Ä°shale Ne Ä°yi Gelir?

 

Ä°shal her yaÅŸtan bireyin yaÅŸamının bir döneminde geçirdiÄŸi saÄŸlık sorunlarından biridir. Birçok nedenden kaynaklı yaÅŸanan ishal tıp literatüründe diyare olarak da adlandırılır. KiÅŸide sık sık tuvalet ihtiyacı yaratan diyare bu yönüyle günlük yaÅŸamın kalitesinin düÅŸmesine de neden olur. Genellikle kısa süre zarfında kendi kendine geçebilen bu rahatsızlık bazı durumlarda da akut ishal veya kronik ishal olarak yaÅŸanabilir. Genellikle özel bir tedavi gerektirmeyen, sıvı alımı ve doÄŸru besinlerin tüketilmesiyle önlenebilen ishal için yapılabilecekler basittir. Ä°ÅŸte “Ä°shale ne iyi gelir?” sorusunun yanıtı ve evce bulabileceÄŸiniz çözümler.

Ä°shal (Diyare) Nedir?

Diyare olarak da adlandırılan ishal, bağırsak hareketlerinden dolayı sık sık yumuÅŸak ve sulu dışkılama durumudur. Genel olarak birkaç günde kendi kendine geçebilen diharede tedavi gerekmez. Ancak bu rahatsızlığın kronik ve akut olduÄŸu durumlar söz konusudur. Kronik ya da akut olan ishal ciddi boyutta su ve elektrolit kaybına yol açabilir, bu nedenle önemsenmeli ve tedavi edilmelidir.

Ä°shal ÇeÅŸitleri

Ä°shal çeÅŸitleri enfeksiyon ile oluÅŸan ishal, zehirli ishal, rotavirüs ishali, laktoz intoleransı sonucu oluÅŸan ishal, huzursuz bağırsak sendromu ishali ve mide gribi sonucu oluÅŸan ishal ÅŸeklinde farklı türlerde görülür. Ä°shal çeÅŸitleri ishalin süresine göre de aÅŸağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

Akut ishal: Yaygın görülen bu ishal türü 1 – 2 gün sürer ve kendiliÄŸinden geçer.

Sürekli ishal: 2 haftadan daha uzun ve 4 haftadan da kısa sürer.

Kronik ishal: 4 hafta kadar sürer.

Ä°shal Nedenleri Nelerdir?

“Ä°shal neden olur?” sorusu ishal hakkında merak edilen konu baÅŸlıklarından biridir. Ä°ÅŸte ishalin nedenleri:

• Antibiyotik tedavisi
• Bakteriler, parazitler, virüsler ve diÄŸer mikroplar gibi barsak enfeksiyonları
• Ä°ntolerans
• Alerji
• ÇeÅŸitli sindirim sistemi rahatsızlıkları
• DiÅŸ çıkarma
• DoÄŸuÅŸtan metabolik hastalıklar
• Aşırı derecede meyve ve meyve suyu tüketimi
• Gıda zehirlenmesi
• Mesane ya da mide operasyonları
• Üst ya da alt solunum yolu enfeksiyonları

Ä°shal Belirtileri Nelerdir?

Ä°shal belirtileri tek tek ortaya çıkabileceÄŸi gibi bazı kiÅŸilerde birden fazla belirtinin aynı anda yaÅŸanmasına da neden olabilir. Ä°ÅŸte bu belirtiler:

• Dışkı miktarının artması
• Dışkılama sıklığının artması
• Huzursuzluk
• Karın aÄŸrısı
• Kusma
• Sulu dışkı yapma
• Sümüksü ve/veya kanla karışık dışkı

Bristol Dışkı Tablosu

İshal Nasıl Bulaşır?

Uzun süre bekletilmiÅŸ yiyecekler, iyi piÅŸirilmemiÅŸ besinler, doÄŸru hazırlanmamış konserveler, steril olmayan içme suları ve el hijyenine önem vermemek diyarenin bulaÅŸmasına neden olur. Bu durumu önlemek adına yemek hazırlarken hijyen kurallarına dikkat edilmeli, yemek hazırlamadan önce eller ve sebze-meyveler iyice yıkanmalı, piÅŸirilen yemek fazla bekletilmeden tüketilmeli, kalan gıdalar doÄŸru koÅŸullarda ve buzdolabında muhafaza edilmelidir.

Ä°shal Ne Kadar Sürer?

AteÅŸsiz kusmasız ishal süresi birkaç saat ya da birkaç gündür. Ä°shal mide bulantısı yapıyor ve kronikleÅŸiyorsa 2 hafta sürebilir. Bu durumda kiÅŸi mutlaka doktor takibinde olmalıdır.

İshalin Tanısı Nasıldır?

Diyare olgularının tanısında ÅŸikayet süresi, ilaç kullanımı, belirtiler ve öÄŸünlerdeki besinler ve seyahat öyküsü alınır. Bunun yanında hastanın dışkılama sıklığı, dışkılama tipi, dışkıda mukus ya da kan olup olmadığı, dışkı hacmi de detaylı olarak öÄŸrenilir. Akut ishal genellikle kendi kendine geçer ancak dışkıda mukus ya da kan olması durumunda kiÅŸiden dışkı kültürü istenebilir. KronikleÅŸmiÅŸ ve uzun süre devam eden ishal ÅŸikayetlerinde de birçok laboratuvar testi ve görüntüleme yöntemi ile altta yatan neden ya da nedenler araÅŸtırılır. Bu amaçla uygulanan laboratuvar testleri de tam kan sayımı, tiroid hormon düzeyleri, dışkı analizi, eritrosit sedimentasyon hızı (ESR) ve karaciÄŸer fonksiyon testidir. Gaita (dışkı) kültürü de baÅŸvurulabilen bir diÄŸer yöntemdir.

İshal Tedavisi Nasıldır?

“Karın aÄŸrısı ve ishale ne iyi gelir?” diye merak ediyorsanız tedavi süreci ÅŸunları içerir:

Farklı nedenlerden kaynaklansa da diyare tedavisinde yaklaşım aynıdır. Evdeki çözümlerle geçmemesi durumunda ishale iyi gelen ilaç kullanılır. Ancak çocuk ve emzirme döneminde olan bebekler için ishal ilacı yalnızca doktor onayı ile verilmelidir. Çocuk ve bebeklerde ishale kusma da eÅŸlik ediyorsa su kayıplarına yol açabileceÄŸinden çocuÄŸun bu dönemde bol sıvı alması saÄŸlanmalıdır. Ciddi seyirde yaÅŸanan ishal olgularında da hastaya damar yolu ile sıvı verilebilir. Ancak ishalin yaÅŸanması bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklanıyorsa bu vakalarda antibiyotik tedavisine baÅŸvurulur.

YetiÅŸkinlerde Ä°shale Ne Ä°yi Gelir?

“YetiÅŸkinlerde ishal nasıl geçer?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir. Tedavi gerektiren ishal durumunda hastaya doktor tarafından bağırsak hareketlerini düzenleyici ilaçlar reçete edilir. Bu süreçte ishal devam ediyorsa alttan yatan neden araÅŸtırılır ve kiÅŸinin ihtiyacına uygun olan tedavi süreci planlanır. Beslenme ise ishal olgularında önemlidir. Özellikle uzun süreli devam eden ishal olguları herhangi bir gıdadan kaynaklı olabilir. Bu türden ishal durumunda alkol ve kafein tüketiminden uzak durulmalı, düzenli sıvı tüketilmeli, fiber içeriÄŸi daha az yiyecekler tercih edilmeli, dengeli beslenilmelidir. Kefir ve yoÄŸurt gibi probiyotik içerikli gıdalar veya probiyotik takviyeleri de kullanılmalıdır.

Ä°shali Ne Keser?

“Karın aÄŸrısı ve ishale ne iyi gelir?” diye merak ediyorsanız evde basit çözümler bulabilirsiniz. Ev yapımı yoÄŸurt ve ayran, demli çay, patates haÅŸlaması, patates püresi, muz ve havuç, kefir, pirinç çorbası tüketebilirsiniz.

Åžiddetli ishal yağıyorsanız sıvı ve elektrolit kaybını evde önlemek adına oral rehidrasyon sıvısı (ORS) hazırlayabilirsiniz. Bunun için 1 litre kaynamış ve soÄŸumuÅŸ suyun içerisine 1 yemek kaşığı toz ÅŸeker ve 1 tatlı kaşığı tuz ekleyerek karıştırabilirsiniz. Bu sıvıyı her dışkılama sonrasında da yarım su bardağı ÅŸeklinde tüketebilirsiniz. Oral rehidrasyon sıvısını günlük hazırlamalı ve aynı gün tüketmelisiniz.

Bebeklerde Ä°shale Ne Ä°yi Gelir?

0-5 yaÅŸ arası çocuk ve bebeklerde ishal sık rastlanan hastalıklardan biri. Aynı zamanda ciddi seyirde ilerleyebilen bir hastalık. Bu nedenle ishal olan 0-5 yaÅŸ arası çocuk çok iyi gözlemlenmeli, sıvı ve elektrolit kaybına karşı gerekli önlemler alınmalıdır. Peki, bebeklerde ishale ne iyi gelir? Bebeklerde ishalin en önemli nedenlerinden biri bakteri ve enfeksiyon. Bu nedenle bebeÄŸin içme suyu temiz olmalı, mama hazırlık sürecinde hijyen kurallarına dikkat edilmelidir. Daha büyük çocuklarda görülen ishalin en önemli nedeni de rota virüs. Viral enfeksiyona neden olan, bağırsak ve mide sisteminde görülen rota virüs yaygın olarak 2 yaşın altındaki çocuklarda görülür. Ayrıca ishal ile birlikte aşırı kusma yaratan bu durum çocuÄŸun yüksek oranda sıvı kaybetmesine neden olabilir. Peki çocuklarda ishale ne iyi gelir? ÇocuÄŸu bu durumdan korumanın ilk yolu aşıdır. Bu aşı bebeklerin 6. haftası ve 4. ayı arasında ilk doz olarak uygulanır. Sonraki 4-8 hafta arasında ise ikinci doz verilir. Bir de ağız yolu ile rota virüs aşısı uygulanır. Anne sütü de tedavinin bir diÄŸer önemli ayağıdır. Anne sütü bebeÄŸin hem bağırsak florasını korur hem de bağışıklık sistemini güçlendirir. Ä°ÅŸte bebek ve çocuklarda ishal için alınabilecek önlemler:

• Her ishalli dışkı sonrasında 2 yaÅŸ altındaki çocuklara yarım ya da 1 çay bardağı, 2 yaşından büyüklere de yarım ya da 1 su bardağı verilmelidir. Daha büyük yaÅŸta olan çocuklara da içebildiÄŸi kadar sıvı verilmelidir. Kusan çocuklarda da aynı miktarda sıvı 2-3 dakikada bir olacak ÅŸekilde yudum yudum verilmelidir.
• Bebeklerde emzirme sıklaÅŸtırılmalıdır. Mama ile beslenen bebeklerde de verilen mama daha sık aralıklarla verilmelidir.
• 6 aydan büyük olan ve katı gıda tüketebilen çocuklarda süte ek olarak pirinç lapası, patates püresi, yoÄŸurt, iyi piÅŸmiÅŸ et, balık, muz, taze meyve suyu verilmelidir.
• ÇocuÄŸun beslenme aralığı da 3-4 saate bir olacak ÅŸekilde ayarlanmalıdır. Seyrek aralıklarla ve bir anda fazla miktarda verilen besin zararlı olabilir.
• Ä°shal bitiminden sonra da çocuk iki hafta boyunca günlük olarak 1 öÄŸün fazla beslenmelidir.

Ä°shal uzun süreli ve inatçı bir seyirde sürüyorsa bu durum 5 yaÅŸ ve altı çocuklar için tehlikeli olabileceÄŸinden mutlaka saÄŸlık kuruluÅŸuna baÅŸvurulmalıdır.

Hamilelikte Ä°shal

“Hamilelik döneminde ishal ne iyi gelir?” sorusu da merak edilen konular arasında. Hamilelik döneminde hormonlarda birtakım deÄŸiÅŸiklikler meydana gelir ve bu deÄŸiÅŸikliklere hem bağışıklık hem de sindirim sistemi üzerinde etkilidir. Ä°shal de bunun bir sonucu olabilir. Bunun yanında anne adayının virüs, bağırsak paraziti, bakteri, ilaç kullanımı ve gıda zehirlenmesi gibi durumlar yaÅŸaması da ishal nedenleri arasındadır. Özellikle gebeliÄŸin son 3 ayında daha sık yaÅŸanan diyare, vücudun kendini doÄŸuma hazırlamasının bir sonucudur. Hamilelikte ishal tedavisi için ilaç kullanımı çok sınırlıdır. Ancak ÅŸiddetli yaÅŸanan ishal durumunda doktor kontrolünde ilaç kullanımı söz konusu olabilir. Ä°shal nedeniyle yaÅŸanan dehidrasyon fetüse olan kan akışının yavaÅŸlamasına neden olabilir. Bu nedenle gebelikte ishal döneminde bol bol sıvı tüketilmeli, ÅŸekerli, gazlı içeceklerden, kafeinden ve baharattan uzak durulmalıdır.

Ä°shal Yapan Yiyecekler

Ä°shal yapan yiyecekler genel olarak sindirim sistemini aşırı yoran ve iÅŸlevini bozan yiyeceklerdir. Bu yiyecekler arasında süt ve süt ürünleri, lif oranı yüksek gıdalar, yaÄŸ ve baharat oranı yüksek yiyecekler, alkol ve kafein içerikli kahve, yapay tatlandırıcılı ve fruktoz düzeyi yüksek gıdalar, karında ÅŸiÅŸkinliÄŸin artmasına neden olan fasulye, bezelye, lahana, karnabahar, mısır ve nohut gibi bakliyat ürünleri bulunur.

Ä°shale Ä°yi Gelen Yiyecekler

“Ä°shale ne iyi gelir evde çözüm bulunabilir mi?” diye merak ediyorsanız iÅŸte ishale iyi gelen yiyecekler ve yapabilecekleriniz:

• Bol sıvı tüketimi
• C vitamini ağırlıklı beslenme
• Elma
• HaÅŸlanmış et veya tavuk
• HaÅŸlanmış patates
• Izgara köfte
• Kefir
• Kahvaltıda iyi piÅŸmiÅŸ yumurta
• Keçiboynuzu
• Muz
• Åžeftali
• YaÄŸ oranı düÅŸük besinler
• YaÄŸsız makarna
• YaÄŸsız pirinç pilavı
• YoÄŸurt

 

Kola ishale iyi gelir mi?

Kola gibi gazlı içecekler ishalin iyileÅŸmesini saÄŸlamaz aksine kalıcı hale getirir.

Kahve ishale iyi gelir mi?

Ä°drar söktürücü olan kahve, dışkıdaki sıvıyı çeker ve dışkının katılaÅŸmasına neden olur. Bu nedenle kahve kabızlığı dolaylı yoldan tetikler.

Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

“Ä°shale ne iyi gelir ilaç ne zaman kullanılmalıdır?” sorusunun yanıtı da ÅŸöyle:

• AteÅŸin yükselmesi
• Çok fazla sayıda ve miktarda dışkılama
• Ä°drar çıkışının belirgin azalması
• Kanlı ishal
• Su içmeme ve  gözlerin içe çökmesi, tükürük ve gözyaşının azalması, ciltte kuruluk ve buruÅŸma gibi su kaybı belirtiler
• Tekrar eden kusma

 

Bu belirtilerin olması halinde mutlaka bir uzmana baÅŸvurulmalı ve uzman onayı alınarak ilaç kullanılmalıdır.