Ampütasyon Nedir? Belirtileri ve Süreci

 

“Ampütasyon nedir?” sorusu tedavi yöntemleri arasında merak edilen konuların başında gelmekte. Kaza gibi travmatik olayların yanı sıra belirli hastalıklar sebebiyle de cerrahi olarak gerçekleştirilen bu işlem, uygulanacak başka bir tedavi seçeneği kalmadığında tercih edilir. Açık ve kapalı olmak üzere iki farklı seçeneği bulunan bu işlemin seviyesi de alana göre belirlenir. Ameliyat süresi de bu doğrultuda şekillenir. Ancak genellikle hastanın ağrıları 7 ile 10 gün arasında azalma eğilimindedir. Ameliyat yaraları da 3 ya da 4 hafta gibi bir sürede kapanır. Hasta rutin hayatına 2-3 ay sonra protez uzuv ile devam eder. Ameliyatın ardından hastalarda fantom ağrılar görülebilir. Ancak bu durum ilaç tedavisi ile ortadan kaldırılabilir.

Ampütasyon Nedir?

Ampütasyon bacak ya da kolun herhangi bir kısmının cerrahi işlem ya da travma sonrasında kesilip vücuttan ayrılmasıdır.

Ampütasyon Nedenleri Nelerdir?

Amputasyon nedenleri farklı durumlara bağlı olarak görülür. Bu durum bacak ya da koldaki enfeksiyon, doku tümörü, yoğun doku hasarı, kanlanma ya da işlev bozukluğu gibi bir hastalık nedeniyle gerçekleşebilir. Bunun yanında savaş yaralanması, iş kazası ya da trafik kazası gibi durumlar sonucunda da gelişebilir.

Ampütasyon Belirtileri

Doğru zamanda fark edilmeyen ve tedavisi geciktirilen ampütasyon belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Geçmeyen ağrı ve uyuşmalar,
• Geçmeyen enfeksiyonlar,
• İyileşmeyen yaralar,
• Kangren,
• Zayıflamış nabız.

 

Ampütasyon Hangi Durumlarda Uygulanır?

Ampütasyon gerektiren durumlar şu şekilde sıralanabilir:

• Bacak ve koldaki yumuşak doku ve kemiklerdeki tümörün çevredeki normal dokulardan çıkarılamayacağı durumların tedavi edilmesi amacıyla,
• Damar tıkanıklığı, sigara kullanımı ve diyabet gibi hastalıklar sonucunda bacak ve koldaki atar damar hastalıkları ile oluşan ayak ve el kanlanması ile uzvun alınması amacıyla diyabetik ayak ampütasyonu,
• Ameliyat ve ilaç tedavisine direnç gösterene kemik enfeksiyonlarının tedavisinde bu bölgenin alınması durumunda uygulanır.

Ampütasyon Ameliyatı Nasıl Uygulanır?

Ameliyathane ortamında gerçekleştirilen bu işlemde anestezi işlem uygulanacak bölgeye ve hastanın genel durumuna göre belirlenir. El veya kol için uygulanacak işlemler genel anestezi altında gerçekleştirilir. Parmak ampütasyonu ise lokal anestezi ile de yapılabilir. Ayak veya bacaklara yapılan işlemlerde de spinal ya da genel anestezi yapılır. Bu ameliyatın gerçekleşmesi için hastanın 8 saat önceden yeme ve içmeyi kesmesi önemlidir.

Ampütasyon Çeşitleri Nelerdir?

Ampütasyon ameliyatı bölge özelinde farklılık gösterir. İşte ampütasyon çeşitleri:

Açık ampütasyon: Kesilen uzvun kapatılmaz ve yara açık pansuman ile takip edilir. Genel olarak damar hastalıkları ve enfeksiyon kaynaklı ampütasyonlarda tercih edilir. Bunun yanı sıra bölgedeki cilt dokusunun yarayı kapatmada yetersiz olacağı durumlarda da uygulanır.

Kapalı ampütasyon: Kesilen uzvu kapatmaya yetecek cilt dokusu bulunması durumunda tercih edilir.

Ampütasyon Seviyeleri Nelerdir?

Amputasyon seviyeleri kesilecek uzvun seviyesine göre belirlenir. Bacak bölgesindeki işlemler hastalığın olduğu yere göre değişir. Bununla birlikte diz altı ampütasyon, diz seviyesi, ayak seviyesi ya da parmak seviyesi şeklinde yapılabilir. Kola uygulanan işlemlerde de dirsek üzeri, dirsek altı, el bileği seviyesi, tarak kemikleri ya da parmak seviyesine uygulanır. Bu bölgeler dışında bacakta kalça seviyesi ya da kolda omuz seviyesi tercih edilir.

Ampütasyon Ameliyatı Sonrası Nelere Dikkat Edilmelidir?

İşlem sonrasında yaraya bakılmalı ve pansumanlar düzenli uygulanmalıdır. Ampütasyon gerçekleştirilmiş uzuv bazı egzersizlerle çalıştırılmalıdır. Bacak için yüksek seviyeden işlem uygulanmış hastalarda sürekli yatma nedeniyle yatak yarası gelişebilir. Bu nedenle hastaların hem yatak içinde hem de yatak dışında hareket etmesi sağlanmalıdır. İşlem sonrası iyileşme döneminde bir ayak ya da bacağını kaybetmiş olan hastalar düşme riski taşır. Bu nedenle hastanın yatağının yanına tekerlekli sandalye ya da yürüteç konulmalıdır. Bu türden yaşlılarda amputasyon işlemi sonrasında gece tuvalete kalkma gibi süreçler takip edilmelidir. İyileşme süreci tamamlandığında rehabilitasyon ve fizik tedavi başlatılmalıdır. Gerekli durumlarda psikolojik destek alınmalıdır.

Majör Ampütasyon Nedir?

Kolda el seviyesi yukarısı ve bacak bölgesinde topuk seviyesi yukarısına yapılan işlemdir.

Alt Uzuv Ampütasyonu Nedir?

Pelvis ve kalça eklemi hizasının altından itibaren gerçekleştirilen işlemdir.

Transfemoral Ampütasyon Nedir?

Transfemoral ampütasyon ise kalça eklemi ile diz arasındaki seviyede gerçekleştirilen işlemdir.

Travmatik Ampütasyon Nedir?

“Travmatik ampütasyon nedir?” sorusu da merak edenler için şöyle yanıtlanabilir:

İş kazası, trafik kazası gibi alınan yaralanmaları sonrasında bacak ya da koldaki uzvun tamamının ya da tamamına yakının alınmasıdır.