Behçet Hastalığı Nedir? Behçet Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

27 / ŞUB
2023

Behçet hastalığı, Behçet sendromu ve ipek yolu hastalığı gibi tanımlamalara da sahip olan, nedeni bilinmeyen ve birden çok organı etkileyen bir hastalıktır. Genellikle ataklar şeklinde görülen bu hastalık yaygın olarak Orta Doğu ve Asya ülkelerinde görülür. İlk kez 1937 yılında Prof Dr. Hulusi Behçet tarafından tanımlanması üzerine bu isimle anılan hastalık kroniktir. Çoğunlukla 20 ile 40 yaş aralığında görülen hastalık nadiren de olsa yaşlılarda ve çocuklarda da görülebilir. Otoimmün hastalıklar sınıfına giren Behçet sendromu, kişinin bağışıklık sisteminin kendi doku ve hücrelerine karşı antikor üretmesi sonucu kan damarı tutulumu ile vücudun belirli bölgelerinde hasarlara yol açar.

Behçet Hastalığı Nedir?

“Behçet hastalığı nedir?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir:

Hem kadın hem de erkekleri etkileyebilen bu hastalığın en önemli semptomu olan göz tutulumu genellikle genç yaştaki erkeklerde daha sık görülür. Bu hastalık hipopiyonlu üveit, oral aft ve genital ülser olarak sıralanan üç farklı semptomun bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. Bulaşıcı veya kalıtsal bir özellik taşımayan hastalığın nedenleri tam olarak bilinmez ve tanıyı kolaylaştıran spesifik Behçet hastalığı testi bulunmaz.

Behçet Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte genetik veya çevresel birçok faktörün nedenler arasında olduğu kabul edilir. Hastalığın Ortadoğu, Akdeniz ve Asya bölgelerinde yaygın görülmesi nedeniyle gen kaynaklı olabileceği ihtimali de ortaya çıkmıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda HLA B51 olarak tanımlanan gen grubunu taşıyanlarda görülme ihtimali daha fazladır. Bunun dışında genetik problemler ve hücresel faktörlerde hastalığın nedenleri arasında olabilir. 

Çevresel faktörler arasında ise bakteriyel veya viral kaynaklı oluşan enfeksiyonlar neden olabilir. Genetik olarak Behçet hastalığına yatkın olan bireylerde kişinin bağışıklık sisteminde bulunan antikorların yanlış yönlenmesi sonucu dokuları etkilemesi hastalığın ortaya çıkmasını tetikleyebilir. Bu durumlarla beraber romatoid artrit ve sistemik lupus eritematozus gibi otoimmün hastalıklar da Behçet hastalığının risk faktörleri arasında yer alabilir.

Behçet Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Behçet hastalığı belirtileri her hastada farklı şekilde kendini göstererek bazı kişilerde çok şiddetli olabileceği gibi bazı kişilerde belirtiler hafif seyredebilir. Behçet hastalığının yaygın olarak belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Ağız Yaraları: En sık rastlanan belirti olan ağrılı ağız yaraları çok sayıda ve çoğunlukla tekrarlayıcıdır. Hemen hemen her hastayı etkiler ve genellikle hastaların ilk fark ettiği semptomdur. Bu yaralar dudaklar, damak, yanak içi, diş etleri ve bademciklerde oluşabilir.
• Cilt Belirtileri: Behçet hastalığının birçok cilt belirtisi mevcuttur. Bunlar cilt üzerinde kırmızı renkli, kabarık, ağrılı ve derin ülserler şeklinde görülebilir. İlerleyen dönemde ülserin durumuna bağlı olarak deri üzerinde yara oluşabilir.
• Damar İltihabı: Damarlarda pıhtı oluşumu ile iltihaplanmaya, bacaklarda ve kollarda şişmeye, kızarıklığa ve ağrıya yol açabilir. Özellikle büyük boyutlu atar ve toplar damarlarda oluşabilecek iltihaplanma ile anevrizma veya damar tıkanması gibi komplikasyonlar oluşabilir. Yaşanan anevrizmalar ve tıkanmalar ağır sonuçlar doğurabileceği gibi Behçet hastalığından kaynaklı en sık rastlanan ölüm sebebidir.
• Eklem Ağrıları: Behçet hastası olanlar sıklıkla diz, bilek ve dirsek gibi büyük eklemlerin ağrıları yaşarlar. Eklemlerde kızarıklık ve iltihaba bağlı şişmeler oluşabilir. Ancak yaşanan bu sorunlar kalıcı hasara neden olmaz. 
• Genital Yaralar: Ağızda bulunan ülserlere benzer özellik taşıyarak ağrılı ve çok sayıda olabilir. Farklı olarak yara iyileşmesi uzun sürer ve iz bırakabilir. Erkeklerde sıklıkla skrotumda kadınlarda ise dış genital bölgede görülürler.
• Göz Belirtileri: Hastalarda “üveit” ismi verilen göz tulumları oluşabilir. Genç erkeklerde bu durumun görülme sıklığı daha fazladır. Göz tulumları bulanık görme, göz kızarıklıkları, ışık hassasiyeti ve ilerleyen dönemlerde damarların inflamasyonu sonucu görme kaybına neden olabilir.
• Nörolojik Belirtiler: Nöro Behçet sendromu olarak da bilinen durum hastalığın ciddi belirtilerinden biridir. Hastaların yaklaşık %5-10’unda görülen durumda baş ağrısı, ateş, denge kaybı gibi semptomlar oluşabilir.
• Sindirim Sistemi Belirtileri: Hastalığın durumuna bağlı olarak bazı hastalarda karın ağrısı, ishal ve kanama gibi şikayetler oluşabilir. Yemek borusu, kalın bağırsak veya ince bağırsakta oluşabilecek lezyonlar sonucu bölgesel delinmeler oluşabilir.

Behçet Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir? 

Behçet hastalığını direkt olarak belirleyecek bir laboratuvar testi yoktur. Hastalığın teşhisi genellikle hastaların yaşadığı uzun süreli semptomlar ve doktorun muayene sonucuna göre konulur. Paterji testi de hastalığın tanısında kullanılabilecek testlerden biridir. Testi uygulamak için doktor steril bir iğneyi cilt üzerine batırır ve 24-48 saat sonra o bölgeyi inceleyerek oluşan tepkileri kontrol eder. Test sonucunda test uygulanan bölgede oluşan kırmızılık veya yumrular ile hafif bir yaralanma sonucunda dahi bağışıklık sisteminin aşırı tepki verdiği anlaşılır.

Hastalığın teşhisinin konulmasında belirtilerin diğer hastalıklarda da görülmesinden dolayı zorluk yaşanabilir. Bu nedenle ağız ülserlerinin yılda en az 3 kez tekrarlaması ve bununla beraber tekrarlayan genital yaralar, cilt lezyonları, gözde yaşanan belirtilerin görülmesi ve paterji testinin sonucu teşhis konulmasında etkilidir.

Behçet Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

“Behçet hastalığı neden olur?” sorusunun yanıtı tam olarak bilinmediği için Behçet hastalığı tedavisi hastalığı tamamen ortadan kaldırmaya yönelik değil yaşanan semptomların azaltıp hayat kalitesini artırmaya yöneliktir. Tedavi süreci hastaların cinsiyeti, yaşı, yaşanan semptomlar ve hastalığın durumuna bağlı olarak farklılık gösterir. Bağışıklık fonksiyonlarını baskılayıcı ve iltihabı azaltmaya yönelik ilaç tedavileri uygulanır. Sıklıkla görülen belirtiler arasında olan ağız ülserleri için spreyler, gargaralar ve ağrı azaltıcı kremler kullanılabilir. Genital ve oral ülserlerde ağrıyı azaltmak için kremler, göz belirtilerini azaltmak içinde göz damlası kullanılabilir.

Behçet hastalığının tedavisinde, uygulanan medikal ilaçlar sonucu belirtileri kaybolan hastalar olduğu gibi semptomları dönem dönem artarak devam eden hastalar da olabilir. Hastalığa bağlı oluşabilecek organ hasarlarını önlemek tedavinin asıl amacıdır. İlaç tedavisi dışında oluşan damar iltihaplanmaları veya vücutta olan çeşitli durumlarda cerrahi operasyonlar uygulanabilir. Behçet hastalığı sürekli takip ve düzen gerektiren bir hastalıktır. Tedavinin uygulanmadığı veya aksatıldığı durumlarda körlük gibi ciddi organ hasarları görülebilir.

Behçet Hastaları Nasıl Beslenmeli?

Behçet hastalarının beslenmelerine dikkat etmesi yaşanan ağrıların ve belirtilerin azalması adına önemlidir. Behçet hastalığında yenmemesi gerekenler ise aşağıdaki gibidir:

• Aşırı tatlı yiyecek ve içeceklerin tümü,
• Fast-food gıdalar,
• Hamur işleri,
• Kızartmalar,
• Pastırma, salam, sosis gibi işlenmiş gıdalar,
• Suni yem ile beslenmiş hayvansal gıdalar,
• Süt tozu, krema, kaymak.