Çağımızın Hastalığı: COVID-19 Kaynaklı da Olabilen Beyin Sisi

 

Modern hayat, birçok konuda hayatı kolaylaştıran yenilikleri beraberinde getirirken insan doğasına ters düşen durumlar da yaratabilir. Modern yaşam şeklinin ve insan doğasının birbiriyle uyumsuz olması ile de beyin sisi denilen bir durum ortaya çıkabilir. Özellikle de son yıllarda dünya genelini etkileşmiş olan COVID-19 salgını da düşünce ve fikirlerin belirsizleşmesi şeklinde ortaya çıkan zihin bulanıklığı odaklanamama durumunda etkili. Pandemi sürecinde karantina önlemlerinin artması pek çok kişide unutkanlık, odaklanamama, uyku sorunları ve karamsarlık gibi problemleri de beraberinde getirmiş durumda. Kişide zihinsel işlev bozukluğuna neden olarak yaşam kalitesini ciddi anlamda düşüren bu durum, günlük hayat akışında aniden beynin durduğu ve yavaş çalıştığı hissini yaşatabilir.

Ağır geçen COVID-19 vakaları, bu konuda semptomlar geliştirmede yüksek risk altında. Hastalık süresinin uzaması ile durumun oluşma riski de artabilir. Bir modern çağ hastalığı olan beyin sesi unutkanlık, dikkat dağınıklığı, konuşma esnasında kelimenin devamını hatırlayamama, dalgınlık hali, uyku problemleri yaşama, bilgisayar ve araba kullanmada güçlük yaşamaya başlama, kararsızlık ve başlanan işi bitirememe gibi geniş bir şikayet yelpazesine sahip. Peki, beyin sisi nedir? İşte bu sorunun yanıtı!

Beyin Sisi Nedir?

Beyin sisi daha öncelerden de görülen ancak koronavirüs enfeksiyonu ile daha da sık karşılaşılan bir sağlık sorunu. Bilinç bulanıklığı olarak da adlandırılabilen bu durum, Koronavirüs enfeksiyonunu ağır geçiren kişilerde daha sık görülür. Bu beyinde prefrontal korteks denilen alanın etkilenmesi sonucu ortaya çıkan bir zihinsel işlev bozukluğudur. Günlük yaşantıda aniden beynin durduğu veya yavaş çalıştığı hissine neden olur. Bu durum bazen stresten kaynaklanacağı gibi herhangi bir sağlık sorununa da bağlanabilir.

Beyin Sisinin Belirtileri Nelerdir?

Beyin sisi belirtileri arasında en önemlisi unutkanlık. Durumu yaşayan kişi konuşurken kelimeleri bulamama, dikkat dağınıklığı, konsantrasyon kaybı, okuduğunu anlayamama, başladığı işi bitirememe, iki işi aynı anda yapamama, daha evvel yaptığı işleri yetiştirememe, mental performans gerektiren herhangi bir işte zorluk çekme, tepkisellik, kolay öfkelenme, uyku bozuklukları gibi şikayetler yaşar. Sisli beyin belirtileri geniş kapsamlı olarak da aşağıdaki gibi sırlanabilir:

 

• Araba sürme ve bilgisayar kullanma gibi işlerde beceri kaybı yaşama
• Unutkanlık
• Sinirlilik hali
• Uykudan yorgun uyanma
• Dikkat dağınıklığı
• Uykuya dalamama ya da sürekli uykulu hissetme
• Konsantrasyon bozukluğu
• Konuşurken ya da yazarken kelimeleri bulmada güçlük çekme
• Çevreden kopuk hissetme
• Başlanan işi bitirememe
• İki işi aynı anda yapamama
• Kullanılan eşyaları bulamama ya da sık sık kaybetme
• Kararsızlık
• Tepkisel davranma
• Çene ve eklemlerde sorunlar
• Diş sorunlarının yaşanması
• Bağırsak sağlığının bozulması

 

Beyin Sisinin Oluşma Nedenleri Nelerdir?

“Beyin sisi neden olur?” sorusu hastalık hakkında merak edilen konuların başında gelir. Beyin sisi olarak adlandırılan durum, farklı nedenlerin sonucunda yaşanır. Bu nedenler herkes özelinde farklıdır. “Bilinç bulanıklığı neden olur?” sorusunun yanıtı aşağıdaki gibidir:

 

• Aşırı çay ve kahve tüketimi
• B vitamini eksikliği
• Demir eksikliği
• D vitamini eksikliği
• Düzensiz ve yetersiz beslenme
• Bağırsak geçirgenliği
• Kansızlık
• Tiroit sorunları
• Yoğun tempoda çalışma
• Şeker hastalığı
• Uyku problemleri
• Magnezyum eksikliği
• Metilasyon bozukluğu
• Hormonal dengesizlikler
• Kan-beyin bariyerinin bozulması
• Kronik toksin yükü ve enflamasyon

 

Kronik Yorgunluk Sendromu (KYS)

Nedenleri tam olarak tespit edilmemiş olsa da beyin sisine yol açtığı rapor edilen en önemli olgulardan biri de kronik yorgunluk sendromudur. Bu sendrom kişide hem fiziksel hem de bilişsel olarak kendini gösterir ve genellikle 6 aydan uzun süren yorgunluk durumu ile kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Bu sendromun nedeni, azalmış beyin kan akımıdır. Bunun yanında yapılan MR ve çeşitli tarama testleri sonucunda bu sendroma sahip kişilerin zorluk gerektiren zihinsel görevleri yerine getirmek için beyinde gerekli olan bölgelerin normalden yüksek aktivite sergilemesi gerekir. Sendromun bir diğer nedeni de ortostatik intoleranstır. Ortostatik intolerans, uzun süre hareketsiz bir pozisyondan aniden harekete geçme ile gelişen durumu tanımlar.

Azalmış Sosyal Etkileşim

Beyin sisine neden olan en önemli faktörlerden biri de azalmış sosyal etkileşim ve kişinin tekdüze bir hayat geçirmesidir. Her günü aynı işleri yaparak ve aynı rutinde yaşayarak geçirme sonucunda beyin kendini tasarruf moduna alır. Bu durumun yaşanmasını önlemek adına günlük akışta ufak değişiklikler yapılması önemlidir. Her günün aynı akışta geçirilmesi ve sosyalleşmeden uzak durulması, beynin hatıraları işleme mekanizmasını etkiler.

COVID-19

Koronavirüs dönemi hem yarattığı viral enfeksiyon hem de zorunlu evde izolasyon nedeniyle beyin sisine neden olan faktörlerden biridir. Yapılan son çalışmalarında desteklediği koronavirüs, belirli bir beyin hücrelerine direkt saldırıp beyindeki kan akımını azaltır ya da beyin hücrelerine zarar verebilecek bağışıklığı uyarır.

İnflamasyon

Nörolojik bozuklukların nedenlerinden biri olarak kabul edilen nöroinflamasyon, beyin sisinin yaşanmasına da katkıda bulunur.

Anksiyete

Kaygı bozukluğu olarak da adlandırılan anksiyete, zihinsel kaynakları tüketen ve beyni yoran bir faktör olarak tanımlanır. Bu durumun içinde olan birey, rutin hayattaki görevlerine odaklanabilmek için fzla çaba sarf edebilir ve bu nedenle de beyin sisi yaşanabilir.

Beyin Sisi Nasıl Tedavi Edilir?

Beyin sisi tedavisi için unutkanlık yapabilecek diğer zihinsel nedenleri aradan çıkarabilmek için tanı amaçlı kan tetkikler, nöropsikolojik testler ve görüntülemeler kullanılır. Bu durumun tedavisinde eğer koronavirüs enfeksiyonu dışında bir neden tespit edilirse ilk olarak tespit edilen durum tedavi edilir. Bunun dışında rutin tedavide bol sıvı, Omega 3 ve Omega 6 bakımından zengin gıdalar, sigara ve alkolden uzak bir yaşam, tepkisellik, kolay öfkelenme uyku bozukluğu varsa psikolojik destek tavsiye edilir. Kişinin beslenmesine dikkat etmesi de önemlidir. Şekerden, glütenden ve süt ürünlerinden uzak durması ve beslenme rutinine taze sebze, taze meyve, doymamış yağ, işlenmemiş protein kaynaklarını dahil etmesi de gerekir. Düzenli ve yeterli uyku da beyin sisi tedavi sürecinde gereklidir. Bunun yanında kişinin fiziksel aktivitesini artırması da tavsiyeler arasındadır. Günlük 20 dakikalık yürüyüşler dahi beyin sisi ile mücadelede etkilidir.

Kişinin sosyal yaşamında bilişsel fonksiyonlarını kısıtlaması da yaşam kalitesini ciddi anlamda düşürür. Bu nedenle aktif bir sosyal yaşam kurulmasına özen gösterilmeli ve günlük akışa sosyal aktiviteler dahil edilmelidir. Ağır metal toksisitesi yaşanmasına karşı birtakım önlemlerin alınması da önemlidir. Bu nedenle mutfakta sağlıklı metal gereçlere yer verilmeli, deniz ürünleri güvenilir yerlerden alınmalı, deterjan ve kimyasallardan uzak durulmalıdır. Gerekli önlemlerin alınmasının ardından rutin hayatta önemli işler küçük adımlara bölünmeli ve not alınmalıdır. Yapılacaklar ve randevular günlük ve haftalık olarak planlamalı ve bir takvim üzerinden takip etmelisiniz. Telefona hatırlatıcı eklemeniz de hayatınızı kolaylaştırır.

Beyin Sisini Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Psikolojik bilinç bulanıklığı önlenmesi için ilk olarak nöroloğa görünmeli ve detaylı bir tarama yaptırılmalıdır. Ardından beslenme düzeninde birtakım iyileştirilmeler yapılmalı ve beslenmeye dikkat edilmelidir. Karbonhidrat yalnızca avokado, fındık ve tohum gibi besinlerden alınmalıdır. Şeker ve işlenmiş gıdalardan da bu dönemde uzak durulmalıdır. Çiğ sebze tüketimi de artırılmalıdır. Bilinç bulanıklığı yaşayanlar için düzenli uyku önerilenler arasındadır. Bu nedenle her gece aynı saatte yatağa girilmelidir. Bu dönemde meditasyon gibi rahatlatıcı aktiviteler günlük akışa dahil edilmelidir.

Ne Zaman Doktora Danışılmalı?

Beyin sisi ilaç tedavisi ve gerekli iyileşme süreci için doğru zamanda doktora başvurulmalıdır. Günlük hayatta fiziksel olarak aktif olduktan sonra yorgunluk yaşanıyor, uyku sorunları nedeniyle uyku düzeni bozuluyor, yoğun stresli bir dönemden geçiliyorsa bu durumlara neden olabilecek faktörlerden kaçınılmalıdır. Kaçınılma yeterli olmuyor ve bu faktörler kişinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiliyorsa mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.