Crush (Ezilme) Sendromu Nedir?
Crush sendromu; darbe alma, ezilme, çarpışma ve uzun süre hareketsiz kalma gibi durumlar nedeniyle oluşan tıbbi bir durumu ifade eder. Aynı zamanda deprem sonrası görülen komplikasyonlardan biridir. Enkaz altında kalan kişilerde sık görülen ezilme sendromu, erken müdahale edilmediğinde ölümcül sonuçlara neden olabilir.
Crush bir diğer adıyla ezilme sendromu, ilk 1909 yılında Messina depreminin ardından bildirildi. Depremin ardından enkazdan sağ kurtarılan kişilerde kahverengi idrar, halsizlik, kas şişmesi gibi belirtilerle ortaya çıkan tablonun ardından kişilerin büyük bir kısmının hastanede yaşamını kaybettiği gözlemlendi. Ancak günümüzde sendrom hakkında deneyimin artması ile hastalara erken müdahale edilebilir.
Crush Sendromu Nedir?
“Crush sendromu nedir?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir:
Crush (ezilme) sendromu; uzun süre hareketsiz kalma, ezilme, darbe alma, çarpışma ve göçük altında kalma gibi durumlar nedeniyle oluşan tıbbi bir durumdur. Uzun süren hareketsizliğin sonucunda meydana gelen kas hasarı nedeniyle birçok organ ve dokuyu etkiler. Sağlıklı kas hücrelerinin içinde bulunması gereken proteinler, iyonlar ve sıvılar travma sonrası kasların yıkımıyla birlikte dokunun dışına çıkarak dolaşıma geçer. Vücudun normal işleyişinde dolaşımda bulunmaması gereken ya da farklı yoğunlukta bulunması gereken bu maddeler başta böbrekler ve kalp, ardından pek çok doku ve organda birikerek çeşitli hasarlara sebebiyet verir.
Bu sendromu yaşayan kişilerde şok, solunum yetmezliği, kalp yetmezliği, tansiyon düşüklüğü gibi durumlar da sıklıkla görülür. Bunlara ek olarak kardiyak aritmiler ve akut böbrek yetmezliği gibi kişinin yaşamını tehdit eden durumlarda görülebilir. Ezilme sendromuna belirli bir kas kütlesinin maruz kaldığı travmanın doğrudan etkisi kadar travma sonrasında görülen bölgesel kanama ve ödemin kası kendisini saran kılıfta sıkıştırması da neden olabilir. Bu durum kompartman sendromu olarak tanımlanır. Kompartman sendromunda kas kitlesi travma sonucunda görmediği hasarı basıncın artması ile görür ve bu kas hücrelerinin yıkımı ile ilerleyerek ezilme sendromuna neden olur.
Ezilme yani crush sendromu maden göçüğü ya da deprem gibi sebeplerle yaşandığında hızlı müdahale edilmesi gereken bir durumdur ancak müdahale etmesi gereken kişi sayısı az olabilir. Bu türden durumlar karşısında enkaz altından çıkarılan afetzedelere tıbbi muayene uygulanması adına sağlık görevlileri ile hızlı bir şekilde irtibat kurulmalıdır.
Crush Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Ezilme sendromunun yarattığı belirtiler genel olarak aşağıdaki gibi özetlenebilir:
- Aritmi yani kalp ritminde aksama,
- Düşük tansiyon,
- Halsizlik,
- İdrar miktarında azalma,
- Koyu renkli idrar yapma,
- Solunum yetmezliği,
- Şiş ve ağrılı uzuvlar.
Crush Sendromu Tedavisi Nasıl Yapılır?
Sendrom kişinin göçük ya da enkaz altında kalması nedeniyle yaşanıyorsa crush sendromu sıvı tedavisi, kurtarma çalışmaları sırasında başlar. Kişinin kurtarılması sonrasında sağlık birimi tarafından yapılacak değerlendirme ile gerekiyorsa hemodiyaliz, ilaç ya da kompartman sendromunun giderilmesi adına cerrahi girişimler uygulanabilir.
Enkaz Çalışmalarında Bilinçli Yaklaşım Önemli!
Deprem gibi ciddi bir doğal afetin ardından arama ve kurtarma çalışmalarında yalnızca depremzedeyi göçük altından çıkarmak değil yaşatmak da amaçlanır. Bu nedenle bu süreçte çok dikkatli ve bilinçli davranılmalıdır. Ezilme sendromu belirmiş ya da gelişme riski bulunan kişinin göçükten çıkarılmasının ardından en geç 12 saat içinde hastaneye götürülmesi gerekir.
Crush Sendromu İçin Ne Gibi Önlemler Alınabilir?
Crush sendromu deprem gibi gelişmesi önlenemeyen bir durum sonrasında gerçekleşiyorsa oluşabilecek komplikasyonları en aza indirgemek için bazı önlemler alınmalıdır. Bu önlemler aşağıdaki gibidir:
Enkaz altındaki kişi ile ilk temasın kurulmasının ardından kişiye en kısa sürede damar yolu açılmalı ve izotonik sodyum klorür tedavisine başlanmalıdır. Kurtarma boyunca da bu sıvı tedavisi sürdürülmelidir. Verilecek olan bu sıvının miktarı depremzedenin durumuna, kurtarılma süresine, yaşadığı travmaya, yaşına, kilosuna, hava sıcaklığına, fiziki muayene sonuçlarına göre değerlendirilir. Depremzedenin hastaneye ulaştırılmasının ardından tüm branşlar tarafından değerlendirilmesi de önemlidir. Bu süreçte gerekmesi durumunda cerrahi girişimler uygulanır, enfeksiyon önlemleri alınır. Kişide akut böbrek yetmezliği gelişmesi durumunda gerekli olması halinde diyaliz tedavisine başlanır.
Yorum Ekle
