Çocuklarda Besin Alerjileri
Ispanak ve brokoli gibi besinler söz konusu olduğunda hemen hemen her çocuk seçicidir ve yemeyi reddeder. Yine de seçiciliğin bazı çocukların belirli yemekleri yemeyi reddetmesiyle hiçbir ilgisi yoktur. Bu durum çocuklarda yaygın olarak görülen besin alerjisi kaynaklı olabilir. Ancak çoğu ebeveyn çocuk gıdayı ilk kez tüketip tepki verene kadar gıda alerjisi hakkında bilgi sahibi olamaz. Bu nedenle ebeveynler başta olmak üzere çocuğun bakımından sorumlu olan herkesin ve öğretmenlerin çocuklarda besin alerjileri belirtilerine karşı bilgili olması önemlidir.
Besin Alerjisi Nedir?
Besin alerjisi, çocuğun vücudunun bazı yiyecekler karşısında olumsuz bir bağışıklık reaksiyonu vermesidir. Bu bağışıklık sistemini etkilemeyen bir gıda intoleransından tamamen farklıdır. Yaşanan gıda alerjisinin şiddeti çocuk özelinde farklılık göstermekle birlikte hafif yaşanır ya da hayati tehlikeye neden olabilecek şiddette olabilir. Çocuklarda en yaygın gıda alerjileri şunlardır:
- Buğday
- Deniz ürünleri
- Fındık
- Soya
- Süt
- Kuruyemiş
- Yumurta
Besin Alerjisinin Belirtileri Nelerdir?
Gerçek bir gıda alerjisi çocuğunuzun solunumunu, bağırsak sistemini, kalbini ve cildini etkileyebilir. Besin alerjisi olan bir çocuk besini tükettikten birkaç dakika ya da 1 saat sonra aşağıdaki belirtilerden bir veya daha fazlasını geliştirir. İşte bu besin alerjisi belirtileri:
- Ağız ve kulak çevresinde kaşıntı
- Ağızda tat değişimi
- Baş dönmesi ya da sersemlik
- Ciltte kırmızı ve kaşıntılı şişlik (kurdeşen)
- Dudak, dil ve / veya yüzde şişme
- Hapşırma
- Hırıltı
- İshal
- Karın ağrısı
- Egzama
- Kusma
- Mide bulantısı
- Nefes darlığı, nefes almada zorluk
- Öksürük
- Tıkanıklık, burun akıntısı
Gıda Alerjisinin Şiddetli Belirtileri
Anafilaksi ciddi bir alerjik reaksiyondur. Hayatı tehdit eder. Belirtiler şunları içerebilir:
- Baygın, sersemlemiş veya kafası karışmış hissetmek
- Bilinç kaybı
- Boğaz kapanıyormuş gibi hissetmek
- Bulantı, kusma veya ishal
- Kalp atışının hızlı ve zayıf olması
- Kan basıncında aniden düşmesi ve baş dönmesi
- Nefes almada zorluk, nefes darlığı veya hırıltı
- Nöbet
- Seste kısılma ya da konuşmada güçlük çekme
- Cildin soğuk, nemli ya da mavi olması
- Yüz, dudaklar, dil ve boğazın şişmesi
Anafilaksi tıbbi bir acil durumdur. Çocuğunuzun anafilaksi olduğundan şüpheleniyorsanız, hemen tıbbi bir yardım almalısınız.
Çocuklarda Alerjiyi Tetikleyen Besinler Nelerdir?
Çocuk ve bebeklerde besin alerjisi olduğunda bağışıklık sistemi bu duruma aşırı tepki vererek alerjik semptomlar üretir. Çocuklarda alerjiyi tetikleyen besinler şöyledir:
- Balık ve kabuklu deniz ürünleri
- Buğday
- İnek sütü
- Soya
- Yer fıstığı ve kuruyemişler (ceviz, badem, kaju, Antep fıstığı)
- Yumurta
Çocuklarda Besin Alerjisinin Tanısı Nasıl Konur?
“Bebeklerde besin alerjisi nasıl anlaşılır?” sorusu merak edilen konu başlıkları arasındadır. Çocuğunuzda besin alerjisi varsa doktor fiziki muayene ve kapsamlı testler uygular. Ayrıca alerjik semptomlardan önce yenen yiyecekler hakkında da detaylı öykü alır. Doktor fiziki muayene ve öykünün ardından kesin bir teşhis koymak için bazı testler ister. Bu testler şöyledir:
Deri Testi (Prick Test): Deri testi gıdalar, polenler veya hayvan tüyü gibi alerjenlere karşı IgE antikorlarını ölçer. Bu test cilde seyreltilmiş alerjenin az miktarda sürülmesi ile uygulanır. Çocuğun alerjisi olması durumunda 15 dakika sonra ciltte küçük kabarık şişlik görülür.
Kan testi: En sık kullanılan kan testi RAST (radyoalergosorbent testi) olarak adlandırılır. Deri testleri yapılamadığında veya deri testinden sonra gıda alerjisi hakkında hala sorular varsa kan testleri kullanılabilir. Testin pozitif çıkması her zaman belirli bir alerjiye işaret etmez. Bu nedenle pozitif çıkan sonuç mutlaka çocuğun tıbbi öyküsünü bilen bir uzman tarafından yorumlanmalıdır.
Çocuklarda Besin Alerjisi Tedavisi Nasıldır?
“Besin alerjisi nasıl geçer?” sorusu da şu şekilde yanıtlanabilir:
Tedavinin amacı semptomlara neden olan gıdalardan uzak durmaktır. Çocuğunuzun bu besinleri veya o besin grubundaki diğer benzer besinleri yememesi çok önemlidir. Çocuğunuzu emziriyorsanız bu gıdalardan da kaçınmanız gerekip gerekmediği konusunda çocuğunuzun doktoruyla mutlaka konuşmalısınız. Tedavi sürecinde çocuğunuz belirli yiyecekleri yiyemiyorsa doktor tarafından takviye verilebilir. Şiddetli reaksiyon gösterme riskine sahip olan çocuklar her zaman 2 epinefrin otoenjektörü taşımalıdır. Bu şiddetli reaksiyonların semptomlarını durdurmaya yardımcı olur.
Besin Alerjisinde İlaç Tedavisi Var mıdır?
Çocuk ve bebeklerde besin alerjisi tedavisinde kullanılan ve bulguların ortaya çıkmasını engelleyen herhangi bir ilaç bulunmaz.
Besin Alerjisi İzlemi Nasıldır?
6 aylık bebeklerde alerji belirtileri ve daha büyük çocuklarda gözlemlenen belirtiler düzenli olarak alerji uzmanı tarafından takip edilmelidir. Yaşanan inek sütü, buğday, soya ve yumurta gibi besin alerjisi erken çocukluk ya da okul çağı döneminde kaybolur. Kuruyemiş gibi bazı besin alerjileri de daha büyük yaşlarda kaybolur ya da kişinin yaşamı boyunca devam edebilir. Bu süreçte aile ve çocuk tüketilen besinler konusunda bilinçli olmalıdır. Besine ağır alerjik reaksiyon gösteren çocuklar yanlarında mutlaka epinefrin (adrenalin) hazır enjektör bulundurmalıdır. Ayrıca çocukların alerjiyi belirten bileklik takması ya da kimlik taşıması da sağlanmalıdır.
Çocuklarda Besin Alerjisinin Tedavi Edilmemesi Durumunda Ne Olur?
Çocuk ve bebeklerde besin alerji belirtileri tedavi edilmediğinde çocuğun sağlıklı beslenme rutini bozulur ve çocukta gelişimsel sorunlar yaşanır. Tedavi edilmeyen besin alerjisi ayrıca besin reddine, ishale, kusmaya, iştahsızlığa, karın ağrısı ve kabızlığa da neden olur. Cilt üzerinde etkiler yaratan alerjiler de çocuğun cilt sorunları yaşamasına ve bu nedenle hayat kalitesinin düşmesine sebebiyet verir. Besin alerjisi fark edilmediğinde ya da tedavisi geciktirildiğinde anaflaksi durumu yaşanabilir. Şüpheli gıdanın tüketilmesi ile yaşanan anaflaksi ile çocukta dakikalar içinde nefes alamama, şok, tansiyon düşüklüğü, cilt sorunları ve mide bağırsak problemleri yaşanabilir.
Çocuklukta Başlayan Besin Alerjisi Yetişkinlikte Devam Eder mi?
“Besin alerjisi olan çocuğa ne yapmalı? Bu sorun yetişkinlik döneminde de devam eder mi?” diye merak ediyorsanız işte bu sorunun yanıtı:
İnek sütü alerjisi gibi durumlarda sorun çocuk 1 yaşına geldiğinde %50-60, 2 yaşına geldiğinde %70-75 ve 3 yaşından sonra ise %85 oranında kaybolur. Yumurta alerjisi ise 5 yaşından sonra %55 oranında kaybolur. Ancak ceviz, yer fıstığı, fındık, kabuklu deniz ürünleri ve balık alerjisi ise tedavi edilse bile IgE alerji testlerinin yüksek çıkması durumunda ömür boyu devam edebilir.
Çocuğumda Gıda Alerjisini Önlemek İçin Ne Yapabilirim?
“Alerji olan çocuğa ne iyi gelir? Neler yapabilirim?” sorusu da şu şekilde yanıtlanabilir:
- Emzirme veya formül beslemenin gıda alerjilerine karşı daha fazla koruma sağladığına dair bir kanıt yoktur. Emziriyorsanız, sağlık uzmanınız size söylemediği sürece herhangi bir gıdadan uzak durmanız gerekmez. Bebeğinize 1 yaşına kadar sadece mama veya anne sütü verin. Bebeğinize 1 yaşına kadar tam yağlı süt vermeyin.
- Bebeğinize yumurtaları erken vermek, yumurta alerjisini önlemeye yardımcı olabilir. Diğer yiyecekleri erken vermek alerjileri önlemeye yardımcı olmaz.
- Her besin türü alerji yapma potansiyeline sahiptir. Bu sebeple çocuğunuz sık sık hastalanıyorsa, hırıltılı solunuma sahipse, reflü, kabızlık ve ishal yaşıyorsa, döküntülü deri sorunları varsa besin alerjisi olup olmadığını bir uzman yorumuyla değerlendirmelisiniz. Böyle bir durum söz konusuysa mutlaka uzman tavsiyesi ile tedavi uygulanmasını sağlamalısınız.
- Besin alerjisi olan çocuğunuz için kendiniz tanı koymamalı ve bir uzman görüşü almadan besin kısıtlamasına gitmemelisiniz.
- Çocuğun beslenmesinde alerjiye neden olan besinlerin yerine neler tüketilebileceği hakkında mutlaka bilgi sahibi olmalısınız. Bu hususta da bir beslenme ve diyet uzmanından yardım almalısınız.
- Hazır gıda satın alırken mutlaka etiket okumalısınız.
Çocuğumun Gıda Alerjisi İle Yaşamasına Nasıl Yardımcı Olabilirim?
Besin alerjileri ile yaşamak, çocuğunuzun alerjisi olan besinleri çocuğunuza vermemek anlamına gelir. Aileler alerjeni evlerinden uzaklaştırabilse de dışarıda yemek yemek zor olabilir. Dışarıda yemek yerken çocuğunuzun gıda alerjileriyle başa çıkmak için bazı ipuçları:
Yemek yemeyi planladığınız restoranda yiyeceklerde hangi malzemelerin bulunduğunu bilin. Garsona çocuğunuzun gıda alerjisi hakkında en başından bilgi verin. Sipariş vermeden önce yemeğin nasıl hazırlandığını ve içinde ne olduğunu sorun. Çocuğunuzun kızarmış yiyecekler yemesine izin vermeyin. Aynı yağ birkaç farklı yiyeceği kızartmak için kullanılabilir. Dışarıda yemek yemenin bir başka püf noktası da yanınızda gıda alerjisi kartı taşımaktır. Çocuğunuza yemek siparişi vermeden önce garsona verebilirsiniz. Bir gıda alerjisi kartı, çocuğunuzun alerjisi olan belirli maddeler hakkında bilgi içerir. Ayrıca yemeği hazırlamak için kullanılan tüm araç ve gereçlerin kullanımdan önce iyice temizlendiğinden emin olmak için bir hatırlatma gibi ek bilgiler de vardır. Bu kartları bir bilgisayar ve yazıcı kullanarak kendiniz kolayca yazdırabilirsiniz. Çocuğunuzun gıda alerjisini okuluna mutlaka bildirin. Çocuğunuzun epinefrin oto enjektörleri her zaman yanında olmalıdır. Alerjiye neden olan gıdalardan kaçınmak için elinizden gelenin en iyisini yapın ancak kazara maruz kalma veya reaksiyona karşı her zaman hazırlıklı olun. Sağlık uzmanınızdan, ciddi bir alerjik reaksiyon durumunda aranacak semptomları ve atılacak adımları özetleyen bir anafilaksi eylem planı isteyin.
Çocuklarda Besin Alerjisi İle Besin İntoleransının Farkları Nelerdir?
Peki çocuklarda besin alerjisi ile besin intoleransının farkları nelerdir? Bu sorunun yanıtını aşağıdaki tablodan alabilirsiniz:
“Bebeklerde besin alerjisi ne zaman geçer?” sorusu şu şekilde yanıtlanabilir: Birçok çocuk, erken çocukluk döneminde gıda alerjisinden kurtulabilir. Yumurta, süt, buğday ve soya alerjilerinin %80 ile %90'ının çocuk 5 yaşına gelene kadar ortadan kalkacağı tahmin edilmektedir. “Bebeklerde çoklu besin alerjisi ne zaman geçer?” sorusu için de aynı yanıt verilebilir.
Çocuğunuzda tekrar eden öksürük, burun akıntısı, hırıltılı nefes alıp verme, sık nezle olma, tekrar eden hapşırık, burunda tıkanıklık, geniz akıntısı, ciltte döküntü ya da kaşıntı gibi belirtiler gözlemlemeniz durumunda deri testi ya da kan testi yaptırarak neye alerjisi olduğunu tespit edebilirsiniz.
Çocuğun yaşadığı gıda alerjisi hafif ise doktor tarafından alerji şurubu reçete edilir ve tedavi süreci başlatılır. Ancak yaşanan gıda alerjisi şiddetli bir seyirde yaşanıyorsa kortizonla müdahale gerekebilir. Bu süreci de doktor planlar.
Belirtiler ağız ve kulak çevresinde kaşıntı, ağızda tat değişimi, baş dönmesi ya da sersemlik, ciltte kırmızı ve kaşıntılı şişlik (kurdeşen), dudak, dil ve / veya yüzde şişme, hapşırma, hırıltı, ishal, karın ağrısı, egzama, kusma, mide bulantısı, nefes darlığı, öksürük, tıkanıklık ve burun akıntısıdır.
Gıda alerjisi belirtileri alerjik besinin tüketilmesinin ardından 2 saat içinde çıkabilir. Ancak bu belirtiler bazı kişilerde 2-3 gün ya da 1 hafta sonra da görülebilir.
Gıda alerjisi çocuğun vücudunun bazı yiyecekler karşısında olumsuz bir bağışıklık reaksiyonu vermesi ile olur.
İnek sütü alerjisi gibi durumlarda sorun çocuk 1 yaşına geldiğinde %50-60, 2 yaşına geldiğinde %70-75 ve 3 yaşından sonra ise %85 oranında kaybolur. Yumurta alerjisi ise 5 yaşından sonra %55 oranında kaybolur. Ancak ceviz, yer fıstığı, fındık, kabuklu deniz ürünleri ve balık alerjisi ise tedavi edilse bile IgE alerji testlerinin yüksek çıkması durumunda ömür boyu devam edebilir.
Evde alerji testlerinin büyük bir çoğunluğunda kan örneği kullanılır. Uygulaması son derece kolay olan bu test kitlerinde uygulama için detaylı talimatlar da bulunur. Bu talimatlar doğrultusunda parmağınızı kitten çıkan iğneyle delip tüpe 1-2 damla kan damlatmanız ve ardından bu örneği laboratuvara göndermeniz yeterlidir.
İnek sütü alerjisi gibi durumlarda sorun çocuk 1 yaşına geldiğinde %50-60, 2 yaşına geldiğinde %70-75 ve 3 yaşından sonra ise %85 oranında kaybolur. Yumurta alerjisi ise 5 yaşından sonra %55 oranında kaybolur. Ancak ceviz, yer fıstığı, fındık, kabuklu deniz ürünleri ve balık alerjisi ise tedavi edilse bile IgE alerji testlerinin yüksek çıkması durumunda ömür boyu devam edebilir.
Baygın, sersemlemiş veya kafası karışmış hissetmek, bilinç kaybı, boğaz kapanıyormuş gibi hissetmek, bulantı, kusma veya ishal, kalp atışının hızlı ve zayıf olması, kan basıncında aniden düşmesi ve baş dönmesi, nefes almada zorluk, nefes darlığı veya hırıltı, nöbet, seste kısılma ya da konuşmada güçlük çekme, cildin soğuk, nemli ya da mavi olması, yüz, dudaklar, dil ve boğazın şişmesi gibi belirtiler gözlemlenmesi durumunda tehlikelidir.
Bazı alerji semptomları yaşla birlikte hafifleyebilir.
Çocuk ve bebeklerde besin alerji belirtileri tedavi edilmediğinde çocuğun sağlıklı beslenme rutini bozulur ve çocukta gelişimsel sorunlar yaşanır. Tedavi edilmeyen besin alerjisi ayrıca besin reddine, ishale, kusmaya, iştahsızlığa, karın ağrısı ve kabızlığa da neden olur. Cilt üzerinde etkiler yaratan alerjiler de çocuğun cilt sorunları yaşamasına ve bu nedenle hayat kalitesinin düşmesine sebebiyet verir. Besin alerjisi fark edilmediğinde ya da tedavisi geciktirildiğinde anaflaksi durumu yaşanabilir. Şüpheli gıdanın tüketilmesi ile yaşanan anaflaksi ile çocukta dakikalar içinde nefes alamama, şok, tansiyon düşüklüğü, cilt sorunları ve mide bağırsak problemleri yaşanabilir.
Besin alerjisi belirtileri gözlemlendiğinde çocuk alerji uzmanı yani çocuk immünoloji ve alerji hastalıkları uzmanına götürülmelidir.
Cilt üzerindeki kızarıklığın geçmesi için alerjiye neden olan alerjenin bulunması önemlidir. Ardından çocuğun bu alerjenden teması kesilmelidir.
Bakliyatlar, balık, buğday, inek sütü, kabuklu deniz ürünleri, kuruyemişler (fındık, ceviz, antep fıstığı, vb), soya, susam, yer fıstığı, yumurtadır.
Yorum Ekle
