Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) Nedir?
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) dünya çapında binlerce terapist tarafından uygulanan etkili bir psikolojik tedavi şeklidir. BDT teorisine göre duygu, düşünceler ve davranışlar birbiriyle bağlantılıdır. Sayısız araştırmaya göre BDT, depresyondan anksiyeteye, uykusuzluk ve ağrıya kadar sayısız durum için etkili bir tedavi yöntemidir. Yaşam boyu fayda sunan bu terapiden çocuklar, ergenler ve yetişkinler yararlanabilir.
Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir?
“BDT nedir?” merak edilen konular arasındadır. Aynı zamanda kognitif terapi olarak da adlandırılan BDT, 1960'larda geliştirilen ve günümüzde yaygın olarak uygulanan bir terapi türüdür. Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT), şizofreniden anksiyete ve depresyona, madde bağımlılığına kadar çeşitli psikolojik sorunları tedavi etmenin bilimsel olarak kanıtlanmış bir yöntemidir. Akıl sağlığına bütünsel bir yaklaşım getiren bu teknik, kişinin olumsuz düşünce ve davranışlarla ilişkisini analiz etmeyi, olumsuz geri bildirim döngüsünü bozmayı, düşünce, davranış, eylemlerde yeni ve sağlıklı bir hizalama yaratmayı içerir. BDT, yararsız düşünceleri belirlemenize ve bunlarla mücadele etmenize ve pratik kendi kendine yardım stratejilerini öğrenmenize yardımcı olmayı amaçlar. Bu stratejiler, yaşam kalitenizde anında olumlu değişiklikler meydana getirmek için tasarlanmıştır.
BDT Ne İçin Kullanılır?
BDT bir dizi farklı zihinsel sağlık durumunu tedavi etmenin etkili bir yoludur. Anksiyete ve depresyona ek olarak ayrıca insanlara şu konularda yardımcı olabilir:
- Alkol bağımlılığı
- Bipolar bozukluk
- Fobiler
- Obsesif kompulsif bozukluk (OKB)
- Panik atak
- Psikoz
- Sınırda kişilik bozukluğu
- Şizofreni
- Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
- Uyku sorunları
- Yeme bozuklukları
BDT kronik yorgunluk sendromu (CFS), fibromiyalji ve irritabl bağırsak sendromu (IBS) gibi uzun vadeli sağlık sorunları olan insanları tedavi etmek için de kullanılır. BDT, bu durumların fiziksel semptomlarını tedavi edemese de kişinin semptomlarla etkili bir şekilde başa çıkmalarına yardımcı olabilir.
BDT Seansları Sırasında Ne Olur?
“Kognitif terapi nedir? Bu terapi neyi içerir?” diye merak edenler için bu sorunun yanıtı:
- Seanslar genellikle haftada 1 veya 2 olacak şekilde planlanır.
- Genellikle 5 ile 20 seans arasında süren bu tedavinin her seansı 30 ile 60 dakikadır.
- Seanslarda problemler düşünce, fiziksel duygular ve eylemler olarak ayrı bölümlere ayrılır ve tek tek analiz edilir. Sonrasında kişiye faydası olmayan düşünce ve davranışların nasıl değiştirileceği konusunda çalışılır. Terapist kişiden bu değişimi düşünmesini ve bu değişiklikleri rutin hayatında uygulamasını ister.
- Terapi tedavi sırasında kişinin öğrendiği becerileri günlük yaşamına uygulamasını sağlamaktır.
BDT Egzersizleri
BDT egzersizleri şu şekilde özetlenebilir:
Farkındalık egzersizleri: Bu egzersizlerle duygu, düşünce ve davranışlara yoğunlaşılır. Böylelikle birey geçmişten sıyrılır ve gelecek kaygısından arındırılmak istenir.
Rol Yapma: Danışanın bazı durumlar karşısında nasıl davranması gerektiğini vurgulamak adına bazı provalar gerçekleştirilir. Böylelikle bireye öz saygı kazandırılır ve birey sosyal ortamlara daha rahat uyum sağlar.
Maruz Bırakma: Kişinin korkusu olan durumlarla yüzleşmesini sağlamak amaçlanır.
Rahatlama Egzersizleri: Kişide korkulan durumlarla ilgili farkındalık yaratıldıktan sonra bu durumlardaki düşüncelerin değişmesi için rahatlama egzersizleri yaptırılır. Nefes egzersizi, yürüyüş, meditasyon ya da yoga gibi egzersizler tercih edilir.
BDT ile Anksiyete Tedavisi
Herkes bazen endişeli hisseder. Anksiyete bir koruma aracı olarak hizmet eder ve stresli durumlarda performansınızı artırabilir. Örneğin, bir iş görüşmesinden veya büyük bir yarıştan önce sık sık ortaya çıkan kaygı patlaması performansınızı artırabilir. Ancak bazı insanlar için kaygı duygusu daha geneldir. Bu yaptığınız aktivite ne olursa olsun kendinizi her zaman tetikte veya korku içinde hissettiğiniz anlamına gelir. Bu son derece rahatsız edici olabilir ve günlük yaşamınızın önüne geçebilir. Kaygı düzeyiniz işlev yeteneğinizi engellemeye başlarsa bu endişeli duygularla başa çıkmak için bazı beceriler öğrenmeye başlamanız önemlidir. Bilişsel davranış terapisi de bu aşamada yardımcı olabilir.
BDT ile Depresyon Tedavisi
“Bilişsel davranışçı terapi ne demek? Bu terapi ile depresyon nasıl tedavi edilir?” diye merak ediyorsanız işte bu sorunun yanıtı:
Depresyonu olan kişiler kendileri, diğer insanlar ve çevrelerindeki dünya hakkında sürekli olumsuz duygulara sahip olabilirler. Bu olumsuz düşünce kalıbı otomatik hale gelebilir böylece kişi kararının mantıksızlığını ve haksızlığını fark edemez. Bilişsel davranışçı terapi, size olumsuz düşüncelere meydan okumanız ve daha gerçekçi düşünce süreçleriyle onları geçersiz kılmanız için yardımcı olabilir.
Bilişsel Davranışçı Terapinin Ana Odak Noktası
BDT'nin ana odak noktası bir kişinin yaşam kalitesini etkilemek için düşünce, duygu ve davranışların bir araya gelmesidir. Örneğin sosyal durumlarda şiddetli utangaçlık (sosyal fobi) diğer insanların sizi her zaman sıkıcı veya aptal bulacağını düşünmenizden kaynaklanabilir. Bu inanç sosyal durumlarda aşırı derecede endişeli hissetmenize neden olabilir. Bu sosyal durumlarda titreme, terleme, hızlı kalp atış hızı veya diğer rahatsız edici semptomlar gibi belirli davranışlara yol açabilir. Bu durumda da olumsuz duygular (utanç gibi) ve olumsuz kendi kendine konuşma ('Ben tam bir aptalım') ile boğulmuş hissedebilirsiniz. Her kötü deneyimle birlikte sosyal durumlardan korkunuz daha da kötüleşebilir. BDT insanlara düşünceleri, duyguları ve davranışları üzerinde kontrol sahibi olmanın mümkün olduğunu öğretmeyi amaçlar. Kişilerim otomatik inançlara meydan okumasına, bunların üstesinden gelmesine ve davranışını değiştirmesine yardımcı olur. Sonuç daha olumlu duygulara bu da daha olumlu düşünce ve davranışlara yol açar.
BDT Bilişsel Terapi ve Davranış Terapisini Birleştirir
Bilişsel terapi yararsız veya sağlıksız düşünce ve davranışları değiştirmeye odaklanır. Bilişsel terapi ve davranış terapisinin bir kombinasyonudur. Her iki tekniğin de temeli sağlıklı düşüncelerin sağlıklı duygu ve davranışlara yol açmasıdır.
Bilişsel Terapi
Peki bilişsel terapi nedir? Bilişsel terapinin amacı, endişeye neden olan bir konu hakkında düşünme şeklinizi değiştirmektir. Olumsuz düşünceler kendine zarar veren duygu ve davranışlara neden olur. Örneğin, sevgiye veya saygıya layık olmadığını düşünen biri sosyal ortamlarda kendini geri çekebilir ve utangaç davranabilir. Bilişsel terapi bu düşüncelere meydan okur ve kişiye daha sağlıklı stratejiler sunar. Farklı BDT teknikleri bulunur. Bu teknikler sevilmez olduğunuzu 'kanıtlamak' için kanıt bulmanızı istemeyi içerir. Bu sizi seven ve size saygı duyan ailenizi ve arkadaşlarınızı kabul etmenizi istemeyi içerebilir. Bu kanıt inancınızın yanlış olduğunu anlamanıza yardımcı olur. Buna 'bilişsel yeniden yapılandırma' denir. Negatif düşünceleri tanımlamayı ve bunlarla mücadele etmeyi ve onları daha gerçekçi ve pozitif düşüncelerle değiştirmeyi öğrenirsiniz.
Davranış Terapisi
Bilişsel davranışçı terapi teknikleri, davranışınızı değiştirmek için size teknikler veya beceriler öğretmeyi amaçlar. Örneğin bir partide utangaç davranan bir kişi, kendisi hakkında olumsuz düşünce ve duygulara sahip olabilir. Ayrıca sosyal becerilerden yoksun olabilirler. Davranış terapisi size daha yararlı davranışlar öğretir. Örneğin terapide ve sosyal durumlarda uyguladığınız konuşma becerilerini size öğretilebilir. Sosyal ortamlarda eğlenebileceğinizi keşfettikçe olumsuz düşünceler ve duygular azalır.
BDT ile Tedavi
Tedavinin detayları probleminize göre değişecektir. Bununla birlikte BDT tipik olarak aşağıdakileri içerir:
Değerlendirme – Bu belirli sorununuzu tanımlamanıza ve rahatsız edici semptomları belirlemenize yardımcı olacak anketleri doldurmayı içerebilir. Terapistiniz ilerlemeyi takip edebilmeniz ve ekstra dikkat gerektiren sorunları veya semptomları belirleyebilmeniz için zaman zaman formları doldurmanız ister.
Kişisel eğitim – Terapistiniz sorununuz hakkında daha fazla bilgi edinmenize yardımcı olmak için yazılı materyaller (broşürler veya kitaplar gibi) sağlar. Özel psikolojik probleminizi iyi anlamak, kaygınızı ve diğer olumsuz duygularınızı hafifletmeye yardımcı olacak temelsiz korkuları ortadan kaldırmanıza yardımcı olacaktır.
Hedef belirleme – Terapistiniz, terapiden elde etmek istediğiniz hedeflerin bir listesini oluşturmanıza yardımcı olur. (Örneğin sosyal ortamlarda utangaçlığınızın üstesinden gelmek isteyebilirsiniz). Siz ve terapistiniz bu hedeflere ulaşmanıza yardımcı olacak pratik stratejiler üzerinde çalışırsınız.
Stratejilerin pratiği – Yeni stratejilerinizi terapistle birlikte uygularsınız. Örneğin sağlıksız veya olumsuz kendi kendine konuşmanın yerini almak için zor sosyal durumları veya gerçekçi kendi kendine konuşmayı (kafanın içinde kendinle nasıl konuştuğunu) denersiniz. Böylelikle Kendi kendine bilişsel davranışçı terapi uygularsınız.
Ev ödevi – Terapinize aktif olarak katılmanız beklenecektir. Bu nedenle günlük yaşamınız boyunca uyguladığınız pratik stratejileri kullanmanız ve sonuçları terapiste bildirmeniz teşvik edilir. Örneğin terapist sizden bir günlük tutmanızı isteyebilir.
Bilişsel Davranışçı Terapi ve İlaç
İlaç tedavisi her zaman gerekli değildir, ancak her zaman doktorunuza veya bir psikiyatriste danışmanız tavsiye edilir. BDT, depresyon ve anksiyete tedavisinde etkili olabilir. Diğer durumlarda, siz ve terapistiniz, BDT ile birlikte ilacın en iyi sonuçları vereceğine karar verebilirsiniz. Örneğin, bipolar bozukluğu olan kişiler genellikle ruh hali değişimlerini kontrol etmeye yardımcı olan ilaçlardan yararlanır.
Bilişsel Davranışçı Terapi Kim Tarafından Gerçekleştirilir?
“Bilişsel davranışçı terapi nedir? Kim tarafından uygulanır?” sorusu da merak edilenler arasında. Danışmanlar, psikologlar, ruh sağlığı sosyal hizmet uzmanları ve terapistlerin tümü bire bir terapi seanslarında, küçük gruplar halinde veya çevrimiçi olarak BDT sağlayabilir.
Bilişsel Davranışçı Terapi Fiyatı
Bilişsel davranışçı terapi fiyatı sağlanan terapi türüne göre değişebilir. Genel olarak bir terapist belirli bir danışanına haftada ne kadar fazla saat harcamak zorunda kalırsa terapinin maliyeti o kadar yüksek olur.
Son Olarak:
Davranışçı terapi, gerçekçi düşünmeyi engelleyen herhangi bir beyin hastalığı veya yaralanması olan kişiler için en iyi terapi şekli olmayabilir. BDT, tedaviye aktif olarak katılmanızı gerektirir. Örneğin düşünce, duygu ve davranışlarla ilgili ayrıntılı günlükler tutmanız istenebilir. Çalışmaya hazır değilseniz BDT'nin sonuçları sizi hayal kırıklığına uğratabilir. Bu süreç sizinle terapistiniz arasında yakın bir çalışma ilişkisi içerir. Bu nedenle güven duyduğunuz bir terapisti seçmeye özen göstermelisiniz. Bu süreç kısa süreli bir psikoterapi biçimi olarak kabul edilse de sağlıksız düşünce ve davranış kalıplarına başarılı bir şekilde meydan okumanız ve üstesinden gelmeniz aylar veya daha uzun sürebilir.
Bilgi talep formunu doldurarak Bilişsel Davranışçı Terapi ile ilgili merak ettiklerinizi öğrenebilirsiniz.
Yorum Ekle
