Emilim BozukluÄŸu (Malabsorbsiyon) Belirti ve Tedavileri Nelerdir?

 

Malabsorbsiyon yani emilim bozukluÄŸu günümüzde pek çok insanın yaÅŸam kalitesini etkileyen ve zaman zaman ciddi saÄŸlık sorunlarına yol açabilir. Peki malabsorbsiyon nedir? Malabsorbsiyon, bağırsakların besinleri doÄŸru bir ÅŸekilde emememesi sebebiyle ortaya çıkan, genellikle belirtileri ile hayatını olumsuz yönde etkileyebilen bir durumdur. Peki karmaşık süreci anlamak için nelere dikkat edilmeli? Emilim bozukluÄŸuna ne gibi faktörler yol açar?

Emilim BozukluÄŸu Nedir?

“Emilim bozukluÄŸu nedir?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir:

Emilim bozukluÄŸu sindirim sisteminin besinleri doÄŸru bir ÅŸekilde ememediÄŸi durumlarda ortaya çıkan bir saÄŸlık sorunudur. Besinlerin yeterli düzeyde emilememesi vücudun gerekli enerji, besin öÄŸelerini alamamasına yol açarak çeÅŸitli hastalıkların ortaya çıkmasına neden olabilir. Genellikle ince bağırsağın hasar görmesinden veya iÅŸlevinin azalmasından kaynaklanır.

Emilim BozukluÄŸu Neden Olur?

Emilim bozukluğu sebepleri aşağıdaki gibidir:

• Sindirim sistemi hastalıkları: Ä°nce bağırsakların çalışmasını etkileyen birçok hastalık emilim bozukluklarına yol açabilir. Özellikle Crohn hastalığı, çölyak hastalığı, Whipple hastalığı gibi kronik inflamatuar bağırsak hastalıklarında emilim bozuklukları sıklıkla görülür. Ayrıca bağırsak enfeksiyonları parazitler, ameliyatlar da ince bağırsağın iÅŸlevini etkileyerek emilim bozukluklarına yol açabilir.
• Beslenme alışkanlıkları: Yanlış veya dengesiz beslenme alışkanlıkları da emilim bozukluklarına sebep olabilir. Yetersiz protein, vitamin, mineral alımı sonucunda vücutta bazı maddelerin emilimi zorlaşır.
• Genetik faktörler: Bazı bireylerde genetik faktörler nedeniyle doÄŸuÅŸtan gelen emilim problemleri yaÅŸanabilir. ÖrneÄŸin laktoz intoleransı olan kiÅŸilerde süt ÅŸekeri olan laktozu parçalamada problemler yaÅŸanır.
• Emilim bozukluÄŸunun nedenleri arasında ileri yaÅŸ, kronik alkol kullanımı, bazı ilaçların yan etkileri gibi faktörler de bulunur. Bu sebeplerin her biri ince bağırsağın iÅŸlevlerini etkileyerek besin maddelerinin yetersiz emilimine yol açarak kiÅŸide çeÅŸitli saÄŸlık sorunları ortaya çıkarır.

Emilim BozukluÄŸunun Belirtileri Nedir?

Malabsorbsiyon sendromu belirtileri arasında birçok farklı semptom bulunur. Semptomlar kiÅŸiden kiÅŸiye deÄŸiÅŸiklik gösterse de genel olarak yaÅŸanan bazı ortak problemler vardır. Belirtiler ise ÅŸöyledir:

• Karın aÄŸrısı, ÅŸiÅŸkinlik emilim bozukluÄŸuna baÄŸlı olarak sıklıkla yaÅŸanan rahatsızlıklar arasındadır. Bunun yanı sıra halsizlik, yorgunluk hissi de önemli belirtileri arasında yer alır.
• DiÄŸer bir belirti ise kilo kaybıdır. Bireylerde besinlerin düzgün ÅŸekilde emilmemesi nedeniyle vücut gerekli enerjiyi elde edemez ve kilo kaybına yol açar. Aynı zamanda kabızlık veya ishal gibi bağırsak hareketleri ile ilgili sorunlar da yaygın olarak görülür.
• Bazı kiÅŸilerde deride kuruluk, saç dökülmesi, tırnaklarda kırılma gibi dışarıdan fark edilebilen belirtilere de sebep olabilir. ÇeÅŸitli vitamin mineral eksikliklerinden kaynaklanır.
• Demir eksikliÄŸi anemisi görülme riski de yüksektir. Vücutta yeterli oksijen taşınmasını saÄŸlayamayan düÅŸük hemoglobin seviyeleri ile karakterize edilir halsizlik, soluk ten rengi gibi belirtilerle kendini gösterir.
• Kemik erimesi (osteoporoz) riski artar. Kemik yoÄŸunluÄŸunun azalması sonucu oluÅŸan bu durum kırık riskinin artmasıyla birlikte yaÅŸam kalitesinde ciddi düÅŸüÅŸlere yol açabilir.

 

Emilim bozukluÄŸunun belirtileri oldukça çeÅŸitlidir genellikle sindirim sistemi ile ilgili rahatsızlıklarla baÅŸlar. Bu nedenle semptomları yaÅŸayan kiÅŸilerin mutlaka bir uzmana danışarak gerekli tetkiklerin yapılması önemlidir. Erken teÅŸhis edilen vakalarda uygun tedavi yöntemleri uygulanarak yaÅŸam kalitesinin artırılması mümkündür.

Emilim Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?

KiÅŸinin tıbbi öyküsünün alınmasında kronik ishal, anemi, kilo kaybı gibi durumlarda malabsorpsiyon sendromundan ÅŸüphelenilebilir. Tanıda hastalığın baÅŸlama yaşı dikkate alınır. ÖrneÄŸin Çölyak hastalığı genellikle 9-18 aylık dönemde kendini gösterir ancak daha sonraki yaÅŸlarda baÅŸlar. Tanıda hastalığın ilk belirtileri de dikkate alınır. Bu sebeple Whipple hastalığı bulunan hastalarda ilk olarak eklem hasarı, vücut ısısındaki artış dikkat çeker. Çünkü Malabsorbsiyon sendromunun belirtileri whipple hastalığının ikinci ileri aÅŸamasını ifade eder. Tanıda kullanılan malabsorbsiyon testleri:

Laboratuvar Testleri:

• Tam kan sayımı
• Biyokimyasal kan testleri (Albümin, Kalsiyum, Alkalen fosfataz, Hipoalbuminemi)
• Dışkı tahlili

 

Spesifik Testler:

• Antitripsin ölçümü
• D-xyloz testi
• Kanda Ig A düzeyleri
• Doku biyopsisi
• H2 solunum testi
• Schilling testi

 

Enstrümantal Yöntemler:

• BT taraması
• Ä°nce bağırsağın endoskopik incelenmesi

Malabsorbsiyon Nasıl Tedavi Edilir?

“Malabsorbsiyon nasıl tedavi edilir?” sorusu da merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir:

Tedavi sorunun altında yatan nedenlere ve hastanın genel saÄŸlık durumuna göre farklılık gösterir. Öncelikle doktor hastayı detaylı bir ÅŸekilde deÄŸerlendirerek doÄŸru tanının konulmasını saÄŸlar uygun tedavi yöntemini belirler. Tedavi sürecinde hastaların beslenme düzenine yapılan önemli deÄŸiÅŸiklikler söz konusu olabilir. Özellikle gluten intoleransı ya da laktoz intoleransı gibi spesifik gıda maddelerine karşı hassasiyeti olan hastaların diyetlerinde bu tür yiyeceklerin tüketiminin azaltılması ya da tamamen çıkarılması gerekebilir. Bu durumda bir diyetisyen ile iÅŸ birliÄŸi içinde hareket etmek oldukça önemlidir zira diyetisyen hastanın ihtiyaç duyduÄŸu besin ögelerinin eksik kalmamasını saÄŸlayacak alternatif gıdalar sunarak dengeli bir beslenme programı oluÅŸturacaktır.

Bazı durumlarda ilaç tedavisi de gerekebilir. ÖrneÄŸin pankreas enzimleri eksikliÄŸi nedeniyle hastalara yiyeceklerle birlikte alınan enzim takviyeleri reçete edilebilir. Ayrıca barsak iltihabının sebep olduÄŸu vakalarda anti-inflamatuar ilaçlar, immünsupresif ajanlar da kullanılabilir. Tedavi sürecinde hastaların yaÅŸam tarzlarına dikkat etmeleri de önemlidir. Yeterli miktarda su tüketimi, düzenli egzersiz, uyku düzenine özen göstermek bağırsak hareketlerinin düzenlenmesine yardımcı olarak emilim bozukluÄŸunun semptomlarını hafifletir.

Emilim BozukluÄŸu Nelere Yol Açar?

Emilim bozukluÄŸu yaÅŸayan bireylerde besinlerin sindirimi ve vücuda alınması sürecinde problemler meydana gelir. Bu durumun sonucunda farklı saÄŸlık sorunları ortaya çıkar. Ä°ÅŸte emilim bozukluÄŸunun yol açabileceÄŸi bazı olası komplikasyonlar:

• Beslenme eksiklikleri görülür. Vücutta yetersiz miktarda vitamin mineral bulunduÄŸunda bağışıklık sistemi zayıflar. Ayrıca enerji düÅŸüklüÄŸü, halsizlik, konsantrasyon güçlüÄŸü gibi belirtiler de yaÅŸanabilir.
• Bireylerde kilo kaybı da sıkça görülür. Besinlerin düzgün bir ÅŸekilde emilememesi nedeniyle vücut enerji ihtiyacını karşılayamaz bu da kilo kaybına sebep olur. Kilo kaybının yanı sıra kas kaybı da meydana gelebilir.
• Özellikle yaÄŸların sindirimiyle emilimi konusunda yaÅŸanan problemler ise dışkının renginin ve kokusunun deÄŸiÅŸmesine neden olabilir. YaÄŸlı dışkı (steatorrhea) adı verilen bu durumda dışkının rengi açılır kötü kokar.
• Kemik saÄŸlığı üzerinde de olumsuz etkilere sahiptir. Kalsiyum, fosfor, D vitamini eksikliÄŸi nedeniyle kemikler zayıflar kırılma riski artar. Bu duruma baÄŸlı olarak osteopeni ve osteoporoz gibi kemik hastalıkları geliÅŸebilir.
• KiÅŸilerde anemi (kansızlık) riski artar. Demir, B12 vitamini veya folat eksikliÄŸi nedeniyle meydana gelen anemi, halsizlik, çarpıntı, nefes darlığı gibi belirtilerle kendini gösterir.

Emilim BozukluÄŸu için Hangi Doktora Gidilir?

“Emilim bozukluÄŸu hangi bölüm hangi doktora gidilmeli?” diye merak ediyorsanız ilk baÅŸvurmanız gereken branşın gastroenteroloji olduÄŸunu bilmelisiniz. Gastroenterologlar sindirim sistemi hastalıkları konusunda uzmanlaÅŸmıştır. Emilim bozukluÄŸunun teÅŸhis ve tedavisi konusunda deneyimli olduklarından hastaların bu alanda iyi bir muayeneyle deÄŸerlendirmeye tabi tutulmalarını saÄŸlar.

Ancak bazı durumlarda diÄŸer tıbbi uzmanlara da danışmak gerekebilir. ÖrneÄŸin çölyak hastalığı gibi özel bir malabsorbsiyon durumu söz konusu olduÄŸunda hastaların aynı zamanda bir iç hastalıkları (dahiliye) veya immünoloji uzmanına görünmesi uygun olabilir. Ayrıca emilim bozukluÄŸuna baÄŸlı olarak geliÅŸen vitamin mineral eksikliklerinin takibi için beslenme ve diyet uzmanlarından destek almak da önemlidir. Üst solunum yolu enfeksiyonları alerjiler veya astım gibi belirtilerle seyreden ve emilim bozukluÄŸu ile iliÅŸkili olabilecek durumlar söz konusu olduÄŸunda hastaların bir kulak burun boÄŸaz (KBB) uzmanına baÅŸvurması gerekebilir.