Eğri Boyun Hastalığı (Tortikolis) Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

24 / ŞUB
2023

Boyunla ilgili hastalıklar söz konusu olduğunda “Tortikolis nedir?” sorusu akıllara gelir. Bir diğer adı eğri boyun hastalığı olan bu durum; çoğunlukla bebeklik döneminde görülen boyun veya baş bölgesinin eğilmesi veya çarpık olmasıdır. Hastalığın kesin olarak nedeni bilinmemekle birlikte, bebeklerde doğuştan görülebildiği gibi sonradan farklı nedenlere bağlı olarak eğri boyun hastalığı oluşabilir. En sık görülen tipi konjenital tortikolistir. Yeni doğan bebeklerde görülen bu tipte çoğunlukla ağrı olmazken bebeğin kafa kontrolleri başladığında fark edilebilir. Bir diğer tortikolis tipi de edinilmiş olandır 4-6 ay içerisinde veya daha ilerleyen dönemde ortaya çıkar. Çoğunlukla aileler tarafından fark edilerek tedaviye başlanır.

Eğri Boyun Hastalığı (Tortikolis) Belirtileri Nelerdir?

Tortikolis belirtileri ile ilgili bilgi sahibi olmak erken tanı konulup tedavi edilmesi açısından oldukça önemlidir. Tortikolis tiplerine bağlı olarak belirtiler farklılık gösterebileceği gibi ortak belirtileri de vardır. Bu belirtiler aşağıdaki gibidir:

• Bebeğin başı yan yatmış şekilde veya çoğunlukla bir tarafa doğru eğiktir.
• Omuz seviyeleri eşit değildir. Bir omuz diğerinden daha yüksektedir.
• Başı sağa, sola, öne veya arkaya çevirme hareketleri tam anlamıyla yapılamayabilir.  
• Boyunda şişlik ve kaslarda sertlik hissedilebilir.
• Bebeklerin yatarken kafası sürekli aynı tarafa doğru yönelebilir.
• Emzirme döneminde olan bebeklerde bir memeyi daha fazla isteyerek beslenme görülebilir.
• Bebekler gözleriyle hareketleri takip etmekte zorlanabilir.
• Edinilmiş tortikolisde kaslarda oluşan gerginliğe bağlı ağrı ve acı hissedilebilir.
• İlerleyen dönemlerde yine edinilmiş tortikolis tipinde mide bulantısı, kusma ve baş dönmesi görülebilir.
• Nadir olarak görülse de yüzde asimetrik bir görüntü oluşabilir.

Eğri Boyun Hastalığı (Tortikolis) Türleri Nelerdir?

Çoğunlukla yeni doğan bebeklerde ve çocuklarda meydana gelen tortikolis iki türe sahiptir.

Birincisi bebeklerde daha sık görülen konjenital tortikolis diğeri ise çocuklarda ve yetişkinlerde görülen edinilmiş tortikolis hastalığıdır.

Konjenital Tortikolis: Yaygın olarak bebeklerde görülen konjenital tortikolis, bebeğin baş ve boyun hareketlerini kullanmaya başladığı dönemde ortaya çıkar. Belirtilen semptomlara dikkat edilerek kısa sürede uzmana başvurulması erken evrede tedavi edilmesi açısından önemlidir.

Edinilmiş Tortikolis: Dış faktörlere bağlı olarak sonradan gelişen tortikolis tipidir. Yetişkinlerde boyun eğriliği belirtileri birçok nedene bağlı olabileceği gibi genellikle boyun kaslarında gerçekleşen iltihaplara veya travmalara bağlı oluşur.

Eğri Boyun Hastalığı (Tortikolis) Neden Olur?

Tortikolis, boynun iki tarafında bulunan SCM kaslarının spazmı sonucu oluşan bir hastalıktır. Bebeklerde tortikolis görülme nedeni çoğunlukla anne karnında bebeğin yanlış konumlanmış olması veya zor doğumlarda yaşanan komplikasyonlar olabilir. Bu durumlar dışında çocuklarda ve yetişkinlerde boyun eğriliği yan etkenlere bağlı olarak sonradan kazanılabilir. Konjenital tortikolise sebep olabilecek bazı etkenler aşağıdaki gibi olabilir:

• Boyunda bulunan kasların yanlış gelişiminden kaynaklı olabilir.
• Bebeğin anne rahminde belirli bir pozisyonda kalarak yanlış konumlanması olabilir.
• Doğum sırasında yaşanan komplikasyonlar sonucu görülebilir.
• Omurganın kalınlaşması ile oluşan anormalliklerden kaynaklanabilir.
• Anne karnında kasların iltihaplanmasına bağlı olarak görülebilir.

Çocuklarda ve yetişkinlerde edinilmiş tortikolise neden olabilecek etkenler aşağıdaki gibidir:

• Kas yaralanmaları ve travma kaynaklı baş ve boyun bölgesinde yaşanan durumlar sonrasında oluşabilir.
• Boyun bölgesinde meydana gelen iltihaplanma, enfeksiyonlar ve lenf bezlerinde apseler olabilir.
• Görme problemlerine bağlı olarak, görebilmek için aynı yöne bakmak ve eğilmek neden olabilir.
• Boyun kaslarında yaşanan spazmlar sonucunda meydana gelebilir.
• Reflüye bağlı olarak oluşan duruş bozukluğu sonucu görülebilir.
• Nadiren de olsa kullanılan bazı ilaçlar tortikolis hastalığına neden olabilir.

Eğri Boyun Hastalığı (Tortikolis) Tanısı Nasıl Konulur?

Doğru uygulanacak tortikolis tedavisi için doğru tanı önemlidir. Tortikolisin teşhisinde ebeveynlerin belirtileri fark etmesi ve zaman kaybetmeden uzman doktora başvurması önemlidir. Doktor ilk olarak belirtileri inceleyerek fiziki muayene gerçekleştirir. Hastanın baş ve boyun hareketleri boyun bölgesindeki kaslarda sertlik, şişlik veya kitle olup olmadığı kontrol edilir. Bunun yanında enfeksiyonları kontrol etmek amacıyla kulak burun boğaz, nöroloji ve göz muayeneleri de önerilebilir. Konulan ön tanı sonrasında doktor gerek duyduğu durumlarda röntgen, bilgisayarlı tomografi ve MR taraması gibi görüntüleme yöntemlerinden faydalanılabilir.

Eğri Boyun Hastalığı (Tortikolis) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Tedavi uygulanmasında boyun kasları gevşetilerek normal duruma getirilmesi amaçlanır. Tedaviye ilk fizik tedavi, germe egzersizleri, fiziksel medikal cihazlar kullanılarak başlanır. Bu tedavilerin yeterli olmadığı durumlarda tortikolis ameliyatına başvurulabilir.

İlaç Tedavisi: Kas yaralanmalarına veya travmalara bağlı oluşan tortikolis hastalığında, iltihap söktürücü antibiyotikler ve kas gevşetici ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, doktorun talimatına göre damar yolu ile veya kas içine enjeksiyon uygulanarak uygulanabilir. Tedavinin tamamlanması ve semptomları önlemek için belirlenen sürelerde oral formda ilaçlar kullanılmaya devam edilir.

Fizik Tedavi: Bebeklerde görülen tortikolis durumunda çocuk ortopedisti veya fizik tedavi uzmanı eşliğinde belirlenen germe tortikolis egzersizleri uygular. Belirli aralıklar ve düzenli egzersizler ile bebeğin boynunu aktif bir şekilde hareket ettirmesi hedeflenir. Tedavinin tamamlanmadığı veya geciktiği durumlarda kasta kalıcı kısalmalar görülebilir. Yetişkinlerde boyun eğriliği tedavisi sürecinde de aynı şekilde fizik tedavi uygulamaları adım adım düzenli bir şekilde tamamlanmalıdır. Çoğunlukla geçici olan tortikolis hastalığı fizik tedavi uzmanı veya fizyoterapist eşliğinde tedavi edilir.

Cerrahi Tedavi: Tortikolis ameliyatı olanlar; ilaç tedavisi ve fizik tedavinin yeterli olmadığı durumlarda boyun bölgesine bulunan SCM kaslarının uzatılması yöntemiyle cerrahi operasyon uygulanan kişilerdir.

Eğri Boyun Hastalığı (Tortikolis) Evde Tedavi Edilebilir mi?

Tortikolis hastalığının evde tedavisi mümkün değildir. Ancak bazı uygulamalar ve yetişkinlerde tortikolis egzersizleri ile semptomların azaltılması sağlanabilir. Bunlar aşağıdaki gibidir:

• Dinlenmeye özen gösterin. Geçici tortikolis çoğunlukla dinlenmeye bağlı bir iki içerisinde geçebilir ve ağrılarınız hafifler.
• Uyuduğunuz yeri kontrol ederek sırt üstü yatmanız ağrılarınızı hafifletebilir. Boynunuzun rahat etmesi için uygun tortikolis yastığı seçimi yapmalısınız.
• Spazm yaşadığınız sırada ağrının olduğu bölgenin ters tarafına dokunarak spazmların geçici olarak durması sağlanabilir. 
• Boyun çevresine uygulanan sıcak kompres boyun sertliğinden kaynaklanan ağrıyı hafifleterek kasların gevşemesini ve ağrının azalmasını sağlayabilir.