Alzheimer Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

 

Demans; hafıza kaybı, kafa karışıklığı ve iletiÅŸim güçlükleri de dahil olmak üzere bir grup semptomu tanımlamak için kullanılır. Alzheimer ise demansın en önemli ve en yaygın nedenidir. Ä°nsan beyni yaÅŸlandıkça küçülür ve bu da düÅŸünce süreçlerinin yavaÅŸlamasına neden olur. Ancak Alzheimer durumunda beyinde yaÅŸanan deÄŸiÅŸiklikler kiÅŸinin normal yaÅŸlanma sürecindekilerden farklıdır. Alzheimer belirtisi durumunda tau ve amiloid proteinlerinin birikmesi söz konusudur. Alzheimer hastaları için buna neyin neden olduÄŸu henüz tam olarak anlamamış olsak da araÅŸtırmalar bu proteinlerin birikmesinin zamanla daha fazla beyin hücresine zarar verdiÄŸini göstermekte. Bu hasar beynimizin nasıl çalıştığını etkiler ve Alzheimer semptomlarına yol açar. Peki Alzheimer tam olarak nedir? Ä°ÅŸte 1-30 Eylül Dünya Alzheimer Ayı'na özel sizler için derlediÄŸimiz yazının detayları:

Alzheimer Hastalığı Nedir?

“Alzheimer nedir?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir:

Alzheimer hastalığı geri dönüÅŸü olmayan demansın en yaygın türüdür. Demansı olan her 10 kiÅŸiden yaklaşık 7'si Alzheimer tipine sahiptir. 2020'de yayınlanan en son DSÖ verilerine göre Türkiye'de alzheimer oranı ÅŸu ÅŸekildedir: Türkiye’de Alzheimer ve Demans Ölümleri toplam ölümlerin 17.308'una veya 4.45%'sine ulaÅŸmış durumda. Alzheimerde Türkiye dünyada 69.sırada.

Alzheimer Hastalığı Türleri

Beyin anıları nasıl depoladığını, alışkanlıkları nasıl öÄŸrendiÄŸini ve kiÅŸiliÄŸimizi nasıl ÅŸekillendirdiÄŸini organize eden milyonlarca beyin hücresi (nöron) içerir. Sinyaller beyin hücreleri arasındaki baÄŸlantılar boyunca nörotransmitter adı verilen kimyasallar ÅŸeklinde geçer. Alzheimer hastalığı bu hücreleri ve kimyasalları etkiler, hafızayı bozar, düÅŸünceyi bozar ve zamanla davranış deÄŸiÅŸikliklerine neden olur. Alzheimer hastalığı olan kiÅŸiler sonunda uzun süreli bakım ve desteÄŸe ihtiyaç duyarlar.

2 ana Alzheimer hastalığı türü vardır:

1. Sporadik Alzheimer en yaygın ÅŸeklidir ve genellikle 65 yaşından sonra ortaya çıkar. Nedeni tam olarak anlaşılamamıştır.
2. Ailesel Alzheimer (bazen 'kalıtsal' olarak da adlandırılır) çok nadir görülen bir genetik durumdan kaynaklanır ve genellikle 40'lı ve 50'li yaÅŸlardaki kiÅŸilerde bunama ile sonuçlanır. Bu, genç baÅŸlangıçlı demans olarak bilinir.

Alzheimer Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Erken evrede Alzheimer hastalığını fark etmek zor olabilir. Ä°lk Alzheimer belirtileri genellikle hafıza kaybı ve günlük ÅŸeyler için doÄŸru kelimeleri bulmakta zorluk çekmedir. Bununla birlikte birçok insan hafızayla ilgili sorun yaÅŸar ancak Alzheimer'ı yoktur. Bu nedenle hafıza sorunlarının kesin nedenini bulmak için bir doktora gitmek önemlidir. Alzheimer hastalığının diÄŸer yaygın belirtileri ÅŸunlardır:

• Günlük konuÅŸmada belirsizlik
• Bir zamanlar zevk aldığınız aktiviteler için coÅŸku eksikliÄŸi
• Düzenli görevleri yapmanın daha uzun sürmesi
• Ä°yi bilinen insanları veya yerleri unutma
• Soruları ve talimatları iÅŸleme zorluÄŸu
• Sosyal becerilerde düÅŸüÅŸ
• Öngörülemeyen duygular

Alzheimer Evreleri

Alzheimer hastalığı bazen semptomların ÅŸiddetine göre 3 evreye ayrılır. Ä°ÅŸte bu alzheimer evreleri:

• Hafif Alzheimer hastalığı: Demansın erken belirtileri, genellikle ek desteÄŸe gerek yoktur.
• Orta derecede Alzheimer hastalığı: semptomlarla baÅŸ etmek zordur ve muhtemelen desteÄŸe ihtiyaç duyulur.
• Ä°leri Alzheimer hastalığı: Tüm günlük aktivitelerde sürekli bakım gerekebilir.

Alzheimer Neden Olur?

“Alzheimer neden olur?” sorusu da merak edilenler arasında.

Alzheimer hastalığı durumunda amiloid plak birikintileri, nörofibriler yumaklar ve nöron ölümü dahil olmak üzere çeÅŸitli süreçler meydana gelir. Amiloid plaklar beyin hücrelerinin dışındaki birikintilerdir - beynin sinyalleri düzgün bir ÅŸekilde iletmesini engeller. Nörofibriler yumaklar beyin hücrelerinin içindeki birikintilerdir. Yiyecekleri ve enerjiyi bloke ederek hücreleri öldürürler ve zamanla kötüleÅŸen bunamaya neden olur. Nöronal ölüm, hafıza, dil ve yargı için hayati önem taşıyan beynin dış tabakasında (korteks) büzülmeye neden olur. Alzheimer hastalığı bu büzülme ile karakterizedir.

Alzheimer Genetik mi?

“Alzheimer genetik mi?” sorusu da merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir:

Bir bireyin Alzheimer geliÅŸtirmesi için aile öyküsü gerekli deÄŸildir. Ancak bu alanda yapılan bazı araÅŸtırmalar Alzheimer hastası olan bir ebeveyn ya da kardeÅŸe sahip olan kiÅŸilerin bu hastalığa yakalanma olasılığının Alzheimer’lı yakın akrabası olmayanlara göre daha yüksek olduÄŸunu göstermekte.

Alzheimer Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Ne yazık ki Alzheimer hastalığını doÄŸrulayabilecek tek bir alzheimer testi yoktur. TeÅŸhis, dikkatli bir deÄŸerlendirmeden sonra gelir. Bu da ayrıntılı bir tıbbi geçmiÅŸ, tam bir fiziksel ve nörolojik muayene, entelektüel iÅŸlevi kontrol etmek için testler, bir psikiyatrik deÄŸerlendirme, nöropsikolojik testler, idrar ve kan testleri, beynin küçülmesini deÄŸerlendirmek için MRI taraması gibi tıbbi görüntülemeyi içerir. Semptomların diÄŸer olası nedenlerini (vasküler demans, beslenme yetersizlikleri veya depresyon gibi) ortadan kaldırdıktan sonra klinik olarak Alzheimer teÅŸhisi konabilir.

Alzheimer Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Alzheimer tedavisi yoktur ancak bazı tedaviler semptomları bir süreliÄŸine iyileÅŸtirebilir. Alzheimer hastalığı olan birçok kiÅŸi semptomlarıyla baÅŸa çıkmanın ve yaÅŸam kalitelerini iyileÅŸtirmenin yollarını da öÄŸrenir.

Mümkünse Alzheimer hastalığı olan bir kiÅŸi, arkadaÅŸları ve ailesi ile normal sosyal teması sürdürmeye çalışmalı, düzenli egzersiz yapmalı ve beyni uyaran faaliyetlerde bulunmalıdır. Alzheimer hastalığı olan birine bakıyorsanız, günlük yaÅŸamda daha az ÅŸaÅŸkınlık hissetmelerine yardımcı olmak için ev ortamında deÄŸiÅŸiklikler yapmak yardımcı olabilir. ÖrneÄŸin, kapıların nasıl açılacağına dair net talimatlar ekleyebilir veya kiÅŸi kaybolmaya meyilliyse uyarı cihazları takabilirsiniz. Demans dostu bir ortam yaratmak için Dementia Australia'nın yardım sayfalarına göz atın.

Alzheimer Hastalığı Önlenebilir mi?

Alzheimer hastalığını önlemenin kesin bir yolu yoktur. Bununla birlikte saÄŸlığa dikkat edilerek Alzheimer hastalığı riski azaltılabilir. Bu hususta uygulanabilecekler:

• Kalp için iyi olan beyin için de iyidir. Bu nedenle saÄŸlıklı bir diyete baÄŸlı kalınmalı ve sigara içilmemelidir.
• Düzenli fiziksel aktivite beyne giden kan akışını artırır. Bu nedenle aktif bir yaÅŸam tarzı sürdürülmelidir.
• Aktif bir zihin beyin hücreleri oluÅŸturmaya yardımcı olur ve baÄŸlantılarını güçlendirir.

Alzheimer Hastalığının Komplikasyonları Nelerdir?

Alzheimer hastalığı demansın geri dönüÅŸü olmayan bir ÅŸeklidir. Ä°lerleme oranı insanlar arasında farklılık gösterir. Bazı insanlar hayatlarının sadece son 5 yılında sahipken diÄŸerleri 20 yıla kadar sahip olabilir. Alzheimer hastalığı sonunda tam bağımlılığa ve artan kırılganlığa yol açar. Bu pnömoni gibi ikincil bir hastalığın sonunda ölüme neden olabileceÄŸi anlamına gelir.

Alzheimer Öldürür mü?

“Alzheimer öldürür mü?” sorusunun yanıtı da ÅŸöyledir:

Alzheimer hastalığının kiÅŸinin organlarına zarar verdiÄŸi ve bu nedenle ölüme neden olduÄŸu gibi bir durum geçerli deÄŸildir. Bazı hastalar bu durumla uzun yıllar boyunca yaÅŸayabilirken bazı hastalardeki etki erken yaÅŸanabilir.

Alzheimer Hastasına Bakmak

Alzheimer hastalığı olan birine bakmak zor olabilir. KiÅŸinin dünyası kafa karıştırıcı ve düÅŸmanca göründüÄŸünde duygusal ve fiziksel desteÄŸiniz çok yardımcı olacaktır. Alzheimer hastalığı giderek kötüleÅŸtiÄŸinden zaman geçtikçe sevdiÄŸiniz kiÅŸinin daha fazla bakıma ihtiyacı olacaktır. Bakımı koordine eden ve bir bakım planı oluÅŸturmalarına yardımcı olan bir kiÅŸiyi belirlemek yardımcı olabilir. GeleceÄŸi erkenden planlamak akıllıcadır. KiÅŸiyi, iÅŸlerini bir vekaletname aracılığıyla yönetmesi için güvenilir bir kiÅŸi ayarlamaya ve daha sonra onay veremeyecek duruma gelirse hangi tedavileri tercih edeceklerini açıklayan bir ileri düzey bakım yönergesi hazırlamaya teÅŸvik edin. Alzheimer hastalığı olan ve sevilen birine bakmak zor ve yorucu olabilir. SosyalleÅŸmek ve diÄŸer insanlarla tanışmak kendinize için zaman ayırdığınızdan emin olun. Cesaret alabileceÄŸiniz aktiviteler ve ilgi alanları bulun. Kendinize dinlenmek, kabul etmek ve sevdiklerinizi takdir etmek için alan verin. Her davranışın arkasındaki nedenleri arayın. Ä°laçlar veya hastalıklarla ilgili nedenleri belirlemek için bir doktora danışın. Bu stratejiler, Alzheimer'lı kiÅŸinin sahip olabileceÄŸi ihtiyaçları karşılamaya, fiziksel ve duygusal rahatlığı artırmaya ve davranış semptomlarını yönetmeye yardımcı olmayı amaçlamaktadır.