları çoğunlukla yetişkinlerde görülür. Beyaz kan hücreleri ile ilgili bir durumdur. Beyaz kan hücreleri, güçlü enfeksiyon savaşçılarıdır ve vücudun ihtiyaç duyduğu bir düzende büyüyerek bölünürler. Ancak bu durum lösemili çocuklar için farklıdır. Lösemili çocuklarda aşırı miktarda beyaz kan hücresi üretilir. Bu kanser, ilk olarak kemik iliğini ve sonrasında da tüm organları ele geçirir. Direkt olarak vücudun kan üretim sistemi olarak işlev gören kemik iliği ile lenfatik sisteme etki eden lösemi tedavisi doğru zamanda gerçekleştirilmediğinde ilerleyebilen kötü huylu bir kanserdir. Bu kanser, olgunlaşmış akyuvarların aşırı artışına bağlı olarak oluşum gösterirse kronikleşir ve yavaş bir seyir gösterir. Ancak olgunlaşmama evresine ulaşmamış akyuvarların aşırı artışına bağlı olarak gelişim gösterirse akut ve hızlı seyirlidir. Akut lösemiler, ani bir başlangıç göstererek 1 ya da 2 ay içinde klinik bulgularla kendini gösterir. Bu sebeple tanısı erken evrede konulmalı ve en doğru tedavi süreci planlanmalıdır.

Lösemi Çeşitleri Nelerdir?

Lösemi, akut ve kronik olarak iki farklı grupta değerlendirilir. Bunlar:

Akut lösemi: Hızlı ilerler ve bu nedenle zamanında tanı konulması önemlidir. Aksi takdirde hastanın günler ya da haftalar içinde kaybedilmesine neden olabilir. Akut miyeloblastik lösemi (AML) ve akut lenfoblastik lösemi (ALL) olarak ikiye ayrılır.

Kronik lösemi: Yavaş seyirli ilerler ve uzun süre sessiz kalıp yıllar içinde kendini gösterebilir. Kronik miyeloid lösemi (KML) ve kronik lenfositik lösemi (KLL) olarak farklı türlere ayrılır.

Akut Lösemi Nedir?

“Kan kanseri neden olur?” sorusu kadar akut löseminin seyri ve özellikleri de merak edilir. Kan kanserlerinden biri olan akut lösemi %15-20 oranında bir görülmeye sahiptir. Özellikle çocuklarda sık olarak görülen bu kanser tipi, hızlı bir seyirde ilerler ve her yaşta görülebilir. Belirtileri ile kısa sürede kendini gösteren akut löseminin oluşumuna kök hücrelerin kanserleşmesi, kontrolsüz ve hızlı çoğalması neden olur. Bu lösemide kanserli hücreler ilk olarak hızlı bir şekilde kemik iliğine ve ardından da tüm vücuda yayılır. Bu durumu yaşayan hastalarda beyaz kan hücreleri oluşmaz ve bu nedenle hastalarda sık sık ağır enfeksiyonlar görülür. Aynı zamandan kan pıhtılaşmasından sorumlu olan trombosit hücreleri de bu hastalarda üretilemez ve bunun bir sonucu olarak da ciltte kanamalar, hayati organlarda kanamalar ya da mide ve bağırsak sisteminde kanamalar görülebilir. En büyük belirtisi kansızlıktır ve kolaylıkla fark edilebilir. Buna ek olarak diğer organlara yayılım gösterdiğinden herhangi bir organda belirlen işlev bozukluğu da kolaylıkla gözlemlenebilir. Hızlı ilerleyen bu löseminin tedavisinden erken teşhis büyük önem taşır.

Kronik Lösemi Nedir?

Akut lösemiye göre daha yavaş bir seyre sahiptir. Olgun hücrelerin işlev bozukluğu gösterip hızlı bir şekilde çoğalması sonucunda görülen kronik lösemi, doğru bir tedaviyle iyi sonuç verebilir.

Lösemi Nedenleri Nelerdir?

Kesin nedeni tam olarak bilinmeyen löseminin gelişmesinde bilim adamları genetiğin, immünolojik ya da çevresel faktörlerin etkili olduğunu düşünmekte. Löseminin çok küçük bir bölümünün nedenleri açıklayan bu faktörler:

• Yüksek radyasyon maruziyeti
• Virüsler
• Bazı kemoterapi ilaçları
• Bazı genetik hastalıklar
• Formaldehit ve benzen gibi sanayide kullanılan kimyasal maruziyeti

Diğer faktörler ise şöyle:

• Çürümüş gıdalar
• Hava kirliliği
• Gıda maddelerinde bulunan katkılar
• Kimyasallar
• Tablet ve cep telefonu gibi teknolojik cihazların çocuk tarafından yoğun kullanımı

Lösemi Belirtileri Nelerdir?

Lösemi belirtileri, diğer kan kanserlerinde görülen semptomlarla benzerlik gösterebilir. En belirgin kan kanseri belirtileri ise kansızlık kaynaklı olarak solukluk, hızlı yorulma, halsizlik ve fiziksel aktivite sırasında nefes darlığı yaşamadır. Bunun yanında bağışıklık sistemine bağlı olarak burun, diş etleri ve cilt altında kırmızı döküntüler de görülen belirtiler arasındadır. Akut lösemi de aşağıdaki belirtilerle kendini gösterir:

• Solukluk
• Kemik ağrısı
• İştahsızlık
• Kilo verme
• Geceleri aşırı terleme
• Halsiz olma
• Burunda kanama
• Diş etinde kanama
• Karında şişlik
• Koltuk altı lenf bezlerinde şişlik
• Kontrol altına alınması güç olan ateş ve enfeksiyonlar
• Cilt altı kanamaları

Çocuklarda Görülen Lösemi Belirtileri Nelerdir?

Lösemi, tüm çocukluk kanserleri arasında %30’luk bir dilime sahip. Lösemi genellikle 2 ile 5 yaş ya da 5 ile 10 yaş aralığında bir dönemde görülür. Çocuklarda görülen lösemi, kapsamlı klinik bulgular verir ancak çocuklarda bazı belirtilerden şüphelenmek erken tanı adına önemlidir. Bu belirtiler:

• İştah kaybı
• Hızlı bir şekilde kilo verme
• Ciltte solukluk
• Karnın şişmesi
• Eklemlerde ağrılar yaşanması
• Vücutta morluklar görülmesi
• Oluşan bezeleri uzun süre devam etmesi ya da büyümesi
• 5 günden uzun süren yüksek ateş

Yeni doğan bebekler ilk 8 ay annesinden aldığı bağışıklık sistemi ile yaşar ve 2 yaşına geldiğinde de kendi bağışıklık sistemini geliştirir. Bu süreçte de yılda 5 kez kadar enfeksiyon yaşayabilir. Bu nedenle viral enfeksiyonların lösemiyi tetikleyebileceği bilinmelidir. Çocuklarda löseminin yaşanmasında etkili olan en önemli nedenlerden biri de D vitamini eksikliğidir. Bu nedenle çocukların uygun hava koşulları ve saatlerde güneşe çıkması oldukça önemli.

Lösemi Tanısı

Kan hücrelerinin üreme ve fonksiyonlarını doğrudan etkileyen lösemide erken tanı büyük öneme sahip. Lösemide kan hücreleri hızlı bir çoğalmaya geçer ve kan hücrelerin gelişimine engel olur. Vücutta kan üretilmemesi sonucunda da kişide kanama ve enfeksiyon gibi ciddi şikayetler görülebilir. Bu şikayetler doğrultusunda da doğru tanının konulması için kemik ve kan iliği dokusundan örnek alınır. Bunun yanında basit kan sayımı ve kanda bulunan hücrelerin mikroskop ile incelenmesi de tanı için yeterli olur. Ancak en kesin tanı, kemik iliği biyopsisi ile konulabilir.

Lösemi Tedavisi

“Lösemi tedavisi var mı?” konu hakkında sıklıkla sorulan sorular arasında. Lösemi tedavisi birçok disiplini bir arada gerektirir. Lösemi hastaları, tam donanımlı bir hastane ortamında hematoloji uzmanları tarafından tedaviye alınır. Bu tedavi sürecinde onkoloji merkezi, 24 saat hizmet sunan donanımlı bir kan bankası, ışın tedavisi gerektiğinde radyasyon onkolojisi uzmanı, kemoterapi uygulaması gerektiğinde uzman hemşire ekibi, enfeksiyon hastalıkları uzmanı ve gelişmiş laboratuvar alt yapısı büyük önem taşır. Teknolojik gelişmeler sayesinde tedavi edilebilen bir hastalık olan lösemi, özellikle son yıllarda bulunan yeni yöntem ve tedaviler neticesinde yüksek bir başarı oranı elde edilmesini sağlar. Löseminin tedavi edilmesinde akla gelen ilk yöntem, kemoterapidir. Kemoterapide verilecek olan ilaçlar, doz ve uygulama yolu ise hasta özelindedir. Ortalama 24 ay kadar süren kemoterapi tedavisine ek olarak bazı lösemi türlerinde kemik nakli de kullanılır.

Lösemi İle İlgili Bilinmesi Gerekenler

• Lösemi, erkeklerde daha sık görülür.
• Siyah ve sarı ırka göre beyaz ırkta daha fazla görülür.
• Çocukluk çağı lösemisinde görülme 4 yaşın altında daha yaygındır.
• Lösemi teşhisi alan 10 çocuktan 8’i tedavi olabilir.
• Akut lösemi %35’lik oranı ile çocukluk çağında en sık görülen kanser türüdür.

Bilgi talep formunu doldurarak Büyük Anadolu Hastaneleri tarafından uygulanan lösemi tedavisi ile ilgili merak ettiklerinizi öğrenebilirsiniz.