Maymun Çiçeği Virüsü: Suçiçeğinden Farkı Nedir?

25 / MAY
2022

Covid-19 pandemisinin etkilerini henüz atlatan insanlık için yeni bir endişe kaynağı olan maymun çiçeği virüsü, “Maymun çiçeği virüsü Türkiye'de var mı?” “Maymun çiçeği virüsü nedir öldürür mü?” gibi soruları da beraberinde getirse de virüsle ilgili en dikkat çeken detay da suçiçeği ile benzer semptomları paylaşması. Benzer semptomlara sahip olsa da aslında her ikisi de farklı nedenlere dayanıyor. Peki maymun çiçeği ile suçiçeği arasındaki fark nedir?

Maymun Çiçeği Virüsü Nedir?

Maymun çiçeği virüsü ilk Batı ve Orta Afrika’nın yağmur ormanlarında ortaya çıkan bir hastalıktır. Maymun çiçeği, maymun çiçeği virüsünün neden olduğu çiçek hastalığına benzer nadir görülen bir hastalıktır. Çoğunlukla Afrika'nın bazı bölgelerinde bulunur, ancak dünyanın diğer bölgelerinde de görülmüştür. Maymun çiçeği, ateş ve titreme gibi grip benzeri semptomlara neden olur ve birkaç gün içinde döküntü gelişir. Maymun çiçeği için kanıtlanmış bir tedavi yoktur, ancak genellikle kendi kendine geçer.

Suçiçeği Nedir?

Varisella zoster virüsü nedeniyle vücutta meydana gelen bu hastalık, içi su dolu döküntü ve kabartılar şeklinde görülür. Bu hastalığı yaşayan çocuklarda yorgunluk ve halsizlik görülür. Bulaşıcı olan suçiçeğinden aşı ile korunmak mümkündür. Bu nedenle de Sağlık Bakanlığı tarafından bebeklere uygulanan aşı takviminde de önemli bir yere sahiptir. Bu hastalığa neden olan virüs aynı zamanda zona hastalığının da oluşumunun sebebidir. Tıp literatüründe varisella olarak bilinen suçiçeği, yaygın olarak ergenlik çağından önceki çocuklarda görülür. Genellikle kendiliğinden iyileşme gösterir ve suçiçeği geçiren bünye hayat boyu bu virüse karşı bağışıklık kazanır ancak çok nadir durumlarda tekrarlayabilir. En sık 5 ile 10 yaş çocuklarda ilkbahar ve kış aylarında görülür. İnsandan insana havayolu ya da damlacık ile bulaşan virüs, tükürük bezlerinde bulunur. Kuluçka sürtesi 13 ile 22 gündür.

Maymun Çiçeği Virüsü Nasıl Çıktı?

İlk araştırma amaçlı tutulan maymun kolonilerinde beliren hastalık, adını buradan almaktadır. İlk insan vakasını 1970 yılında veren virüs, küresel anlamdan insanlık sağlığı için öneme sahip. Virüsle ilgili Afrika dışındaki ilk salgın vakası 2003 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nden bildirildi ve ardından 70'ten fazla maymun çiçeği vakası görüldü. 2018 yılında ise Nijerya, İsrail ve Birleşik Krallık durumdan etkilendir. 2021 yılına gelindiğinde de Singapur ve Amerika Birleşik Devletleri'ne seyahat edenlerde de bildirildi. Mayıs 2022'de ise bazı ülkelerde de birden çok maymun çiçeği vakası tespit edilmiş durumda.

Suçiçeği Nasıl Çıktı?

Suçiçeği virüsü (bilimsel adı Varicella Zoster virüsü olan) insanlardan çok daha uzun süredir var. İlk suçiçeği virüsleri muhtemelen 70 milyon yıl önce, dinozorların neslinin tükendiği zamanlarda ortaya çıktı ve uzak atalarımıza bulaştı - muhtemelen ağaçlarda aile gruplarında yaşayan küçük tüylü memeliler.- O zamandan beri, suçiçeği virüsleri bizimle birlikte gelişti. 1990'larda ortalama 4 milyon insan bu virüsü kaptı ve 10.500 ile 13.000 kişi hastaneye kaldırıldı. Aşı 1995 yılında kullanıma sunuldu. Suçiçeği aşılaması sayesinde her yıl 3,5 milyondan fazla virüs vakası ve 9.000 hastaneye yatış önleniyor. Aşılama sayesinde 100'e yakın ölüm de önlenmiş oluyor. Aşı geliştirildikten sonra, vaka ve hastaneye yatış sayısında hızlı ve net bir düşüş olmuştur.

Maymun Çiçeği Virüsü Belirtileri Nedir?

Bu virüs tipik olarak deride döküntü ve anormal büyüklükte lenf bezleri ile belirti gösterir. Hastalığın kuluçka süresi 2 ile 4 hafta kadardır. Yüksek ateş olmasının ardından 3 gün içinde başlayan döküntü vücudun geneline yayılır. Maymun çiçeği virüsü belirtileri ise şöyle:

• Ateş
• Baş ağrısı
• Kas ağrıları
• Sırt ağrısı
• Şişmiş lenf bezleri
• Titreme
• Bitkinlik

Suçiçeği Belirtileri Nedir?

Suçiçeğinin en tipik belirtisi içi su dolu olan döküntülerdir. Başlangıçta berrak olan bu döküntüler sonraki aşamalarda bulanıklaşır. Bu döküntüler kaşıntılıdır ve vücuttan saç derisine doğru ilerler ve bazı durumlarda ağız içinde de döküntüler görülebilir.

Maymun Çiçeği Virüsü Nasıl Bulaşıyor?

Monkeypox, enfekte olan insan veya hayvanla temasta ya da virüs bulaşmış materyaller ile insanlara bulaşır. İnsandan insana geçişinde solumun, eşyalar ve vücut sıvısı aracıdır. Solunum yolu ile de geçen bu virüsün solumun ile bulaşması için uzun süre yüz yüze temas gerekir. Hayvandan insana bulaşması için de ısırık, çizik, vücut sıvısı ve doğrudan temasın gerçekleşmesi gerekir.

Suçiçeği Nasıl Bulaşıyor?

Suçiçeği, virüsü taşıyan kişi ile yapılan yakın temasta kolayca yayılır. Öyle ki bu virüsü kapmış olan hastalar, ciltlerinde döküntü başlamadan 1-2 gün önce virüsü yaymaya başlar ve bu yayılım döküntüler kabuk bağlayana dek devam eder. Virüs hastanın vücuduna girdikten 10-21 sonra hastalık gelişim gösterir. Daha önce aşı olmamış kişiler, virüsü geçirmede risk altındadır. Bu virüsü önlemenin en önemli yolu aşı olmaktır. Üstelik aşı olan kişi bu hastalığa yakalansa dahi belirtileri daha az şiddetli yaşar ve süreci hafifi atlatır. Su çiçeği aşısı, bebekler için Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanmış olan takvimde 12.ayın sonunda tek doz şeklindedir.

Maymun Çiçeği Virüsü Nasıl Geçer?

Maymun çiçeği virüsü ile ilgili alınabilecek önlemler kritik öneme sahip. Enfekte olan kişilerle yakın teması sürdürmek ise önemli bir risk faktörü. Bu sebeple gerekli önlemler alınmalı. Alınabilecek en önemli bireysel önlem ise hijyen. Buna ek olarak ortak alan kullanımı ve kişisel eşyalarla olan temasta da dikkatli olunmalı. Ayrıca seyahatler esnasında virüse yakalanmamak için de alınması gereken önlemler şöyle:

• El hijyenine önem verin ve ellerinizi iyice su ve sabunla yıkayın. Ek olarak ortak kullanım alanlarında alkol içeriği yüksek olan el dezenfektanı kullanın.
• Etin iyi pişirilmiş olanını tüketmeye özen gösterin.
• Virüsü taşıma ihtimali olan kişilerle olan teması durdurun.
• Enfekte olan kişilerin giysi ve özel eşyaları ile yakın temasta bulunmayın.

Suçiçeği Nasıl Geçer?

Maymun çiçeği virüsü ve suçiçeği birçok semptomu paylaşsa da birçok noktada farklılığa sahip. En önemli farklılık ise hastalıkların farklı virüslerden kaynaklanması. Maymun çiçeği bir ortopoks virüsüdür, suçiçeği ise zonaya sebep olan varisella-zoster virüsü kaynaklıdır. Her iki virüs de solunum damlacıkları yoluyla yakın temas yoluyla ve cilt lezyonları ve yakın zamanda kontamine olmuş nesnelerle doğrudan temas yoluyla yayılabilir. Suçiçeği bulaşıcı bir hastalık olsa da maymun çiçeği daha nadirdir ve daha az kolay yayılır. Maymun çiçeği genellikle ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, sırt ağrısı, titreme ve yorgunluk gibi başlangıç semptomları olan hafif bir hastalıktır. Bu semptomların birçoğu suçiçeği ile enfekte kişilerde de görülürken şişmiş limpodlar, suçiçeğinde bulunmayan maymun çiçeğinin ayırt edici bir özelliğidir. Maymun çiçeği için kuluçka süresi 7 ile 14 gün olabilirken, suçiçeği semptomlarının ortaya çıkması 16 güne kadar sürebilir. Maymun çiçeği enfeksiyonunu takiben, başlangıçta suçiçeğine benzer bir döküntü, genellikle ateşten sonraki 1 ile 3 gün içinde ortaya çıkar. Döküntü bir kabuk oluşturmadan ve düşmeden önce papüllere ve sıvı dolu püstüllere dönüşen birkaç fark aşamasından geçer. Bununla birlikte, bir suçiçeği döküntüsü maymun çiçeğinden farklı bir şekilde oluşur. Lekeler, farklı zamanlarda farklı görünen bir suçiçeği döküntüsünde gayri resmi olarak gelişmez. Bununla birlikte, maymun çiçeği lezyonları aynı anda ortaya çıkar ve gelişir.