A Vitamini Nedir? A Vitamini Nelerde Var?

 

Konu saÄŸlıklı beslenme ve vitaminler olduÄŸunda “A vitamini nelerde var?” sorusu sıklıkla dile getirilir. A vitamini, yaÄŸda çözülebilen ve karaciÄŸerde depolanan bir vitamin türüdür. Vücutta depolandığından eksikliÄŸi çok sık görülmez. Dokuların onarımından bağışıklık sisteminin kuvvetlendirilmesine, cilt sorunlarından kemik ve diÅŸ yapısının korunmasına, göz problemlerinin önlenmesinden organlarda oluÅŸan enfeksiyonlara ve kansere karşı vücudu korumaya uzanan etkisiyle insan saÄŸlığı için oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle A vitamini içeren besinler günlük beslenmede mutlaka olmalıdır. EksikliÄŸi veya fazlalığı görüldüÄŸü durumlarda uzman kontrolünde diyet veya takviye vitaminler kullanılması gerekir.

A Vitamini Nedir?

“A vitamini nedir?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir:

A vitamini, yaÄŸda çözünebilen vitamin grubundadır. Tek bir vitamin olarak bilinse de birçok bileÅŸenden oluÅŸan vitamin grubudur. Çözünebilir özelliÄŸi ile karaciÄŸerde depolanabilir. Ayrıca vücutta bağışıklık sisteminin saÄŸlıklı çalışmasına, görme saÄŸlığının korunmasına, cilt saÄŸlığına olumlu katkılar saÄŸlar. Besinlerle vücuda kolaylıkla alınabilir. Ancak yeterli olmadığı durumlarda takviye edici kapsüller ile destek saÄŸlanabilir. 

A Vitamini Tipleri Nelerdir?

A vitamini hayvansal ürünlerde ve bitkisel gıdalarda bulunan iki ayrı gruba sahiptir. Hayvansal gıdalarda bulunan A vitaminine retinol ismi de verilir. Balık, et, tavuk, hindi, süt ve süt ürünlerinde bulunur. Bir diÄŸer A vitamini tipi de bitkilerde bulunan A karotenoiddir. Bunlar besinlere koyu rengini veren pigmentlerdir.

Günlük A Vitamini Ä°htiyacı Ne Kadardır?

Yeterli miktarda A vitamini alınması insan saÄŸlığı açısından önemlidir. Bu vitaminin ihtiyacı kiÅŸinin yaşına ve cinsiyetine göre farklılık gösterir. Retinol aktivite eÅŸdeÄŸeri ve mikrogram cinsinden mcg RAE olarak ifade edilir. Günlük A vitamini ihtiyacı aÅŸağıdaki gibidir: 

             

A Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?

“A vitamini hangi besinlerde bulunur?” sorusu da merak edilen konular arasında. A vitamini birçok besinde doÄŸal olarak bulunur. A vitamini içeren hayvansal besinler aÅŸağıdaki gibidir:

• Alabalık, somon balığı, pisi balığı, uskumru gibi yaÄŸlı balıklar,
• CiÄŸeri ve böbrek gibi bazı sakatatlar,
• Peynir, krema, yoÄŸurt, yaÄŸlı süt ve süt ürünleri,
• Sığır ve tavuk eti,
• Yumurta sarısı.

 

A vitamini içeren bitkisel besinler aÅŸağıdaki gibidir:

• Havuç, ıspanak, balkabağı, maydanoz, marul, mercimek, brokoli, patates, Brüksel lahanası, kırmızı biber, lahana, pazı ve özellikle koyu yeÅŸil yapraklı sebzelerde A vitamini yüksek miktarda bulunur. 
• Kayısı, kavun, ÅŸeftali, portakal, greyfurt, karpuz, nektari, papaya gibi özellikle turuncu ve sarı renkli meyvelerde A vitamini bulunur. 

A Vitamini Ne Ä°ÅŸe Yarar?

A vitamini faydaları aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• Göz saÄŸlığı açısından önemlidir. Görme yeteneÄŸinin korunması ve gece karanlık görüÅŸ yeteneÄŸinin geliÅŸmesine fayda saÄŸlar. 
• Bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Cilt yenileme ve koruyucu etkisi vardır. Sivilce ve akne oluÅŸumunun önlenmesine yardımcı olur. 
• Kemik yapısını korunmasını saÄŸlayarak özellikle kırık riskinin azalmasına yardımcı olur.
• Antioksidan özelliÄŸi ile kansere yakalanma riskini azaltabilir. 
• Kadınlar ve erkeklerde üreme saÄŸlığının geliÅŸmesi açısından faydalıdır. SaÄŸlıklı üreme hücrelerinin üretilmesinde ve hamilelik sırasında bebeÄŸin geliÅŸiminde etkilidir. 

A Vitamini EksikliÄŸi Belirtileri Nelerdir?

Bu vitaminin eksikliÄŸi dengeli ve yeterli beslenmeyen bireylerde görülür. A vitamini eksikliÄŸi belirtileri aÅŸağıdaki gibidir:

• Görmede problemler özellikle gece körlüÄŸü oluÅŸabilir. 
• Ciltte kuruluk görülür ve dökülmeler baÅŸlayarak egzama oluÅŸabilir.
• Ciltte sivilce ve akne oluÅŸumu artar.
• Bağışıklık sisteminin zayıflamasına baÄŸlı olarak enfeksiyon hastalıklarına yakalanma riski artabilir.
• Saç derisinde kepek oluÅŸabilir.
• Yaraların iyileÅŸme süresi uzamaya baÅŸlar.
• Üreme saÄŸlığını etkileyerek kısırlık görülebilir.
• Çocuklarda büyüme geriliÄŸine neden olabilir.

A Vitamini Fazlalığında Ne Olur? 

A vitamini, insan saÄŸlığı için çok önemli olsa da fazlalığı yaÅŸandığında A vitamini zehirlenmesi yaÅŸanabilir. Ä°htiyaçtan fazla alınması halinde karaciÄŸer yaÄŸlanması, yorgunluk, halsizlik, baÅŸ dönmesi, kasılmalar, avuç içlerinde soyulma, kusma, çift görme, lenf bezlerinde büyüme, kalsiyum yükselmesi, kellik, regl olamama, sinirlilik ve huzursuzluk hali yaratabilir. Hamilelere yüksek dozda A vitamini verilmesi bebekte bazı anomalilere sebep olabilir bu nedenle dikkat edilmesi önemlidir. YaÅŸlılar ve karaciÄŸer hastalığı olanların A vitamini zehirlenmesine yatkınlığı biraz daha fazladır. Bu nedenle takviye kullanılmadan önce mutlaka doktora danışılmalıdır. 

A Vitamini EksikliÄŸi veya Fazlalığı Nasıl Ölçülür?

A vitamini eksikliÄŸi kan tahlili ile ölçülür. Tahlil sonucuna göre eksikliÄŸin tespit edilmesi durumunda takviye edici ürünler kullanılabilir ve tedavi sonrası artış olmazsa neden eksik olduÄŸu araÅŸtırılır. Fazlalığı durumunda uygun beslenme ve diyet programları ile kontrol altına alınır.

A Vitamini Zararı Var mı?

Doktor kontrolü dışında fazla miktarda alınan A vitamini takviyesi; ÅŸiddetli baÅŸ aÄŸrısı, bulanık görme, baÅŸ dönmesi, mide bulantısı, kas aÄŸrılarına ve koordinasyon sorunlarına yol açabilir. Bunun dışında ilerlemiÅŸ durumda olan ağır vakalarda koma veya ölümle sonuçlanma yaÅŸanabilir.

Hamilelerin çok fazla A vitamini alması durumunda bebekte anomaliler oluÅŸabilir. Gözde, kafatasında, akciÄŸer ve kalp dahil olmak üzere bazı organlarda doÄŸum kusurlarına neden olabilir. Hamileyseniz veya emziriyorsanız, bebek saÄŸlığı için yüksek dozda önceden oluÅŸturulmuÅŸ A vitamini takviyesi almamalısınız.

Yüksek miktarda önceden oluÅŸturulmuÅŸ A vitamini besinler ve takviye vitaminler ile alınmasının yanı sıra fazla miktarda beta-karoten alımı kalıcı ve zararlı etkilere yol açmaz. Yüksek miktarda beta-karoten alımı cildi sarı ve turuncuya çevirebilir. Ama bu durum tüketim azaldığında kendiliÄŸinden düzelir. Bunun üzerine yapılan bazı araÅŸtırmalar sigara kullanan ve daha önceden kullanmış kiÅŸilerin fazla miktarda beta-karoten takviyesi alması durumunda akciÄŸer kanserine yakalanma ve ölüm riskinin arttığını göstermiÅŸtir.

Önceden oluÅŸturulmuÅŸ A vitamini takviyeleri için üst sınır vardır. Bu takviyeler yiyecek, içecek ve takviye vitaminler olarak belirlenmiÅŸtir. Bu sınırlar doktor kontrolüne baÄŸlı azaltılıp çoÄŸaltılabilir. Bunun dışında beta-karoten ve provitamin A formları için bir üst sınır belirlenmemiÅŸtir. AÅŸağıdaki listede üst sınır seviyeleri belirtilmiÅŸtir:

A Vitamini Ä°laçlar ve DiÄŸer Besin Takviyeleriyle EtkileÅŸime Girer mi?

A vitamini besinler ile yeterli alınmadığında takviyelerle depolanır. Ancak A vitamini takviyeleri bazı ilaçlarla kullanıldığında etkileÅŸime girebilir. ÖrneÄŸin sedef hastalığı ve cilt tedavilerinde kullanılan ilaçlar vitamin takviyesi ile kullanıldığında çok yüksek seviyelere çıkarak ciddi derecede zarar oluÅŸturabilir. Bu nedenle takviye kullanılmadan önce doktorunuza danışmanız önemlidir.