Diyabet Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey
Diyabet ciddi komplikasyonlarla ilişkili olan ve kalıcı sakatlık ve hatta yaşam kaybıyla sonuçlanabilen, yaşam boyu süren ciddi bir hastalıktır. Diyabetle ilgili en önemli sorun beyin, gözler, kalp, böbrekler, kan damarları ve sinirler dahil olmak üzere vücuttaki birçok organda kalıcı hasara neden olabilen yüksek şeker seviyeleridir. Peki diyabet nedir? Halk arasında şeker hastalığı olarak da bilinen diyabetes mellitüs, şeker seviyesinin kanda normalin üzerinde çıkması ve bunun bir sonucu olarak da idrarda şekere rastlanmasıdır.
Diyabet Hakkında Bazı Gerçekler
Uluslararası Diyabet Federasyonu’nun yayımladığı diyabet prevalansı verileri Türkiye’de 20-79 yaş aralığında olan yaklaşık 7 milyon diyabet hastası olduğunu göstermekte. Bu rakam aynı verilere göre yetişkin nüfusun yaklaşık %15’ine denk gelmekte. Diyabet dünya genelinde yaşanan ciddi sorunlardan biri. Uluslararası Diyabet Federasyonu, dünyada 382 milyon yetişkinin diyabet hastası olduğunu tahmin etmekte.
Şeker (Diyabet) Hastalığı
Tıp literatüründe diabetes mellitus olarak adlandırılan şeker hastalığı, kanda bulunan şeker seviyelerinin kullanımını etkileyen hastalıkların genel adıdır. Şeker yani glukoz, insan sağlığında hayati bir öneme sahiptir. Dokuları ve kasları oluşturan hücrelerin enerji kaynağı olan glukoz beyin için gerekli bir kaynaktır. Tüm diyabet tipleri kanda çok fazla şeker olduğu anlamına gelir. Ancak bunun nedenleri farklılık gösterir. Tip 1 ve tip 2 diyabet, kronik diyabet hastalıklarıdır. Tedavisi mümkün olan diyabet hastalıkları da kan şekerinin değersel olarak normalin üzerinde olduğu ancak diyabet sınırının altında kaldığı gestasyonel diyabet ve pre-diyabettir.
Gestasyonel diyabet, hamilelik sırasında gelişen ve genellikle doğumdan sonra kaybolan yüksek kan şekeridir. Gebeliğin herhangi bir aşamasında olabilir ancak ikinci veya üçüncü trimesterde daha sık görülür. Prediyabet, kan şekeri seviyelerinin normalden yüksek olduğu ancak henüz tip 2 diyabet teşhisi konacak kadar yüksek olmadığı ciddi bir sağlık durumudur.
Diyabet Kimlerde Görülebilir?
Diyabet belirtisi her yaşta gözlemlenebilir. Tip 1 diyabet durumu her yaşta görülebilir ancak genellikle çocukluk ve ergenlikte başlar. Bu dönemde görülen diyabet durumu da tipik olarak yüksek şeker belirtileri verir. Tip 2 diyabet ise çoğunlukla 40 yaşından sonra ortaya çıkar.
Tip I Diyabet Nedir ve Belirtileri Nelerdir?
Diyabet belirtileri dikkatle gözlemlendiğinde hastalık erken evrede tespit edilebilir ve doğru bir tedavi süreci planlanabilir. Tip 1 diyabetin belirtileri şöyledir:
- Aşırı iştah
- Bulantı
- Güçsüzlük
- Halsizlik
- Karın ağrısı
- Kilo verme
- Koma
- Sık idrara çıkma
- Terleme
Tip 2 Diyabet Nedir ve Belirtileri Nelerdir?
Daha ileri yaşlarda görülen tip 2 diyabet için belirtiler her zaman belirgin olmaz. Ancak genel olarak şöyledir:
- Ağızda tat değişikliği
- Güçsüzlük
- Halsizlik
- İştahsızlık
- Kaşıntı
- Yaralarda geç iyileşme
Diyabetin Temel Nedeni Nedir?
Tip 1 Diyabet: Tip 1 diyabetin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, bu bireylerde vücudun koruyucu bağışıklık hücrelerinin pankreasa saldırdığı ve yok ettiği, dolayısıyla insülin üretilmediği iyi bilinmektedir. Önceki bir viral enfeksiyonun pankreasa karşı anormal bağışıklık tepkisini tetikleyebileceğine inanılmaktadır. Bozukluğun ayrıca genetik bir bileşeni vardır bu nedenle ailenizden birinin Tip 1 diyabeti varsa diğer kardeşlerin yanı sıra o kişinin çocukları için de risk artar. Tip 1 diyabet kalıcı bir durumdur ve hayatta kalmak için hastaların hayatlarının geri kalanında insülin enjeksiyonlarına ihtiyacı olacaktır. Tip 1 diyabet toplam diyabet vakalarının yaklaşık %10'unu oluşturmaktadır.
Tip 2 Diyabet: Tip 2 diyabet vücudun dokuları insüline yanıt vermediğinde ortaya çıkar. Bu bireylerde insülin üretilir ancak vücudun geri kalanından insüline karşı anormal derecede yüksek direnç vardır ve bu da glikoz birikmesine neden olur. Tip 2 diyabetin çok yaygın bir nedeni obezitedir. Tip 2 diyabet genellikle yerleşik bir yaşam tarzı ve genetik faktörlerle ilişkilidir. Egzersiz eksikliği, sağlıksız beslenme ve kilo alımı da hastalık riskini artırabilir.
Diyabetin Genel Belirtileri
Diyabet tipinden bağımsız olarak semptomlar hemen hemen aynıdır ve vücuttaki yüksek kan şekeri seviyeleri ile ilişkilidir. Diyabetli bireyde aşağıdaki semptomlar görülebilir:
- Artan açlık veya sürekli yemek yeme
- Aşırı susuzluk
- Bulanık görüş
- Çabuk iyileşmeyen yaralar
- Kilo kaybı (özellikle Tip 1 diyabette yaygındır.)
- Sık idrara çıkma
- Yorgunluk ve uyuşukluk
Erkeklerde spesifik semptomlar
- Azaltılmış cinsel dürtü
- Ereksiyon olamama
- Kas güçsüzlüğü
Kadınlarda belirtiler
- Sık idrar yolu enfeksiyonları
- Kuru ve kaşıntılı cilt
Diyabet için Risk Faktörleri Nelerdir?
- Aile öyküsü: Ailenizden birinde Tip 1 veya 2 diyabet varsa, bu durumu geliştirme olasılığınız daha yüksektir.
- Fazla kilolu olmak Tip 2 diyabet için önemli bir risk faktörüdür.
- Yaş: Ortalama diyabet başlangıç yaşı 45'tir.
- Hareketsiz bir yaşam tarzına öncülük etmek.
- Yüksek tansiyon teşhisi konmuş.
- Yüksek kolesterol ve/veya yüksek trigliserit seviyeniz varsa, bu da Tip 2 diyabet riskini artırır.
- Diyet: Basit şekerler açısından zengin bir diyet yiyorsanız, kendinizi diyabet için daha yüksek risk altına sokarsınız.
Diyabet Komplikasyonları
Kan şekeri seviyeleri kontrol edilmezse er ya da geç çoğu insan diyabetin çoğu durumda geri döndürülemeyecek yıkıcı komplikasyonları geliştirir. Görme kaybına ve/veya körlüğe yol açabilecek göz yaralanmaları, kan damarlarının tıkanması veya daralması nedeniyle kalp krizi ve felç, böbreğin yaralanması sonunda tam hasara ve diyaliz ihtiyacına yol açar, sinirlerin yaralanması uyuşukluk, ağrı, kabızlık vb. yol açabilir.
Şeker Hastalıklarının Tedavisi Mümkün!
“Şeker hastalığı nedir? Tedavisi mümkün müdür?” diye merak ediyorsanız tedavinin mümkün olduğunu bilmelisiniz.
Kan şekerinin takip edilmesi ve ilaçlar tip 1 ve tip 2 diyabet tedavisi için önemli bir role sahiptir. Bunun yanında doğru hazırlanmış tip 1 ve tip 2 diyabet beslenme listesi, kilonun kontrol altına alınması, kan şekerinin takip edilmesi de bu süreçte önemlidir.
Sağlıklı Beslenme: Tip 1 ve tip 2 diyabet beslenme listesinde mutlaka tam tahıllı besinler, meyve ve sebze olmalıdır. Bu hastalar ayrıca lif bakımından zengin olan az yağlı besinlere de önem vermelidir. Hayvansal ürünler, tatlılar da uzak durulması gereken besinlerdir.
Fiziksel Aktivite: Düzenli aralıklarla egzersiz yapmak önemlidir. Çünkü kan şekeri egzersiz ile enerji için kullanılmak üzere hücrelere taşınır ve düşer.
Tip 1 ve Tip 2 Diyabet Tedavisi: Tip 1 diyabet belirtileri ile başlatılan tedavide insülin iğnesi ya da insülin pompası kullanılır. Bunun yanında kan şekeri sık aralıklarla kontrol edilir ve karbonhidrat sayımı gerçekleştirilir. Tip 2 diyabet belirtileri ile başlatılan tedavide de temel olarak kan şekeri takiptedir. Bunun yanında diyabet ilaçları kullanılır.
İnsülin Tedavisi: Çoğu tip 1 diyabet hastasının hayatını devam ettirmek için insülin kullanması gerekir. Bunun yanında bazı tip 2 diyabet hastaları da bu tedaviye ihtiyaç duyar. Bu tedavide insülin kalem ya da şırınga ile enjekte edilir.
Yapay Pankreas ya da Kapalı Döngü İnsülin Dağıtım Sistemi: Diyabet için geliştirilen yeni tedavilerden biridir. Bu tedavide insülin pompasına glikoz monitörü eklenir. Bu monitör ihtiyacı gösterdiğinde de cihaz yeterli miktarda insülini dağıtır.
Hamilelik Şekeri Tedavisi: Anne karnındaki bebeğin sağlıklı bir şekilde gelişmesi ve gebelik sırasında oluşabilecek komplikasyonların önlenmesi için kan şekeri seviyesi kontrol edilmelidir. Bu nedenle anneye sağlıklı bir diyet programı verilir ve düzenli egzersiz önerilir. Bunun yanında kan şekeri takip altına alınır ve bazı durumlarda da insülin kullandırılır.
Hem Tip 1 hem de Tip 2 diyabet tedavi edilebilir. Tip 1 diyabetin tedavisi ömür boyu insülin kullanımıdır. Tip 2 diyabet, yaşam tarzı değişiklikleri, egzersiz, diyet değişiklikleri, ilaç kullanımı ve insülin alarak yönetilebilir. Diyabetli tüm bireylerin sağlık hizmeti sağlayıcısı ve bir beslenme uzmanı ile çok yakın takibi gerekir. Kan şekeri seviyelerinin düzenli olarak izlenmesi ve göz, kalp ve böbrek sorunları için taranması gerekir. Bu testler 6-12 ayda bir yapılmalıdır.
Kan şekerini kontrol etmeyi başaran bireyler, diyabetin komplikasyonlarından kaçınabilir ve kaliteli bir yaşam sürdürebilirler. Günümüzde bilgisayar veya telefon uygulamaları da dahil olmak üzere bazı araçlar, diyabetli bireylerin kan şekeri düzeylerini evde izlemelerine ve raporu sağlık kuruluşlarına göndermelerine olanak tanıyor. Hastalığı daha yakından izlemenize yardımcı olabileceği için evde kan şekeri ölçüm araçlarına yatırım yapılması şiddetle tavsiye edilir.
ÖNLEME
Tip 1 diyabeti engelleyemeseniz de tip 2 şeker hastalığı riskini azaltmak ve kan şekeri seviyenizi düşürmek için yapabileceğiniz birkaç şey var. Bunlar şunları içerir:
- Düzenli egzersiz. Haftada en az 100-150 dakika yürüyün veya bisiklete binin.
- Diyetine dikkat et. Şekerli yiyeceklerden ve kolalı içeceklerden kaçının. Fast food ve işlenmiş gıdaları diyetinizden çıkarın. Etiketleri okumayı ve düşük şekerli yiyecekler satın almayı öğrenin.
- Meyveler, kepekli tahıllar ve sebzelerde yüksek bir diyet yapın.
- Çok fazla kırmızı etten kaçının; bunun yerine daha fazla balık yiyin.
- Erkekler için günde 2.000 kaloriden ve kadınlar için günde 1.800 kaloriden fazla yemeyin.
- Sağlıklı bir kiloyu koruyun.
Ne Zaman Acil Tıbbi Yardım Alınmalıdır?
Tip1 ve tip 2 şeker hastalığı durumunda kan şekeriniz birçok faktörden etkilenebilir ve bu durum ciddi sorunlara neden olabilir. Bu nedenle acil tıbbi yardım alınmalıdır. Acil tıbbi yardımı gerektiren durumlar şöyledir:
Yüksek Kan Şekeri (Hiperglisemi): Kan şekeri birçok nedene bağlı olarak yükselebilir. Aşırı yemek yeme, hastalık, glikoz-azaltıcı ilaçları yeterli dozda almama buna sebebiyet verebilir. Bu nedenle kan şekeri sık bir şekilde takip edilmelidir. Bunun yanında idrar sık çıkma, mide bulantısı, aşırı susama ve görmede bulanıklık yaşama gibi belirtiler de dikkate alınmalıdır.
Diyabetik Ketoasidoz (İdrarda Keton Artışı): Hücreler enerjisiz kaldığında vücut enerjiyi elde etmek adına yağ yakımına başlar. Bunun sonucunda da ketonlar yani zehirli asitler ortaya çıkar. Bu nedenle iştahta azalma, yüksek ateş, zayıflama, karında ağrı ve kusma gibi belirtiler dikkate alınmalıdır.
Bilgi talep formunu doldurarak Büyük Anadolu Hastaneleri tarafından uygulanan diyabet tedavisi ile ilgili merak ettiklerinizi öğrenebilirsiniz.
Yorum Ekle
