Depremzedelerde Refeeding Sendromu Tehlikesi: Refeeding Sendromu Nedir?

02 / MAR
2023

Jeolojik yapısı nedeniyle Türkiye deprem kuÅŸağında yer alan ülkelerden biri. Meclis AraÅŸtırma Komisyonu raporlarına göre; 17 AÄŸustos 1999 yılında meydana gelen Gölcük depreminde 18 bin 373 kiÅŸi, 6 Åžubat 2023 yılında KahramanmaraÅŸ merkezli olan ve 10 ili etkileyen depremde ise 42 bin 310 kiÅŸi hayatını kaybetti. Enkazda kalanlar ise felaketten günler sonra çıkarıldı. Enkaz altında günlerce yemek yemeden hayatta kalan insanlar için uzmanlardan refeeding sendromu uyarısı geldi. Peki refeeding (yeniden beslenme) sendromu nedir? Enkaz altından çıkarılan insanlar nasıl beslenmeli? Ä°ÅŸte bilinmesi gerekenler:

Refeeding (Yeniden Beslenme) Sendromu Nedir?

“Refeeding sendromu nedir?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir:

Yeniden beslenme sendromu olarak adlandırılan refeeding; yetersiz beslenme veya uzun süren açlığın ardından hızlı bir ÅŸekilde baÅŸlayan yeniden beslenme ile metabolik ve elektrolit bozuklukların eÅŸlik ettiÄŸi ciddi bir tablodur ve hayatı tehdit eder. Bu durumun yarattığı tabloya hipomagnezemi, hipofosfatemi ve hipokalemi ve gibi elektrolit bozuklukları, B1 vitamini baÅŸta olmak üzere vitamin düzeylerinde azalma, tuz tutulumu ve sıvı dengesizliÄŸi de eÅŸlik edebilir. Bu dengesizlikler bozulmuÅŸ organ fonksiyonlarına, kardiyak, nörolojik yan etkilere ve hatta ölüme neden olabilir. Bu durumu önleme veya durumdan korunmada en önemli yöntem riskli hastaları yeterli deÄŸerlendirmek, tedavi planını iyi yapmaktır. Uygulanacak yeniden beslenme protokolü her hasta özelinde uygulanmalıdır.

Refeeding (Yeniden Beslenme) Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Yeniden sendromuna baÄŸlı olarak yalnızca kiÅŸinin sindirim sistemi deÄŸil diÄŸer organ ve sistemleri de etkilenir. Bunun en önemli nedeni vücutta bazı elektrositlerin azalması sonucunda kalp gibi organlarda kasılmaların yaÅŸanmasıdır. Ayrıca hücre içinde bulunan elektrotların konsantrasyonları deÄŸiÅŸebilir ve ATP sentezinde sorunlar oluÅŸabilir. Refeeding sendromu belirtileri aÅŸağıdaki gibidir:

• Yorgunluk,
• Güçsüzlük,
• Konfüzyon (Patolojik derecede zihin bulanıklığı),
• Nefes almada güçsüzlük,
• Yüksek kan basıncı,
• Kasılma nöbetleri,
• Kalpte ritim bozuklukları (aritmi),
• Kalp yetersizliÄŸi,
• Koma.

Deprem Sonrası Beslenme Nasıl Olmalıdır?

Deprem sonrası refeeding sendromunda beslenme sürecinde enkazdan çıkarılan kiÅŸilerin yaÅŸadıkları durumun hem psikolojik hem de fizyolojik etkilerini en hafif ÅŸekilde atlatmaları için beslenme desteÄŸi kısa ve uzun dönem beslenmesi olarak iki aÅŸamada organize edilmelidir. Kısa dönemde beslenme aÅŸaması ilk birkaç haftayı kapsar. Bu aÅŸamada kiÅŸiye ilk sıcak çorba ya da çay servis edilmelidir. Bu süreçte ılıman mevsimlerde günde 3 litre, sıcak mevsimlerde de 6 litre su tüketilmesi de ayrıca önemlidir. Ä°kinci günden itibaren de katı gıda verilmelidir.

Enkaz Sonrasında Beslenme Süreçlerinin Yönetiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler:

Enkazdan çıkarılmanın ardından refeeding sendromu beslenme sürecinin yönetiminde dikkat edilmesi gerekenler aÅŸağıdaki gibidir:

• Taze meyve ve sebze uygun mutfak ortanı ve saÄŸlıklı su saÄŸlanana kadar tüketilmemelidir.
• Afetin ardından yemek yiyenlerin kaydı alınmalı ve süreç kontrol edilmelidir.
• Hepatit, ishal ve tüberküloz gibi saÄŸlık sorunlarını ciddi anlamda etkileyecek hastalıkların önüne geçmek adına doÄŸru beslenme uygulanmalıdır.
• Hamile ve emziren kadınların beslenme düzeni takip edilerek günlük diyetlerine besin ilave edilmelidir.
• SaÄŸlıklı bir bireyin günlük ihtiyacı olan enerji 2100 kaloridir. Bu enerjinin 450 gramı tahıldan, 50 gramı kuru baklagillerden ve 25 gramı da yaÄŸdan temin edilmelidir.
• Süt ve süt ürünleri gibi bozulması hızlı olan paketli gıdalar hızlı bir ÅŸekilde tüketilmelidir.
• Kokusu ve görüntüsü deÄŸiÅŸmiÅŸ olan, küf bulunan gıdalar tüketilmemelidir.

Refeeding (Yeniden Beslenme) Sendromu Tedavisi Nasıldır?

Yeniden beslenme sendromu geliÅŸme riski yüksek olan kiÅŸilerde beslenmenin hangi yolla yapılacağı hastanın biyokimyasal ve klinik deÄŸerlerine bakılarak belirlenir. Tedavide oral beslenme desteÄŸi, tüple beslenme ve parenteral beslenme uygulanabilir.

Refeeding sendromu riski düÅŸük olan, hafif düzeyde malnütrisyonlu ve oral alabilen kiÅŸilerde oral beslenme desteÄŸi uygulanabilir. Refeeding sendromu tedavisi arasında olan tüple beslenme (Enteral beslenme) yetersiz beslenen veya enerji hedefine ulaÅŸmak için yeterli gıda tüketemeyen hastalar içindir. Parenteral beslenme ise oral ve/veya enteral beslenmenin yetersiz olması durumunda uygulanır.

Tedavide depoları tükenmiÅŸ olduÄŸundan ÅŸüphelenilen kiÅŸilere magnezyum, fosfor ve tiamin için sistematik takviye önerilir. Yeniden beslenme baÅŸlamadan en az 30 dakika önce de yüksek dozda tiaminin (200-300 mg) profilaktik takviyesi esastır.

Beslenmeye baÅŸlanan hastalarda günlük tedavi planı ise ÅŸu ÅŸekildedir:

• 1. ve 3.gün: Enerji takviyesi 10 kcal/kg/gün ile baÅŸlanmalı ve yavaÅŸça 15 kcal/kg/güne arttırılmalıdır. Bu süreçte karbonhidrat oranı %50-60, yaÄŸ oranı %30-40, protein oranı %15-20 olmalıdır. Refeeding sendromu elektrolit replasmanı için bazal deÄŸer ölçülerek 4-6 saatte bir tekrarlanmalıdır. Ardından günde 1 kez olacak ÅŸekilde takip yapılmalıdır. Bu süreçte her gün kilo ölçümü, klinik muayene (solunum ve kardiyovasküler sistemleri, kan basıncı, ödem, nabız hızı), ağır olgularda elektrokardiyogram, biyokimya (kreatinin (tiamin), magnezyum, üre, fosfat, glukoz, sodyum, kalsiyum) takip edilmelidir.
• 4.ve 6. günde: Enerji takviyesi 10-20 kcal/kg/gün ile arttırılarak devam edilir. Bu süreçte karbonhidrat oranı %50-60, yaÄŸ oranı %30-40, protein oranı %15-20 olmalıdır.
• 7.ve 10.günde: Enerji takviyesi 20-30 kcal/kg/gün ile devam edilmelidir. Bu süreçte karbonhidrat oranı %50-60, yaÄŸ oranı %30-40, protein oranı %15-20 olmalıdır. Mineral, vitamin ve elektrolitlerin replasmanı aynı ÅŸekilde devam ettirilmelidir. Demir desteÄŸi 7.günden itibaren baÅŸlanmalıdır. Sıvı dengesi sıfır olmalıdır. Günlük klinik muayene, biyokimya kontrolü, haftada 2 kez kilo ölçümü yapılmalıdır.