Crush (Ezilme) Sendromu Nedir?

21 / ÅžUB
2023

Crush sendromu; darbe alma, ezilme, çarpışma ve uzun süre hareketsiz kalma gibi durumlar nedeniyle oluÅŸan tıbbi bir durumu ifade eder. Aynı zamanda deprem sonrası görülen komplikasyonlardan biridir. Enkaz altında kalan kiÅŸilerde sık görülen ezilme sendromu, erken müdahale edilmediÄŸinde ölümcül sonuçlara neden olabilir.

Crush bir diÄŸer adıyla ezilme sendromu, ilk 1909 yılında Messina depreminin ardından bildirildi. Depremin ardından enkazdan saÄŸ kurtarılan kiÅŸilerde kahverengi idrar, halsizlik, kas ÅŸiÅŸmesi gibi belirtilerle ortaya çıkan tablonun ardından kiÅŸilerin büyük bir kısmının hastanede yaÅŸamını kaybettiÄŸi gözlemlendi. Ancak günümüzde sendrom hakkında deneyimin artması ile hastalara erken müdahale edilebilir.

Crush Sendromu Nedir?

“Crush sendromu nedir?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir:

Crush (ezilme) sendromu; uzun süre hareketsiz kalma, ezilme, darbe alma, çarpışma ve göçük altında kalma gibi durumlar nedeniyle oluÅŸan tıbbi bir durumdur. Uzun süren hareketsizliÄŸin sonucunda meydana gelen kas hasarı nedeniyle birçok organ ve dokuyu etkiler. SaÄŸlıklı kas hücrelerinin içinde bulunması gereken proteinler, iyonlar ve sıvılar travma sonrası kasların yıkımıyla birlikte dokunun dışına çıkarak dolaşıma geçer. Vücudun normal iÅŸleyiÅŸinde dolaşımda bulunmaması gereken ya da farklı yoÄŸunlukta bulunması gereken bu maddeler baÅŸta böbrekler ve kalp, ardından pek çok doku ve organda birikerek çeÅŸitli hasarlara sebebiyet verir.

Bu sendromu yaÅŸayan kiÅŸilerde ÅŸok, solunum yetmezliÄŸi, kalp yetmezliÄŸi, tansiyon düÅŸüklüÄŸü gibi durumlar da sıklıkla görülür. Bunlara ek olarak kardiyak aritmiler ve akut böbrek yetmezliÄŸi gibi kiÅŸinin yaÅŸamını tehdit eden durumlarda görülebilir. Ezilme sendromuna belirli bir kas kütlesinin maruz kaldığı travmanın doÄŸrudan etkisi kadar travma sonrasında görülen bölgesel kanama ve ödemin kası kendisini saran kılıfta sıkıştırması da neden olabilir. Bu durum kompartman sendromu olarak tanımlanır. Kompartman sendromunda kas kitlesi travma sonucunda görmediÄŸi hasarı basıncın artması ile görür ve bu kas hücrelerinin yıkımı ile ilerleyerek ezilme sendromuna neden olur.

Ezilme yani crush sendromu maden göçüÄŸü ya da deprem gibi sebeplerle yaÅŸandığında hızlı müdahale edilmesi gereken bir durumdur ancak müdahale etmesi gereken kiÅŸi sayısı az olabilir. Bu türden durumlar karşısında enkaz altından çıkarılan afetzedelere tıbbi muayene uygulanması adına saÄŸlık görevlileri ile hızlı bir ÅŸekilde irtibat kurulmalıdır.

Crush Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Ezilme sendromunun yarattığı belirtiler genel olarak aÅŸağıdaki gibi özetlenebilir:

• Aritmi yani kalp ritminde aksama,
• DüÅŸük tansiyon,
• Halsizlik,
• Ä°drar miktarında azalma,
• Koyu renkli idrar yapma,
• Solunum yetmezliÄŸi,
• ÅžiÅŸ ve aÄŸrılı uzuvlar.

Crush Sendromu Tedavisi Nasıl Yapılır?

Sendrom kiÅŸinin göçük ya da enkaz altında kalması nedeniyle yaÅŸanıyorsa crush sendromu sıvı tedavisi, kurtarma çalışmaları sırasında baÅŸlar. KiÅŸinin kurtarılması sonrasında saÄŸlık birimi tarafından yapılacak deÄŸerlendirme ile gerekiyorsa hemodiyaliz, ilaç ya da kompartman sendromunun giderilmesi adına cerrahi giriÅŸimler uygulanabilir.

Enkaz Çalışmalarında Bilinçli Yaklaşım Önemli!

Deprem gibi ciddi bir doÄŸal afetin ardından arama ve kurtarma çalışmalarında yalnızca depremzedeyi göçük altından çıkarmak deÄŸil yaÅŸatmak da amaçlanır. Bu nedenle bu süreçte çok dikkatli ve bilinçli davranılmalıdır. Ezilme sendromu belirmiÅŸ ya da geliÅŸme riski bulunan kiÅŸinin göçükten çıkarılmasının ardından en geç 12 saat içinde hastaneye götürülmesi gerekir.

Crush Sendromu Ä°çin Ne Gibi Önlemler Alınabilir?

Crush sendromu deprem gibi geliÅŸmesi önlenemeyen bir durum sonrasında gerçekleÅŸiyorsa oluÅŸabilecek komplikasyonları en aza indirgemek için bazı önlemler alınmalıdır. Bu önlemler aÅŸağıdaki gibidir:

Enkaz altındaki kiÅŸi ile ilk temasın kurulmasının ardından kiÅŸiye en kısa sürede damar yolu açılmalı ve izotonik sodyum klorür tedavisine baÅŸlanmalıdır. Kurtarma boyunca da bu sıvı tedavisi sürdürülmelidir. Verilecek olan bu sıvının miktarı depremzedenin durumuna, kurtarılma süresine, yaÅŸadığı travmaya, yaşına, kilosuna, hava sıcaklığına, fiziki muayene sonuçlarına göre deÄŸerlendirilir. Depremzedenin hastaneye ulaÅŸtırılmasının ardından tüm branÅŸlar tarafından deÄŸerlendirilmesi de önemlidir. Bu süreçte gerekmesi durumunda cerrahi giriÅŸimler uygulanır, enfeksiyon önlemleri alınır. KiÅŸide akut böbrek yetmezliÄŸi geliÅŸmesi durumunda gerekli olması halinde diyaliz tedavisine baÅŸlanır.