Bademcik ve Geniz Eti Ameliyatı Nedir? Nasıl Uygulanır?
Bademcik ve geniz eti ameliyatı (Tonsillektomi ve Adenoidektomi) çocuklarda sık uygulanan cerrahi işlemlerden biridir. Yetişkinlerde uygulanma oranı yüksektir. Bademcik ve geniz eti, boğazın gerisini bir daire gibi çevreleyen dokuya ait parçalardır. Geniz eti boğazın üstünde yumuşak damak ve burnun arkasındadır. Bademcikler de boğazın gerisinde her iki tarafa yerleşmiş boyutları değişebilen dokulardır. Bu her iki dokuda sindirim ve solunum sisteminin başlangıcındadır. Konumları gereği solunan hava, tüketilen yiyecek ve içecekle ilk temasa geçen dokulardır. Bu dokular vücudun savunmasında önemli bir role sahiptir.
Bademcik Ameliyatını Gerekli Kılan Durumlar Nelerdir?
Bademcik ameliyatı uygulamasını gerekli kılan en yaygın neden tekrarlayan akut bademcik iltihaplarıdır. Bademcik iltihapları atağı yılda 5 ve üst üste 2 yılda 3 ve daha fazla sayıda geçirildiğinde ameliyat önerilir. Bunun dışında ameliyatı gerekli kılan durumlar aşağıdaki gibidir:
- Ağız açıklığına bağlı çene kapanmada bozukluk (oklüzyon),
- Bademcik çevresinde apse gelişmesi,
- Boğazda yutma güçlüğü yaratacak bademcik büyüklüğü,
- Bademcik ve geniz eti büyümesiyle birlikte akciğer hipertansiyonu hastalığı (Pulmoner hipertansiyon),
- Yeme güçlüğü,
- Konuşma bozuklukları,
- Gelişmede gerilik,
- Sürekli ağız solunumu olması ve horlama,
- Kronik bademcik iltihabı ile birlikte dirençli boğaz ağrısı ya da tedaviye yanıt vermeyen ağız kokusu ya da ağrılı boyun lenf bezi büyümesi olması,
- Tıkayıcı uyku apnesi sendromu (Obstrüktif uyku apnesi) ile birlikte bademciklerin büyük olması,
- Tekrar eden bademcik iltihabı ile birlikte ateşli havale ya da kalp kapak hastalıkları,
- Uygulanan tıbbi tedaviye yanıt vermeyen enfeksiyon taşıyıcılığı,
- Tümör şüphesi,
- Yüz kemiklerinde şekil bozukluğu olması.
Geniz Eti Ameliyatı Gerektiren Durumlar Nelerdir?
Geniz eti ameliyatı uygulamasını gerekli kılan en yaygın neden genizde bulunan lenf dokusunun sık sık burun tıkanıklığı yaratacak şekilde büyümesidir. Bunun dışında ameliyatı gerekli kılan durumlar aşağıdaki gibidir:
- Çok horlama ve uykuda ağız solunumunun sık olması,
- Geniz eti büyümesi ile birlikte kronik akciğer hastalığı, konuşma bozukluğu, gelişme geriliği, ağızdan solunuma bağlı olarak diş problemleri, yüz kemiklerinde gelişme bozukluğu,
- Tıkayıcı uyku apnesi tanısı sendromu (Obstrüktif uyku apnesi) ile birlikte geniz eti büyümesi saptanması,
- Orta kulak hastalıkları (tedaviye yanıt vermeyen sıvı birikmesi, sık orta kulak iltihabının geçirilmesi),
- Tedaviye dirençli geniz eti iltihabı (adenoidit),
- Tıbbi tedaviye yanıt vermeyen kronik sinüziti olan çocuklar,
- Kişinin yılda 5 kez ve üzeri sıklıkta antibiyotik tedavisi görmesini gerektiren geniz eti enfeksiyonu.
Bademcik Ameliyatı (Tonsillektomi) Nasıl Yapılır?
Bademcikler yaşamın ilk 3 yılında vücut savunma sisteminin gelişmesinde önemli katkılar sağlar. Bu göz önünde bulundurularak tekrar eden ateşli bademcik iltihabı atakları ya da solunum yolunda tıkanma yaratacak şekilde bademcik büyümesi dışındaki nedenler için genellikle ameliyat tercih edilmez. Ancak bazı hastalarda belirgin enfeksiyon şikâyeti bulunmasa da bademciklerin aşırı büyük olmasına bağlı olarak problem yaşaması durumunda bademcikler tamamen alınmaz bunun yerine bademciklerin dış kapsülleri ve bir miktar bademcik dokusu bırakılarak işlem uygulanır. Bu yöntemle uygulanan işlem sonrasında hasta belirgin bir ağrı yaşamaz ve bademciğin kalan dokusu vücudun savunma sistemindeki görevini sürdürür. Ancak tekrar eden enfeksiyon hikayesi olan hastalarda bu yöntem tercih edilmez.
Bademcik ameliyatı yetişkin hastalardaki bazı özel durumlar dışında genellikle genel anestezi altında uygulanır. Bu işlem 10 kilonun altındaki çocuklara ortalama kan kaybı göz önünde bulundurularak önerilmez. Günümüzde kullanılan Thermal Welding teknolojisi ile bu ameliyatlarda neredeyse hiç kanama olmaz ve bu teknikte hastanın kilosu ameliyat için önemli bir kriter olarak kabul edilmez.
Bademciklerin tamamen alınmasının planlandığı ameliyatlarda bademcikler tamamen çıkarılır ve geride doku bırakılmaz. 10 yaş altı hastalar için uygulanan ameliyat sonrasında hastalar 2-3 saat gözlem altında tutulur ve bu sürenin sonunda taburcu edilir. Ancak hastaneye uzak mesafede bulunan hastalar 1 gece hastanede kalabilir.
Komplikasyonlar Nelerdir?
Nadir olarak bademcik ameliyatına bağlı bademcik çevresinde bulunan sinir ve damarların travma geçirmesi, boyun omurlarında travma, çene eklem travması gibi komplikasyonlar görülebilir. En sık görülen komplikasyon ise ameliyat sonrası kanamadır. Bu kanamalar ise sıklıkla ilk 24 saat içinde gerçekleşir. Ameliyat sonrasında diğer riskli dönem de 7. ve 14. günlerdir. Bu nedenle ilk 2 haftada beslenmeye dikkat edilmelidir.
Bademcik Ameliyatı Sonrası Dönem Nasıldır?
Kendisi ya da çocuğu bademcik ve geniz eti ameliyatı olanlar için ameliyat sonrası dönem aşağıdaki gibidir:
- Ağrı: Ameliyatın ardından 2 hafta boyunca ağrı olması beklenen bir durumdur. Çocuklardaki ağrı genellikle daha az ve kısa sürer. Yaşanan ağrı genellikle yutma sırasında yaşanır ve kulağa yansır. Yaşanan ağrıların şiddeti kişiden kişiye farklılık gösterir. Bu ağrılar için basit ağrı kesiciler yeterlidir.
- Beslenme: Ameliyat sonrası ilk gün hastalar tanesiz, ılık sıvı gıdalarla beslenmelidir. Bu sürecin ardından yavaş yavaş yumuşak beslenmeye geçilir ve hastalar ameliyattan 4-5 gün sonra normal beslenmeye başlar. Sert gıdalardan 2 hafta kadar kaçınmak bu süreçte önemlidir.
- Konuşma: Bu süreçte konuşma genizden gelmesi son derece normaldir ve bu 3 hafta kadar sürebilir.
- Nefes Kokusu: Ameliyatın ardından işlem yapılan bölgede kirli gri renkte zar oluşur ve bu zar az sıvı tüketen, yetersiz beslenen kişilerde daha sık olacak şekilde koku yaratır. Doğal iyileşme sürecinin bir parçası olan nefes kokusu 2 hafta gibi bir sürede geçer.
Geniz Eti Ameliyatı (Adenoidektomi) Nasıl Yapılır?
Geniz etinin büyümesi genellikle 1 yaşından sonra başlar. 2-3 yaşında ise burun tıkanıklığı yapabilecek boyutu kazanır ve 7-8 yaş döneminin ardından da zamanla küçülür. Çoğu hastada ise muayenede izlem 13-15 yaşlarından sonra olmaz.
Çocuğun kreş ya da okula başladığı ilk yıllarda sık aralıklarla üst solunum yolu enfeksiyonu geçirmesi ile geniz eti hızlı bir şekilde büyür. Bu büyüme uykuda daha belirginleşir. Bunun sonucunda da burunda tıkanıklık, horlama, ağız açık olacak şekilde uyuma gibi şikayetlerin yaşanmasına neden olur. Geniz eti ve bademciklerin de aşırı büyük olduğu hastalarda tıkayıcı uyku apnesi de görülebilir. Geniz eti dokusu enfeksiyonda önemli bir rol oynar. Bunun sonucunda da orta kulak sorunlarına ve kronik sinüs enfeksiyonlarına sebebiyet verir. Çocuğun burun tıkanıklığı nedeniyle sürekli ağızdan solunum yapması sonucunda üst damak ve diş sağlığı başta olmak üzere yüz kemiklerinin gelişimi de bozulur. Çocuğun yetersiz oksijen alması sonucu uyku düzeninin de bozulmasıyla da zihin, büyüme ve gelişme fonksiyonları olumsuz etkilenir.
Geniz eti dokusunun büyümesi nedeniyle yaşanan burun tıkanıklığı durumu enfeksiyon hedefli tedavilerde düzelme göstermeyen çocuklarda bademcik ve geniz eti ameliyatı önerilir. Bu ameliyatta geniz eti tam alınmaz ve her teknikte genizde bir miktar lenf dokusu kalır. Bu sebeple çok küçük yaşlarda ameliyat olan hastaların ilerleyen yıllarında geniz eti büyüyebilir ve yeniden ameliyat gerekebilir.
Ameliyat boğaz ya da burun yolu ile yapılan endoskopi eşliğinde, direkt kamera ile uygulanır. Böylelikle komşu dokulara zarar verilmeden ve geride lenf dokusu kalmadan işlem uygulanabilir.
Bademcik ve Geniz Eti Ameliyatı Ne Kadar Sürer?
“Bademcik ve geniz eti ameliyatı ne kadar sürer?” diye merak ediyorsanız bu işlem ortalama 10-20 dakika kadar sürer. Ancak toplam işlem süresi hastayı anesteziye hazırlamak ve ameliyatın ardından kanamayı kontrol etmek adına 45-60 dakikayı bulur.
Geniz Eti Ameliyatı (Adenoidektomi) Sonrası Dönem Nasıldır?
Bademcik ve geniz eti ameliyatı sonrası burun tıkanıklığı gibi belirtilerle geçen süreçte aşağıdaki gibidir:
- Ameliyatın ardından ilk 2-3 günlük süreçte tükürükle karışık pembe renkli hafif kanama yaşanabilir. Bu kanamanın taze kırmızı kan olması ya da kanlı kusma olması durumunda doktora haber verilmesi önemlidir.
- Hastanın kulak zarına tüp tatbiki ya da zarın çizilmesi işlemi uygulanan hastalarda işlem uygulanan kulakta ilk günlerde hafif kanlı akıntı olabilir. Bu akıntının bol miktarda sarı yeşil renkli olması durumunda doktora haber verilmesi gereklidir.
- Ağrı: ameliyatın ardından belirgin bir ağrı genellikle olmaz. Boğazda kulağa vuran ağrı görülmesi durumunda basit ağrı keçisiler yeterli olur.
- Beslenme: Ameliyat sonrası ilk gün hastalar tanesiz, ılık sıvı gıdalarla beslenmelidir. Bu sürecin ardından yavaş yavaş yumuşak beslenmeye geçilir ve hastalar ameliyattan 4-5 gün sonra normal beslenmeye başlar. Sert gıdalardan 2 hafta kadar kaçınmak bu süreçte önemlidir.
- Konuşma: Bu süreçte konuşma genizden gelmesi son derece normaldir ve bu 3 hafta kadar sürebilir.
- Nefes Kokusu: Ameliyatın ardından işlem yapılan bölgede kirli gri renkte zar oluşur ve bu zar az sıvı tüketen, yetersiz beslenen kişilerde daha sık olacak şekilde koku yaratır. Doğal iyileşme sürecinin bir parçası olan nefes kokusu 2 hafta gibi bir sürede geçer. Ancak ameliyat bölgesinin iltihaplanması nedeniyle nefes kötü kokuyorsa durum mutlaka doktora bildirilmelidir.
- Ateş: Ameliyat ardından 0,5-1 derece ateş artması normaldir. Ateş daha yüksekse ve uzun süreli yaşanıyorsa bu susuz kalmaktan kaynaklanır. Bol sıvı tüketmeye rağmen ateş geçmiyorsa doktora başvurulmalıdır.
Ameliyat Sonrası Nelere Dikkat Edilmelidir?
Bademcik ve geniz eti ameliyatı sonrası çocuklar 1-2 gün boyunca evde dinlenmelidir. Çocuk okula gidiyorsa ameliyattan 4-5 gün sonra başlayabilir. Sporla uğraşan çocukların da en az 7 gün dinlenmesi gerekir. Banyo ameliyattan sonra 3-4 gün banyo yapılmamalıdır. İlk 15 gün ise ılık su ile banyo yapılmalıdır. Ayrıca kulağına işlem uygulanmış hastaların banyo yapmak ve yüzmek gibi faaliyetler için doktorunun önerdiği süreye uyması önemlidir.
Bademcik ve geniz eti ameliyatı sonrası öksürük özellikle ameliyattan ilk birkaç saat sonra görülür. Bu durum ameliyat anında solunum tüpü olması sebebiyle yaygındır. Ameliyatın ardından birkaç gün devam eden öksürük durumu ise işlem uygulanan alandaki şişlik ve sekresyonun artması nedeniyle yaşanabilir.
Bademcik ve geniz eti ameliyatı sonrası horlama da ödemin meydana gelmesi ve yara iyileşmesi süreci nedeniyle normaldir ve bu süreç 1 ayı bulabilir.
Bademcik ve Geniz Eti Ameliyatı Sonrası Beslenme Nasıl Olmalıdır?
Bademcik ve geniz eti ameliyatı sonrası yemek listesi de dikkatle uygulanmalıdır.
Bademcik ve geniz eti ameliyatı olanlar: Ameliyatın 1. ve 2. günü serin ve tozsuz bir odada olmalıdır. Bu süreçte hastaya kaynamış soğumuş süt, su verilebilir. Bunun yanında hasta meyve suları, komposto suyu, ayran, tanesiz meyve püresi, yoğurt ve dondurma tüketebilir. 3. gün hasta sulu muhallebi, un çorbası, soğuk tanesiz çorba, sütte ezilmiş bisküvi, ezilmiş patates püresi, rafadan yumurta tüketmeye başlayabilir. 4. gün ek olarak hastaya makarna, pilav ya da ekmek içi verilebilir. 5. günden itibaren hasta ezilmiş köfte ve yumuşak gıdalara geçebilir.
Yalnızca geniz eti ameliyatı ya da geniz eti ameliyatı ile birlikte kulağa tüp takılması, kulak zarı çizilmesi ameliyatı olanlar: Ameliyatın 1. ve 2. günü serin ve tozsuz bir odada olmalıdır. İlk gün hastanın sümkürmekten ve fazla hareket etmekten kaçınması önemlidir. Bunun yanında hasta meyve suları, komposto suyu, ayran, tanesiz meyve püresi, yoğurt ve dondurma tüketebilir. 2. gün hasta soğuk çorba, makarna, patates püresi, rafadan yumurta da tüketebilir. 3. Gün yumuşak gıdalara geçilebilir.
Hastaların 3 gün boyunca sıcak ve soğuk besinlerden uzak durması, oda sıcaklığından besinler tüketmesi önemlidir. Bu süreçte asitli gıdalardan da sakınılmalıdır. Biberon ve pipet kullanımı da zararlıdır. Bu süreçte bol sıvı tüketilmelidir. Kahverengi ve kırmızı renkli tüm gıdalardan uzak durulmalıdır. Kanama ile karışabilir. Acı ve baharatlı gıdalar da bu süreçte sakıncalıdır.
Bademcik ve Geniz Eti Ameliyatı Kaç Günde İyileşir?
“Bademcik ve geniz eti ameliyatı kaç günde iyileşir?” diye merak ediyorsanız iyileşmenin çocuklarda 4-5 gün ve yetişkinlerde 10 gün sürdüğünü bilmelisiniz. Yalnızca geniz eti ameliyatının iyileşme süresi de 1-2 gündür.
Bademcik ameliyatında kullanılan bir diğer teknik olan buharlaşma yöntemi hakkında bilgi edinmek için "Buharlaşma Yöntemiyle Bademcik Ameliyatı" başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Bilgi talep formunu doldurarak Büyük Anadolu Hastaneleri tarafından uygulanan bademcik ve geniz eti ameliyatı ile ilgili merak ettiklerinizi öğrenebilirsiniz.
