İnsanlık Tarihinin En Ölümcül Hastalığı: Tüberküloz

24 / MAR
2023

Ölümcül hastalıklar söz konusu olduğunda “Tüberküloz nedir?” sorusu sıklıkla dile getirilenler arasında. Halk arasında verem ve ince hastalık isimleriyle de bilinen tüberküloz, belirti vermeden ilerleyen ve dünya genelinde ölüme neden olan hastalıklardan biri. Solumun yoluyla kolaylıkla bulaşabilen bu hastalık, bağışıklığın en düşük olduğu zamanda ortaya çıkıyor. 1 - 7 Ocak Verem haftası kapsamında tüberküloz hastalığı ve tedavi yöntemleri hakkında merak edilenleri sizler için derledik.

Verem Nedir?

“Tüberküloz ne demek?” diye merak ediyorsanız tüberkülozun genellikle akciğerlerde olmak üzere bağırsaklar, göz, kemikler ve yumurtalıklarda yavaş seyirde ilerleyen enfeksiyona neden olan bir hastalık olduğunu bilmelisiniz. Bu hastalığa neden olan mikrobun 300 milyon yıldır dünyada olduğu ve 9 bin yıldır insanları etkilediği düşünülüyor. Ancak tıp alanında yaşanan gelişmeler neticesinde yıkıcı etkiler yaratan ve tedaviye direnç gösteren bu hastalıkta olumlu sonuçlar elde edilebiliyor.

Verem (Tüberküloz) Belirtileri Nelerdir?

Hastalığa neden olan mikrop ile karşılaşan kişilerde uzun bir süre boyunca hiçbir belirti görülmeyebiliyor. Verem belirtileri boyunca bağışıklık sistemi mikropla savaşıyor ve hastalığın ilerlemesine engel olmaya çalışıyor. Ancak bazı kişilerde bağışıklık sistemi yeterli direnci gösteremiyor ve mikrop aktif hale gelerek hastalığa neden oluyor. Başlıca tüberküloz belirtileri ise şöyle:

• 15 günden uzun süren öksürük,
• Gece terlemesi,
• Halsizlik,
• Hızlı kilo kaybı,
• İlerleyen dönemlerde kanlı balgam görülmesi,
• İştahsızlık,
• Şiddetli göğüs ağrısı,
• Yorgunluk,
• Yüksek ateş.

Verem (Tüberküloz) Nedenleri Nelerdir?

“Tüberküloz neden olur?” sorusu merak edenler için şöyle yanıtlanabilir:

Dünya Sağlık Örgütü tarafından sunulan verilerine göre dünyadaki hastalıkların %2,5'ini, önlenebilir ölümlerin %26'sını tüberküloz hastalığı oluşturuyor. Dünya genelinde görülse de en yaygın görüldüğü yerler Güney ve Doğu Asya ile Afrika. Hastalıkla ilgili yapılan araştırma sonuçlarına göre AIDS ve göçler hastalığın gelişmesinde etki gösteriyor.

Verem Bulaşıcı mı? Verem Nasıl Bulaşır?

“Tüberküloz bulaşıcı mı?” diye merak ediyorsanız bu hastalığın bulaşabildiğini bilmelisiniz. Peki tüberküloz nasıl bulaşır?

Bu hastalık öksürme, konuşma, bağırma gibi eylemlerde hastadan çıkan balgam ve tükürük partiküllerinin havaya yayılmasıyla bulaşır. Bunun yanında nadir olarak lenf tüberkülozu akıntılarına maruziyet nedeniyle sağlık çalışanlarına, tüberküloz basili ile laboratuvar çalışanlarına, temas ile hayvancılıkla uğraşan kişilere de bulaşabilir.

Korunma Yolları Nelerdir?

“Verem neden olur?” Korunma yolları nelerdir?” sorusu da merak edilen konular arasında.

Mide asidine direnç gösteren tüberküloz basili, güneş ışınları karşısında hassasiyet gösterir ve uzun süren maruziyet karşısında canlı kalamaz. Hastalıktan korunmada hastanın izole olması, kapalı ortamın iyi havalandırılması, maska kullanması, erken evrede tedavi görmesi önemlidir.

Tüberküloz Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Tüberküloz belirtileri ve hastanın şikayetleri doğrultusunda kesin tanı bakteriyolojik olarak konulur. Tanı değerlendirmesinde hastanın öyküsü, akciğer filmi, fizik bulguları, interferon gama salınım testi, tüberkülin deri testi (TDT) ile bakteriyolojik ya da histolojik inceleme yapılır. Tanılama aşaması aşağıdaki gibidir:

• Öykü alınması: Bu aşamada akciğerle ilgili bulgular, ses kısıklığı, sırt ağrısı, göğüs ağrısı, balgam, öksürük, nefes darlığı, ateş, halsizlik, çocuklarda kilo almada duraklama, kilo kaybı, gece terlemesi gibi bulgular öğrenilir ve değerlendirilir. Bu bulgulardan biri ya da birkaçı bulunan kişilerde akciğer tüberkülozundan şüphelenilir. Bunun yanında hastada bağışıklığı baskılayacak hastalık ya da tedavi, diyabet geçmişi sorgulanır. Ek olarak hastanın son 2 yılda bulunduğu yerler öğrenilir. Kişinin önceden tüberküloz geçirip geçirmediği ve geçirmişse tarihi, tanısı, tedavisi sorgulanır.
• Fizik muayene
• Radyolojik değerlendirme
• İnterferon Gama Salınım Testi (İGST)
• Tüberkülin Deri Testi (TDT)
• Bakteriyoloji: Hastalıkta kesin tanının konulmasında etkilidir. Şüpheli hastalardan 3 balgam örneği alınır. Hasta balgam çıkaramıyorsa açlık mide suyu ya da balgam indüksiyonu incelemesi yapılır. Gerekli durumlarda da bronkoskopik lavaj sıvısı kullanılır.

Verem (Tüberküloz) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Verem hastalığı için geliştirilmiş ilaçlar başlangıç evresinde hastada iyileştirici etki gösterir ve hastanın kısa sürede toparlanmasına yardım eder. Tüberküloz tedavisi için ilaç kullanımında en az 6 ay gibi bir süreç uygulanır. Sonraki süreç ve verem tedavisi kişinin yaşına, diğer hastalıklarına ve yaşadığı durumun şiddetine göre belirlenir.

Verem Aşısı

BCG aşısı, verem aşısı olarak da adlandırılır. Bu aşı deri içine enjeksiyon yoluyla yapılır. Verem bir diğer adıyla da tüberküloz aşısı deri altına yapıldığında doku zararına neden olabilir. Bu nedenle deneyimli bir sağlık personeli tarafından yapılmalıdır. Aşılama bakterinin vücuda girmesini engellemese de hastalığın tehlikeli seyirde ilerlemesini, sınırlı enfeksiyonla seyretmesini ve hayati tehlike oluşturmasını engeller. Aşıdan 6 ile 12 hafta sonra vücutta gereken etki gelişir.