Sepsis Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Sepsis vücudun hayatı tehdit eden enfeksiyona karşı aşırı tepki vermesidir. BaÅŸka bir deyiÅŸle, vücudunuzun bir enfeksiyona karşı aşırı aktif ve toksik tepkisidir. Felç veya kalp krizi gibi sepsis de hızlı tanı ve tedavi gerektiren tıbbi bir acil durumdur. Sepsis, ciddi septik ÅŸoka yol açabilir.
Bağışıklık sisteminiz genellikle enfeksiyonu önlemek için herhangi bir mikropla (bakteri, virüs, mantar veya parazit) savaÅŸmaya çalışır. Bir enfeksiyon meydana gelirse, bağışıklık sisteminiz onunla savaÅŸmaya çalışacaktır ancak antibiyotikler, antiviraller, antifungaller ve antiparaziterler gibi ilaçlarla yardıma ihtiyacınız olabilir. Ancak, henüz belirlenememiÅŸ nedenlerden dolayı bazen bağışıklık sistemi “istilacılarla” savaÅŸmayı bırakır. Bu sepsisin baÅŸlangıcıdır. Peki, sepsis nedir? Nasıl belirtilerle kendini belli eder? Ä°ÅŸte Dünya Sepsis Günü için hazırladığımız rehberin devamı:
Sepsis Nedir?
“Sepsis ne demek?” sorusu sepsis, vücudunuzun bir enfeksiyona toksik veya ÅŸiddetli tepkisidir ÅŸeklinde yanıtlanabilir. Vücudunuzdaki bu aşırı inflamatuar yanıta (ÅŸiÅŸme) sıklıkla pnömoni, grip gibi bakteriyel veya viral bir enfeksiyon neden olur. Ancak buna parazit veya mantar enfeksiyonları da neden olabilir. Vücudunuzun enfeksiyonla savaÅŸması gereken bağışıklık sistemi aşırı hızlanır ve vücudunuza saldırmaya baÅŸlar. Kalp krizi ve felç gibi sepsis de tıbbi bir acil durumdur ve hayatta kalmak için hızlı ve uygun ÅŸekilde tedavi edilmelidir.
Sepsis Aşamaları
Sepsisin üç aÅŸaması vardır:
- Sepsis: Bir enfeksiyon kan dolaşımınıza girer ve vücudunuzda iltihaplanmaya neden olur.
- Åžiddetli sepsis: Enfeksiyon ve iltihaplanma organ iÅŸlevini etkilemeye baÅŸlayacak kadar ÅŸiddetlidir.
- Septik ÅŸok: Septik ÅŸok, kan basıncında önemli bir düÅŸüÅŸe neden olan sepsisin ciddi bir komplikasyonudur. Bu aÅŸağıdakiler de dahil olmak üzere organ disfonksiyonu, solunum veya kalp yetmezliÄŸi, felç ve olası ölüme yol açabilir.
Sepsis Belirtileri Nelerdir?
“Sepsis nedir belirtileri nelerdir?” sorusunun yanıtı aÅŸağıdaki gibidir:
Kandaki enfeksiyon belirtileri iyi gözlemlendiÄŸinde ve erken fark edildiÄŸinde vücudun septik ÅŸoka girmesi engellenebilir. Bu belirtiler genel olarak 38 derecenin üzerinde seyreden yüksek ateÅŸ, nefes darlığı, solunumun dakikada 20 soluÄŸun üzerinde olması, üÅŸüme, titreme, kalp atış hızının dakikada 90 atışın üstünde olması ÅŸeklindedir. Bu belirtilerle kontrol altına alınmayan sepsis daha ağır ve ciddi semptomlara neden olabilir. Bu semptomlar da aşırı kilo kaybı, kanda bulunan trombosit seviyelerinin düÅŸmesi, kalp ritminde bozulma, idrar sıklığının azalması, idrar yaparken acı ve yanma hissinin yaÅŸanması, zihin bulanıklığı, vücut ısısında düÅŸme, cildin solgun renkli ya da benekli olması, nefes darlığı ÅŸeklindedir.
Sepsis çocuklarda da geliÅŸebilen bir rahatsızlıktır. Çocuklarda da aÅŸağıdaki belirtileri gösterir:
Sepsis Nedenleri Nelerdir?
Herhangi bir enfeksiyon nedeniyle sepsis görülebilir ancak zatürre, karın enfeksiyonları, kan zehirlenmesi ve böbrek enfeksiyonlarının sepsise neden olma riski daha yüksektir.
Sepsis ve Septik Åžok Ä°çin Risk Faktörleri Nelerdir?
“Sepsis nedir ne demek?” sorusu kadar sepsis ve septik ÅŸok için risk faktörlerinin neler olduÄŸu da merak konusudur. Açık risk faktörü bir enfeksiyondur. En küçük kaynaktan (böcek ısırığı, salyangoz vb.) daha ÅŸiddetlisine (pnömoni, menenjit ve daha fazlası) kadar herhangi bir enfeksiyon sepsisi tetikleyebilir ve bu da ciddi sepsis ve septik ÅŸoka yol açabilir. Enfeksiyon bakteriyel, viral, fungal veya parazitik olabilir. Ancak bazı insanların enfeksiyon ve sepsis geliÅŸtirme riski diÄŸerlerinden daha yüksektir.
Sepsis geliÅŸtirme riski en yüksek olanlar arasında çok genç ve çok yaÅŸlılar (bebekler ve yaÅŸlılar), diyabet ve kanser gibi kronik veya ciddi hastalıkları olan ve bağışıklık sistemi bozuk olanlar bulunur. Yetersiz beslenen kiÅŸiler de enfeksiyonlara daha kolay yakalanabilir.
Sepsis ve Septik Şok Arasındaki Fark Nedir?
Sepsis, vücudunuzun enfeksiyona verdiÄŸi toksik tepkidir. Organların bozulmasına neden olduÄŸunda buna ÅŸiddetli sepsis denir. DüÅŸük tansiyon eÅŸlik ettiÄŸinde septik ÅŸok denir ve en yüksek ölüm ve komplikasyon riskini taşır.
Sepsis Kimlerde Görülür?
“Sepsis belirtileri kimlerde görülür?” sorusu da merak edilenler arasında. Bazı insanların sepsis geliÅŸtirme riski diÄŸerlerine göre daha yüksek. Bununla birlikte sepsisin vücudun herhangi bir yerindeki bir enfeksiyon tarafından tetiklendiÄŸini akılda tutmak önemlidir. Bu nedenle enfeksiyon kapma riski daha yüksek olan kiÅŸilerde sepsis geliÅŸme riski de daha yüksektir. En yüksek risk altındaki kiÅŸiler bağışıklığı düÅŸük olan kiÅŸilerdir. Bununla birlikte yaÅŸ faktörü de etkilidir. YaÅŸlılar, küçük yaÅŸtaki çocuklar, kemoterapi görenler, HIV virüsüne yakalanmış kiÅŸiler, yoÄŸun bakım ünitesinde olanlar da dahil olmak üzere bağışıklık sistemi zayıf olan kiÅŸiler riskli gruptadır.
Sepsis Teşhisi Nasıl Konulur?
“Sepsis neden olur?” sorusu detaylı olarak araÅŸtırılarak teÅŸhis konulur. KiÅŸide sepsis semptomları gözlemleniyorsa doktor kanda enfeksiyon durumunu teÅŸhis etmek adına bazı testler ister. Bu testlerden en önemlisi de kan testidir. Kan testinde enfeksiyon, pıhtılaÅŸma sorunları, anormal karaciÄŸer veya böbrek fonksiyonu, azalmış oksijen miktarı, vücudunuzdaki su miktarını ve kanınızın asitliÄŸini etkileyen bir elektrolit dengesizliÄŸi incelenir. Doktor belirtiler ve kan testi sonuçlarına göre aÅŸağıdaki testleri de isteyebilir:
- Ä°drar testi
- Mukus salgılama testi
- Yara salgı testi
Sepsis nedeni tam olarak belirlenemiyorsa aÅŸağıdaki görüntüleme yöntemlerini de kullanabilir:
- AkciÄŸerleri görüntülemek için göÄŸüs röntgeni
- Apendiks , pankreas veya bağırsak bölgesindeki olası enfeksiyonları görüntülemek için BT taramaları
- Safra kesesi veya yumurtalıklardaki enfeksiyonları görüntülemek için ultrason
- Yumuşak doku enfeksiyonlarını tanımlayabilen MRI taramaları
Sepsis Tedavisi Nasıl Yapılır?
Sepsis tedavi edilmediÄŸinde hızla septik ÅŸoka ve ölüme neden olabilir. Bu nedenle erken evrede sepsis tedavisi gereklidir. Doktorlar sepsis nedir belirtileri nelerdir sorusuna yanıt arayarak sepsisi tedavi etmek için aÅŸağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi yöntemi kullanır:
- Enfeksiyonla savaÅŸmak için intravenöz (IV) antibiyotikler
- Kan basıncını artıran ilaçlar
- Kan ÅŸekerini stabilize etmek için insülin
- Ä°nflamasyonu azaltmak için kortikosteroidler
- Rahatsızlığa yardımcı olmak için aÄŸrı kesiciler
Sepsis Sonrası Sendrom Nedir?
Sepsis sonrası sendrom (PSS), sepsisten kurtulanların %50'sini etkileyen bir durumdur. AÅŸağıdakiler gibi fiziksel ve/veya psikolojik uzun vadeli etkileri içerir:
- Uyuma güçlüÄŸü / uykuya dalmakta ya da uykuda kalmakta zorluk
- Yorgunluk, uyuÅŸukluk
- Nefes darlığı, nefes almada zorluk
- Kas veya eklem ağrısını devre dışı bırakma
- Uzuvlarda ÅŸiÅŸme
- İştahsızlık
- Azaltılmış organ fonksiyonu, örneÄŸin böbrek, karaciÄŸer, kalp
- Saç kaybı
- Deri döküntüsü
- Halüsinasyonlar
- Panik ataklar
- Kabuslar
- Azalmış bilişsel (zihinsel) işlevsellik
- Özgüven kaybı
- Depresyon
- Konsantrasyon zorluÄŸu
- Hafıza kaybı
Son Olarak;
Vücudunuzun herhangi bir enfeksiyona yanıt vermesi nedeniyle yaÅŸanan, hayatı tehdit eden ve bulaşıcı olmayan bir hastalıktır. Ancak sepsisi tetikleyebilen bakteriyel, viral ve mantar enfeksiyonları kiÅŸiden kiÅŸiye yayılabilir. COVID-19, sepsise yol açabilecek böyle bir enfeksiyonun bir örneÄŸidir. En yüksek sepsis riski taşıyanlar arasında yeni doÄŸanlar, yaÅŸlılar ve önceden saÄŸlık sorunları olan kiÅŸiler bulunur. DiÄŸer semptomların yanı sıra sepsis ateÅŸ veya titreme, hızlı kalp atış hızı, kafa karışıklığı ve nefes almada zorluÄŸa neden olur. TeÅŸhis edilmiÅŸ bir enfeksiyon hastalığı yaşıyorsanız ya da sepsis olduÄŸunuzu düÅŸünüyorsanız vakit kaybetmeden tıbbi yardım almalısınız.
Herkes sepsis olabilir mi?
Her yaÅŸta herkes sepsis olabilir. Yine de bazı insanların sepsis geliÅŸtirme riski diÄŸerlerinden daha yüksektir. Bu çok yaÅŸlıları, çok gençleri ve baÅŸka saÄŸlık sorunları olabilecek insanları içerir.
Sepsis bulaşıcı mıdır?
Hayır, sepsis bulaşıcı deÄŸildir. Ancak sepsisi tetikleyen enfeksiyon bulaşıcı olabilir. Su çiçeÄŸi çocuklar (ve yetiÅŸkinler) arasında yayılabilir, ancak suçiçeÄŸi olan bir kiÅŸi sepsis geliÅŸtirirse su çiçeÄŸi olan baÅŸka birinin de sepsis geliÅŸtireceÄŸi anlamına gelmez. Bunun nedeni sepsisin bir enfeksiyonun kendisi deÄŸil vücudunuzun enfeksiyona verdiÄŸi tepki olmasıdır.
Yorum Ekle
