Çocuklarda Tuvalet Eğitimi Nasıl Olmalıdır?

 

“Tuvalet eÄŸitimine ne zaman baÅŸlanmalı?” sorusu aileler için hep bir belirsizlik olmuÅŸtur. Burada bakılması gereken en önemli kriter çocuÄŸun tuvalet eÄŸitimine psikolojik ve fizyolojik olarak hazır olmasıdır. Çocuk fizyolojik olarak hazır deÄŸilse, kas ve sinir sistemini yeterince kontrol edebilecek durumda deÄŸilse baÅŸlanan eÄŸitim baÅŸarısız olacaktır. Tuvalet eÄŸitimi birkaç günde hallolması beklenen bir eÄŸitim deÄŸildir. Bazen birkaç hafta sürebilir. Aileler bu konuda sabırlı olmalıdır. ÇocuÄŸunuzun bez kuruluÄŸu 3 saat sürüyor ise bu kas kontrolünün geliÅŸtiÄŸi anlamına gelir. Peki baÅŸka hangi detaylar çocuÄŸun bu eÄŸitime hazır olduÄŸunu gösterir? Bu yazımızda Hospitalpark Darıca Hastanesi Psikoloji Bölümü’nden Sena Cabbar, “Çocuklarda tuvalet eÄŸitimi nasıl olmalıdır?” sorusu hakkında önemli bilgiler verdi.

Tuvalet EÄŸitimi Nedir?

Tuvalet eÄŸitimi; çocuÄŸun hem uyku hem de uyanıklık durumunda dışkı ve idrarını kontrol edebilmesi, tuvaletinin geldiÄŸini fark etmesi ve tuvalete giderek bu ihtiyacı gidermesi için verilen bir eÄŸitimdir. ÇocuÄŸun geliÅŸiminde önemli bir yere sahip olan bu eÄŸitim çocuÄŸun sosyal geliÅŸiminde de önemli bir basmaktır. Bu nedenle süreci büyük bir sabırla ve anlayışla yönetmeniz önemlidir. Çünkü tuvalet eÄŸitimine baÅŸladığınız anda tekrar beze dönemezsiniz. Çocuk artık tuvaleti geldiÄŸinde beze deÄŸil lazımlığa yapması gerektiÄŸini anlamalıdır. Tuvalet eÄŸitimiyle birlikte bez kullanılmaya devam ederseniz çocuk bu rahatlığı bırakmak istemez ve nasıl olsa bezim var diyerek aileyi bilgilendirme ihtiyacı hissetmez. En önemli konulardan biri de çocuÄŸun peÅŸinde tuvalet için koÅŸmamaktır. Fazla müdahaleci ebeveynlerle yetiÅŸen çocuklar tuvaletlerini tutabildiklerini fark ettiklerinde bunu vermek istemezler. Ebeveynler çocuklarına fazla müdahaleyi kesip, çocuk tuvalet alışkanlığının ailesi için deÄŸil kendisi için önemli olduÄŸunu fark edecektir. Peki, çocuklarda tuvalet eÄŸitimi nasıl verilir?

Tuvalet EÄŸitimine BaÅŸlarken

“Tuvalet eÄŸitimi nasıl verilir?” diye merak ediyorsanız iÅŸte bazı ipuçları:

• Bu eÄŸitime baÅŸlarken tuvalet eÄŸitimi çizelgesi ile kuru kalma süresini belirleyebilirsiniz. Bu çizelgeye baktığınızda çocuÄŸunuz gün içinde en az 2 saat boyunca kuru kalmalı.
• Ardından bir oturak ya da lazımlık temin etmelisiniz. Bu alışveriÅŸi çocukla birlikte yapılabilirsiniz.
• AlışveriÅŸin ardından çocuÄŸun birkaç gün boyunca oturak ya da lazımlığa alışmasını da ayrıca beklemelisiniz. Lazımlık bu süreçte çocuÄŸun rahatlıkla ulaÅŸabileceÄŸi bir yerde olmalı.
• ÇocuÄŸu lazımlık / oturaÄŸa alıştırırken birlikte önce giyinip ardından da bez ile daha sonraki aÅŸamada da bezi çıkararak kısa oturma denemeleri yapmayı da ihmal etmemelisiniz.
• Bu alışma sürecinde konu ile ilgili çocukla konuÅŸmak da son derece önemli. Bu konuÅŸmalarda büyükler tuvalet ihtiyacını nerede gideriyor, altın kuru kalmasının iyi bir ÅŸey olduÄŸu gibi diyalogları kurabilirsiniz.

Tuvalet EÄŸitimi Çizelgesi

Sizin için hazırladığınız tuvalet eÄŸitimi çizelgesi ile eÄŸitim sürecini daha konforlu kılabilirsiniz.

Tuvalet Eğitimine Ne Zaman ve Nasıl Başlanmalı?

“Çocuklarda tuvalet eÄŸitimi ne zaman baÅŸlar?” sorusunun yanıtını bilmek doÄŸru bir eÄŸitim vermek adına önemlidir. Uzmanlara göre bu dönem için en ideal dönem çocuÄŸun 18 ay ile 30 ay aralığı. Ancak her çocuÄŸun duygusal ve fiziksel geliÅŸimi birbirinden farklı sürede gerçekleÅŸebilir. Dolayısıyla da bu eÄŸitimin zamanlaması için belli bir dönem vermek çok da mümkün deÄŸil. Bu nedenle çocuÄŸun fiziksel ve duygusal geliÅŸimini iyi gözlemlemelisiniz. ÇocuÄŸun uygun olmadığı bir dönemde bu eÄŸitime baÅŸladığınızda çocuÄŸunuzla istenmeyen çatışmalar yaÅŸayabilir ve korkular kazanmasına neden olabilirsiniz. ÇocuÄŸunuz bu eÄŸitime uygun olduÄŸuna dair fizikseli ruhsal ve zihinsel iÅŸaretler veriyorsa ve eÄŸitim için gerekli ön hazırlığı yaptıysanız eÄŸitime baÅŸlayabilirsiniz. Peki nasıl baÅŸlamalısınız? Ä°ÅŸte bu sorunun yanıtı:

• BaÅŸlarken bir rutin oluÅŸturmaya ve bu rutine baÄŸlı kalmaya özen göstermelisiniz. Sıvı alımından 45 dakika ya da 1 saat sonra, sabahları ve gün içinde 2-3 saat ara ile çocuÄŸunuzu oturaÄŸa oturmalısınız. Ayrıca öÄŸünlerden sonra da 5 dakika kadar oturmasını saÄŸlayabilirsiniz. Yemeklerden 20-30 dakika sonrası gastrokolik refleksin etkisiyle doÄŸru bir zaman olabilir.
• ÇocuÄŸun bakımı ile ilgilenen herkesin bu rutine uymasına da ayrıca dikkat etmelisiniz.
• ÇocuÄŸunuz tuvaleti her kullandığında çabasını övmeyi de ihmal etmeyin. Ancak bu süreci ödül ve cezayla pekiÅŸtirmemeniz ayrıca önemli.
• Çocuk bu süreçte altına kaçırdığında ya da tuvaletini yere damlattığında kızmayın ve ceza vermeyin.

Tuvalet Eğitimine Hazır Olma İşaretleri

“KonuÅŸmayan çocuÄŸa tuvalet eÄŸitimi nasıl verilir? ÇocuÄŸun tuvalet eÄŸitimine hazır olduÄŸu nasıl anlaşılır?” diye merak ediyorsanız iÅŸte yanıtı:

Fiziksel belirtiler	Zihinsel belirtiler	Ruhsal belirtiler
Uykudan kuru kalkma	Tuvaleti geldiÄŸini söyleme	Altının kirli olmasından rahatsız olma
Gün içinde 2 saatten uzun süre kuru kalma	Söylenenleri yapma	Tuvalette 5-10 dakika oturabilme
Islak bez sayısında azalma	Kaka ya da çiÅŸ ayrımını yapma	Büyüklerin nasıl tuvalet yaptığını merak etme
Bağırsak hareketlerinin düzene girmesi
ÇocuÄŸun oturma, yürüme ve çömelme gibi hareketleri rahat yapması
Pantolonunu giyebilmesi
Islak ve kuru arasındaki ayrımı fark edebilmesi

 

YaÅŸa Göre Tuvalet EÄŸitimi

18 ve 21 aylık bebek tuvalet eğitimi

Çocuk bu dönemde mesane ve bağırsak sistemi için gerekli olan kas kontrolünü kazanır. Bu dönemde ayrıca çocuÄŸun beden fonksiyonlarına olan duyarlılığında da artış olur ve bunları zamanla ifade edebilir. Bu dönemdeki çocuklar ihtiyaç ve isteklerini de açıkça ifade etmeye baÅŸlar.

“2 yaşındaki çocuÄŸa tuvalet eÄŸitimi nasıl verilir?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir:

2 yaÅŸ tuvalet eÄŸitimi

Bu dönemdeki çocukların en önemli özelliÄŸi amaca yönelik çalışmalarda sabırlı olmalarıdır. Bunun yanında bu dönemdeki çocuklar ebeveynlerini örnek alır ve taklit edebilir. Bu özelliÄŸi tuvalet eÄŸitiminde de kullanabilir. Bu nedenle 2 yaÅŸ erkek çocuÄŸu tuvalet eÄŸitimi ve kız çocuÄŸu tuvalet eÄŸitimi için konforludur.

Peki, 3 yaşındaki çocuÄŸa tuvalet eÄŸitimi nasıl verilir?

3-5 yaÅŸ erkek çocuÄŸu tuvalet eÄŸitimi

3 yaşında tuvalet eÄŸitimi kreÅŸ dönemine de denk geldiÄŸinden ideal bir dönemdir. Bu dönemde eÄŸitim verirken çocuÄŸunuzu yarım saatte bir tuvalete götürmeli ve lazımlığa oturtmalısınız. Bu rutine uyduÄŸunuzda çocuk ilerleyen günlerde tuvaletinin geldiÄŸini kendi haber verebilir. Bu süreçte çocuÄŸunuzun geve yatağına yapmasında endiÅŸe duyuyorsanız bu dönemde çocuk gece uyuduÄŸunda bez takabilir ve sabah uyanmadan çıkarabilirsiniz.

Çocuklarda Tuvalet EÄŸitimi Gece Nasıl Verilir?

“Tuvalet eÄŸitiminde gece kaç kere kaldırılmalı?” sorusu tuvalet eÄŸitimi sürecinde olan ebeveynlerin en çok merak ettiÄŸi konular arasında. Çocuk ve bebeklerde tuvalet eÄŸitimi gece de belli bir rutinde ilerlemelidir. Bu süreçte çocuÄŸunuz gündüz saatlerinde bol sıvı içebilir ancak sıvı besinleri çocuÄŸunuz yatmadan en az 1 saat önce kesilmelisiniz. Susamaya neden olacağından tatlı, tuzlu ve yaÄŸlı yiyecekleri de akÅŸam öÄŸününde vermemeye dikkat etmelisiniz.

Tuvalet EÄŸitimine Kaç Yaşından Sonra Geç Kalınmış Olur?

4 yaÅŸ ve sonrasında verilmeye baÅŸlanan çocuklarda tuvalet eÄŸitimi geç kalınmış sayılır.

Bebekler Tuvalet Eğitimine Ne Zaman Hazır Olur?

Bebeklerde tuvalet eÄŸitimi oldukça önemli bir süreçtir. Bu nedenle bu dönemde vereceÄŸiniz eÄŸitimin yöntemi ve veriliÅŸ ÅŸeklini iyi seçmeli, yapamayacağınızı düÅŸünüyorsanız “Bebek ve çocuÄŸa tuvalet eÄŸitimi nasıl verilir?” sorusunun yanıtını mutlaka bir uzmandan almalısınız. Bu süreçte ilk olarak “Bebeklerde tuvalet eÄŸitimi kaç yaşında baÅŸlanmalı?” sorusuna yanıt aramalısınız. Bebekler bu eÄŸitime hazır olduklarını çeÅŸitli belirtilerle gösterebilir. Bu belirtiler de genellikle 2 yaÅŸtan sonrasıdır ancak bazı bebekler 18. aydan itibaren hazır olduklarını gösterebilir. Peki bebeklere tuvalet eÄŸitimi nasıl verilir? Bu eÄŸitim genellikle bebeÄŸin tuvalet ihtiyacında tuvalete götürülüp ihtiyacını gidermesi için yönlendirilmesi ve bu süreçte sabırla beklenmesi ile gerçekleÅŸir.

Tuvalet EÄŸitimi Verilirken Nelere Dikkat Edilmelidir?

“Kakasını tuvalete yapmak istemeyen çocuÄŸa ne yapmalı?” gibi soruların yanıtlarını arıyorsanız bu süreçte dikkat etmeniz gerekenler ÅŸöyle:

Çocuk ve bebeklerde tuvalet eÄŸitiminin zaman ve sabır istediÄŸini bilmelisiniz. Bu nedenle eÄŸitimi hem sizin hem de bebeÄŸinizin en uygun ve rahat olduÄŸu bir dönemde baÅŸlatmanız önemli. Bebeklerde ilk tuvalet eÄŸitimi de bu nedenle genellikle 3 yaşını bitirmeden önce baÅŸlatılır. Bu süreçte çocuÄŸunuza kendi kendine de kolaylıkla çıkarabileceÄŸi kıyafetler giydirmeye özen göstermelisiniz. Yine bu dönemde bezi tamamen hayatınızdan çıkarmalısınız. ÇocuÄŸunuz uygun bir dönem ve yerde gündüz altını ıslattıysa bir süre altının ıslak kalmasını saÄŸlamalı ancak sürenin çok uzun olmamasına dikkat etmelisiniz. Bunun yanında:

1. Asla mücadeleci taraf olmamalı, anlayışla yaklaÅŸmalısınız.
2. Bezi hayatınızdan çıkarmalısınız.
3. Bir rutine sadık kalmalısınız.
4. Bu süreçte kitaplardan ve oyuncaklardan yararlanmalısınız.
5. Bütün ilginiz tuvalet olmamalı.
6. ÇocuÄŸunuz sorularına net ve doÄŸru yanıtlar vermelisiniz.
7. ÇocuÄŸunuzu bir bebek gibi görmemelisiniz.
8. ÇocuÄŸunuzun baÅŸarısını dillendirmeli ve desteklemelisiniz.
9. ÇocuÄŸunuzun sizi izlemesine izin vermemelisiniz. Çünkü bu, çocuÄŸunuzun mahremiyet geliÅŸimini olumsuz etkiler.
10. Kazalarda çocuÄŸunuza sorumluluk vermelisiniz.
11. Tuvalet eÄŸitimine baÅŸlamadan önce çocuÄŸunuzun hazır olduÄŸundan emin olmalısınız.
12. Zihninizde tuvalet eÄŸitimini büyütmemelisiniz.

Tuvalet EÄŸitiminde Yapılan Yanlışlar ve Çocuk Üzerindeki Etkisi

Tuvalet eÄŸitiminde çocuÄŸun çiÅŸini tutması ya da bu eÄŸitimi tamamen reddetmesi küçük çatışmalara ya da çocuÄŸun cezalar almasına neden olur. Ancak bu doÄŸru bir tutum deÄŸildir. Çünkü yanlış tuvalet eÄŸitimi sonuçları çocuÄŸun yetiÅŸkinlik hayatını etkileyebilecek yaralar almasına neden olabilir. Bu nedenle çok erkek bebek tuvalet eÄŸitimi uzmanlar tarafından önerilmez. EÄŸitim için çocuÄŸun bazı iÅŸaretler vermesi beklenir.

Çocuklarda Tuvalet EÄŸitimi Ne Kadar Sürer?

“Bebeklerde tuvalet eÄŸitimi ne zaman baÅŸlar?” sorusu kadar bu eÄŸitimin ne kadar süreceÄŸi de merak konusu. Sabırla ve anlayışla geçirilen tuvalet eÄŸitimi süreci genellikle 3 ile 6 ay kadar sürer. Ancak bu sürenin her çocuk özelinde farklılık gösterdiÄŸi ve bazı çocukların daha uzun bir zamana ihtiyaç duyabileceÄŸi unutulmamalıdır. Bunun yanında çocukların gece kuru kalması da aylar hatta uzun yıllar sürebilir.

Tuvalet EÄŸitiminde Püf Noktalar

En etkili tuvalet eÄŸitimi için bazı püf noktalarına ihtiyacınız olabilir. Ä°ÅŸte bu püf noktaları:

*Çocuk pantolonunu indirip çekemiyorsa:

Tuvalet yapabilme yaşına kadar bu beceriyi mutlaka öÄŸretmelisiniz. EÄŸer çocuÄŸunuzun tuvalet yapabilme yaşı belirli nedenlerle geciktiyse pantolon indirip çekme becerisini tuvalet eÄŸitimi rutinine dahil etmelisiniz.

*Çocuk klozette oturmak istemiyorsa:

Bu aÅŸamayı maksimum 5 dakika olacak ÅŸekilde oturma hedefi ile baÅŸlatabilirsiniz. ÇocuÄŸunuz yine zorlanıyorsa yüksek sesle 5’e kadar sayabilir ve kalkmasına izin verebilirsiniz. Zamanla da bu sayıyı kademeli olarak artırabilirsiniz.

*Çocuk altına kaçırıyorsa:

Bu durumda sakin olmalı ve aşırı duygusal tepkiler vermekten kaçınmalısınız. Altına kaçıran çocuÄŸu tuvalete götürmeli ve klozete oturtmalısınız. Ardından sakin bir ses tonu ve sevgi dolu bir yüz ifadesiyle “ÇiÅŸ ya da kakamız geldiÄŸinde tuvalete yapıyoruz” demelisiniz. Bunun yanında ıslak ya da kuru kıyafetleri mutlaka tuvalette deÄŸiÅŸtirmelisiniz.

Peki, konuÅŸmayan çocuÄŸa tuvalet eÄŸitimi nasıl verilir?

*Çocuk konuÅŸamıyorsa:

Çocuk tuvaletinin geldiÄŸini ifade etmiyorsa yönerge ve sözel ipuçları sunmalısınız. Sözel ifadeyi anlamıyorsa el iÅŸaretleri, jest ve mimiklerle ya da görselle çocuÄŸu yönlendirmelisiniz. Ancak bu sürecin zaman alabileceÄŸini unutmamalısınız.

*Çocuklarda tuvalet eÄŸitimi sırasında kabızlık yaÅŸanıyorsa:

2 yaÅŸ gibi erken dönemde baÅŸlanan tuvalet eÄŸitimi kabızlığa neden olabilir. Bu dönemde çocuÄŸu hiçbir ÅŸekilde zorlamamalısınız.