Sepsis Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Sepsis vücudun hayatı tehdit eden enfeksiyona karşı aşırı tepki vermesidir. Başka bir deyişle, vücudunuzun bir enfeksiyona karşı aşırı aktif ve toksik tepkisidir. Felç veya kalp krizi gibi sepsis de hızlı tanı ve tedavi gerektiren tıbbi bir acil durumdur. Sepsis, ciddi septik şoka yol açabilir.
Bağışıklık sisteminiz genellikle enfeksiyonu önlemek için herhangi bir mikropla (bakteri, virüs, mantar veya parazit) savaşmaya çalışır. Bir enfeksiyon meydana gelirse, bağışıklık sisteminiz onunla savaşmaya çalışacaktır ancak antibiyotikler, antiviraller, antifungaller ve antiparaziterler gibi ilaçlarla yardıma ihtiyacınız olabilir. Ancak, henüz belirlenememiş nedenlerden dolayı bazen bağışıklık sistemi “istilacılarla” savaşmayı bırakır. Bu sepsisin başlangıcıdır. Peki, sepsis nedir? Nasıl belirtilerle kendini belli eder? İşte Dünya Sepsis Günü için hazırladığımız rehberin devamı:
Sepsis Nedir?
“Sepsis ne demek?” sorusu sepsis, vücudunuzun bir enfeksiyona toksik veya şiddetli tepkisidir şeklinde yanıtlanabilir. Vücudunuzdaki bu aşırı inflamatuar yanıta (şişme) sıklıkla pnömoni, grip gibi bakteriyel veya viral bir enfeksiyon neden olur. Ancak buna parazit veya mantar enfeksiyonları da neden olabilir. Vücudunuzun enfeksiyonla savaşması gereken bağışıklık sistemi aşırı hızlanır ve vücudunuza saldırmaya başlar. Kalp krizi ve felç gibi sepsis de tıbbi bir acil durumdur ve hayatta kalmak için hızlı ve uygun şekilde tedavi edilmelidir.
Sepsis Aşamaları
Sepsisin üç aşaması vardır:
- Sepsis: Bir enfeksiyon kan dolaşımınıza girer ve vücudunuzda iltihaplanmaya neden olur.
- Şiddetli sepsis: Enfeksiyon ve iltihaplanma organ işlevini etkilemeye başlayacak kadar şiddetlidir.
- Septik şok: Septik şok, kan basıncında önemli bir düşüşe neden olan sepsisin ciddi bir komplikasyonudur. Bu aşağıdakiler de dahil olmak üzere organ disfonksiyonu, solunum veya kalp yetmezliği, felç ve olası ölüme yol açabilir.
Sepsis Belirtileri Nelerdir?
“Sepsis nedir belirtileri nelerdir?” sorusunun yanıtı aşağıdaki gibidir:
Kandaki enfeksiyon belirtileri iyi gözlemlendiğinde ve erken fark edildiğinde vücudun septik şoka girmesi engellenebilir. Bu belirtiler genel olarak 38 derecenin üzerinde seyreden yüksek ateş, nefes darlığı, solunumun dakikada 20 soluğun üzerinde olması, üşüme, titreme, kalp atış hızının dakikada 90 atışın üstünde olması şeklindedir. Bu belirtilerle kontrol altına alınmayan sepsis daha ağır ve ciddi semptomlara neden olabilir. Bu semptomlar da aşırı kilo kaybı, kanda bulunan trombosit seviyelerinin düşmesi, kalp ritminde bozulma, idrar sıklığının azalması, idrar yaparken acı ve yanma hissinin yaşanması, zihin bulanıklığı, vücut ısısında düşme, cildin solgun renkli ya da benekli olması, nefes darlığı şeklindedir.
Sepsis çocuklarda da gelişebilen bir rahatsızlıktır. Çocuklarda da aşağıdaki belirtileri gösterir:
Sepsis Nedenleri Nelerdir?
Herhangi bir enfeksiyon nedeniyle sepsis görülebilir ancak zatürre, karın enfeksiyonları, kan zehirlenmesi ve böbrek enfeksiyonlarının sepsise neden olma riski daha yüksektir.
Sepsis ve Septik Şok İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
“Sepsis nedir ne demek?” sorusu kadar sepsis ve septik şok için risk faktörlerinin neler olduğu da merak konusudur. Açık risk faktörü bir enfeksiyondur. En küçük kaynaktan (böcek ısırığı, salyangoz vb.) daha şiddetlisine (pnömoni, menenjit ve daha fazlası) kadar herhangi bir enfeksiyon sepsisi tetikleyebilir ve bu da ciddi sepsis ve septik şoka yol açabilir. Enfeksiyon bakteriyel, viral, fungal veya parazitik olabilir. Ancak bazı insanların enfeksiyon ve sepsis geliştirme riski diğerlerinden daha yüksektir.
Sepsis geliştirme riski en yüksek olanlar arasında çok genç ve çok yaşlılar (bebekler ve yaşlılar), diyabet ve kanser gibi kronik veya ciddi hastalıkları olan ve bağışıklık sistemi bozuk olanlar bulunur. Yetersiz beslenen kişiler de enfeksiyonlara daha kolay yakalanabilir.
Sepsis ve Septik Şok Arasındaki Fark Nedir?
Sepsis, vücudunuzun enfeksiyona verdiği toksik tepkidir. Organların bozulmasına neden olduğunda buna şiddetli sepsis denir. Düşük tansiyon eşlik ettiğinde septik şok denir ve en yüksek ölüm ve komplikasyon riskini taşır.
Sepsis Kimlerde Görülür?
“Sepsis belirtileri kimlerde görülür?” sorusu da merak edilenler arasında. Bazı insanların sepsis geliştirme riski diğerlerine göre daha yüksek. Bununla birlikte sepsisin vücudun herhangi bir yerindeki bir enfeksiyon tarafından tetiklendiğini akılda tutmak önemlidir. Bu nedenle enfeksiyon kapma riski daha yüksek olan kişilerde sepsis gelişme riski de daha yüksektir. En yüksek risk altındaki kişiler bağışıklığı düşük olan kişilerdir. Bununla birlikte yaş faktörü de etkilidir. Yaşlılar, küçük yaştaki çocuklar, kemoterapi görenler, HIV virüsüne yakalanmış kişiler, yoğun bakım ünitesinde olanlar da dahil olmak üzere bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler riskli gruptadır.
Sepsis Teşhisi Nasıl Konulur?
“Sepsis neden olur?” sorusu detaylı olarak araştırılarak teşhis konulur. Kişide sepsis semptomları gözlemleniyorsa doktor kanda enfeksiyon durumunu teşhis etmek adına bazı testler ister. Bu testlerden en önemlisi de kan testidir. Kan testinde enfeksiyon, pıhtılaşma sorunları, anormal karaciğer veya böbrek fonksiyonu, azalmış oksijen miktarı, vücudunuzdaki su miktarını ve kanınızın asitliğini etkileyen bir elektrolit dengesizliği incelenir. Doktor belirtiler ve kan testi sonuçlarına göre aşağıdaki testleri de isteyebilir:
- İdrar testi
- Mukus salgılama testi
- Yara salgı testi
Sepsis nedeni tam olarak belirlenemiyorsa aşağıdaki görüntüleme yöntemlerini de kullanabilir:
- Akciğerleri görüntülemek için göğüs röntgeni
- Apendiks , pankreas veya bağırsak bölgesindeki olası enfeksiyonları görüntülemek için BT taramaları
- Safra kesesi veya yumurtalıklardaki enfeksiyonları görüntülemek için ultrason
- Yumuşak doku enfeksiyonlarını tanımlayabilen MRI taramaları
Sepsis Tedavisi Nasıl Yapılır?
Sepsis tedavi edilmediğinde hızla septik şoka ve ölüme neden olabilir. Bu nedenle erken evrede sepsis tedavisi gereklidir. Doktorlar sepsis nedir belirtileri nelerdir sorusuna yanıt arayarak sepsisi tedavi etmek için aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi yöntemi kullanır:
- Enfeksiyonla savaşmak için intravenöz (IV) antibiyotikler
- Kan basıncını artıran ilaçlar
- Kan şekerini stabilize etmek için insülin
- İnflamasyonu azaltmak için kortikosteroidler
- Rahatsızlığa yardımcı olmak için ağrı kesiciler
Sepsis Sonrası Sendrom Nedir?
Sepsis sonrası sendrom (PSS), sepsisten kurtulanların %50'sini etkileyen bir durumdur. Aşağıdakiler gibi fiziksel ve/veya psikolojik uzun vadeli etkileri içerir:
- Uyuma güçlüğü / uykuya dalmakta ya da uykuda kalmakta zorluk
- Yorgunluk, uyuşukluk
- Nefes darlığı, nefes almada zorluk
- Kas veya eklem ağrısını devre dışı bırakma
- Uzuvlarda şişme
- İştahsızlık
- Azaltılmış organ fonksiyonu, örneğin böbrek, karaciğer, kalp
- Saç kaybı
- Deri döküntüsü
- Halüsinasyonlar
- Panik ataklar
- Kabuslar
- Azalmış bilişsel (zihinsel) işlevsellik
- Özgüven kaybı
- Depresyon
- Konsantrasyon zorluğu
- Hafıza kaybı
Son Olarak;
Vücudunuzun herhangi bir enfeksiyona yanıt vermesi nedeniyle yaşanan, hayatı tehdit eden ve bulaşıcı olmayan bir hastalıktır. Ancak sepsisi tetikleyebilen bakteriyel, viral ve mantar enfeksiyonları kişiden kişiye yayılabilir. COVID-19, sepsise yol açabilecek böyle bir enfeksiyonun bir örneğidir. En yüksek sepsis riski taşıyanlar arasında yeni doğanlar, yaşlılar ve önceden sağlık sorunları olan kişiler bulunur. Diğer semptomların yanı sıra sepsis ateş veya titreme, hızlı kalp atış hızı, kafa karışıklığı ve nefes almada zorluğa neden olur. Teşhis edilmiş bir enfeksiyon hastalığı yaşıyorsanız ya da sepsis olduğunuzu düşünüyorsanız vakit kaybetmeden tıbbi yardım almalısınız.
Herkes sepsis olabilir mi?
Her yaşta herkes sepsis olabilir. Yine de bazı insanların sepsis geliştirme riski diğerlerinden daha yüksektir. Bu çok yaşlıları, çok gençleri ve başka sağlık sorunları olabilecek insanları içerir.
Sepsis bulaşıcı mıdır?
Hayır, sepsis bulaşıcı değildir. Ancak sepsisi tetikleyen enfeksiyon bulaşıcı olabilir. Su çiçeği çocuklar (ve yetişkinler) arasında yayılabilir, ancak suçiçeği olan bir kişi sepsis geliştirirse su çiçeği olan başka birinin de sepsis geliştireceği anlamına gelmez. Bunun nedeni sepsisin bir enfeksiyonun kendisi değil vücudunuzun enfeksiyona verdiği tepki olmasıdır.
Yorum Ekle
