Emilim Bozukluğu (Malabsorbsiyon) Belirti ve Tedavileri Nelerdir?

1 Yorum

 

Malabsorbsiyon yani emilim bozukluğu günümüzde pek çok insanın yaşam kalitesini etkileyen ve zaman zaman ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Peki malabsorbsiyon nedir? Malabsorbsiyon, bağırsakların besinleri doğru bir şekilde emememesi sebebiyle ortaya çıkan, genellikle belirtileri ile hayatını olumsuz yönde etkileyebilen bir durumdur. Peki karmaşık süreci anlamak için nelere dikkat edilmeli? Emilim bozukluğuna ne gibi faktörler yol açar?

Emilim Bozukluğu Nedir?

“Emilim bozukluğu nedir?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir:

Emilim bozukluğu sindirim sisteminin besinleri doğru bir şekilde ememediği durumlarda ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Besinlerin yeterli düzeyde emilememesi vücudun gerekli enerji, besin öğelerini alamamasına yol açarak çeşitli hastalıkların ortaya çıkmasına neden olabilir. Genellikle ince bağırsağın hasar görmesinden veya işlevinin azalmasından kaynaklanır.

Emilim Bozukluğu Neden Olur?

Emilim bozukluğu sebepleri aşağıdaki gibidir:

• Sindirim sistemi hastalıkları: İnce bağırsakların çalışmasını etkileyen birçok hastalık emilim bozukluklarına yol açabilir. Özellikle Crohn hastalığı, çölyak hastalığı, Whipple hastalığı gibi kronik inflamatuar bağırsak hastalıklarında emilim bozuklukları sıklıkla görülür. Ayrıca bağırsak enfeksiyonları parazitler, ameliyatlar da ince bağırsağın işlevini etkileyerek emilim bozukluklarına yol açabilir.
• Beslenme alışkanlıkları: Yanlış veya dengesiz beslenme alışkanlıkları da emilim bozukluklarına sebep olabilir. Yetersiz protein, vitamin, mineral alımı sonucunda vücutta bazı maddelerin emilimi zorlaşır.
• Genetik faktörler: Bazı bireylerde genetik faktörler nedeniyle doğuştan gelen emilim problemleri yaşanabilir. Örneğin laktoz intoleransı olan kişilerde süt şekeri olan laktozu parçalamada problemler yaşanır.
• Emilim bozukluğunun nedenleri arasında ileri yaş, kronik alkol kullanımı, bazı ilaçların yan etkileri gibi faktörler de bulunur. Bu sebeplerin her biri ince bağırsağın işlevlerini etkileyerek besin maddelerinin yetersiz emilimine yol açarak kişide çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkarır.

Emilim Bozukluğunun Belirtileri Nedir?

Malabsorbsiyon sendromu belirtileri arasında birçok farklı semptom bulunur. Semptomlar kişiden kişiye değişiklik gösterse de genel olarak yaşanan bazı ortak problemler vardır. Belirtiler ise şöyledir:

• Karın ağrısı, şişkinlik emilim bozukluğuna bağlı olarak sıklıkla yaşanan rahatsızlıklar arasındadır. Bunun yanı sıra halsizlik, yorgunluk hissi de önemli belirtileri arasında yer alır.
• Diğer bir belirti ise kilo kaybıdır. Bireylerde besinlerin düzgün şekilde emilmemesi nedeniyle vücut gerekli enerjiyi elde edemez ve kilo kaybına yol açar. Aynı zamanda kabızlık veya ishal gibi bağırsak hareketleri ile ilgili sorunlar da yaygın olarak görülür.
• Bazı kişilerde deride kuruluk, saç dökülmesi, tırnaklarda kırılma gibi dışarıdan fark edilebilen belirtilere de sebep olabilir. Çeşitli vitamin mineral eksikliklerinden kaynaklanır.
• Demir eksikliği anemisi görülme riski de yüksektir. Vücutta yeterli oksijen taşınmasını sağlayamayan düşük hemoglobin seviyeleri ile karakterize edilir halsizlik, soluk ten rengi gibi belirtilerle kendini gösterir.
• Kemik erimesi (osteoporoz) riski artar. Kemik yoğunluğunun azalması sonucu oluşan bu durum kırık riskinin artmasıyla birlikte yaşam kalitesinde ciddi düşüşlere yol açabilir.

 

Emilim bozukluğunun belirtileri oldukça çeşitlidir genellikle sindirim sistemi ile ilgili rahatsızlıklarla başlar. Bu nedenle semptomları yaşayan kişilerin mutlaka bir uzmana danışarak gerekli tetkiklerin yapılması önemlidir. Erken teşhis edilen vakalarda uygun tedavi yöntemleri uygulanarak yaşam kalitesinin artırılması mümkündür.

Emilim Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?

Kişinin tıbbi öyküsünün alınmasında kronik ishal, anemi, kilo kaybı gibi durumlarda malabsorpsiyon sendromundan şüphelenilebilir. Tanıda hastalığın başlama yaşı dikkate alınır. Örneğin Çölyak hastalığı genellikle 9-18 aylık dönemde kendini gösterir ancak daha sonraki yaşlarda başlar. Tanıda hastalığın ilk belirtileri de dikkate alınır. Bu sebeple Whipple hastalığı bulunan hastalarda ilk olarak eklem hasarı, vücut ısısındaki artış dikkat çeker. Çünkü Malabsorbsiyon sendromunun belirtileri whipple hastalığının ikinci ileri aşamasını ifade eder. Tanıda kullanılan malabsorbsiyon testleri:

Laboratuvar Testleri:

• Tam kan sayımı
• Biyokimyasal kan testleri (Albümin, Kalsiyum, Alkalen fosfataz, Hipoalbuminemi)
• Dışkı tahlili

 

Spesifik Testler:

• Antitripsin ölçümü
• D-xyloz testi
• Kanda Ig A düzeyleri
• Doku biyopsisi
• H2 solunum testi
• Schilling testi

 

Enstrümantal Yöntemler:

• BT taraması
• İnce bağırsağın endoskopik incelenmesi

Malabsorbsiyon Nasıl Tedavi Edilir?

“Malabsorbsiyon nasıl tedavi edilir?” sorusu da merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir:

Tedavi sorunun altında yatan nedenlere ve hastanın genel sağlık durumuna göre farklılık gösterir. Öncelikle doktor hastayı detaylı bir şekilde değerlendirerek doğru tanının konulmasını sağlar uygun tedavi yöntemini belirler. Tedavi sürecinde hastaların beslenme düzenine yapılan önemli değişiklikler söz konusu olabilir. Özellikle gluten intoleransı ya da laktoz intoleransı gibi spesifik gıda maddelerine karşı hassasiyeti olan hastaların diyetlerinde bu tür yiyeceklerin tüketiminin azaltılması ya da tamamen çıkarılması gerekebilir. Bu durumda bir diyetisyen ile iş birliği içinde hareket etmek oldukça önemlidir zira diyetisyen hastanın ihtiyaç duyduğu besin ögelerinin eksik kalmamasını sağlayacak alternatif gıdalar sunarak dengeli bir beslenme programı oluşturacaktır.

Bazı durumlarda ilaç tedavisi de gerekebilir. Örneğin pankreas enzimleri eksikliği nedeniyle hastalara yiyeceklerle birlikte alınan enzim takviyeleri reçete edilebilir. Ayrıca barsak iltihabının sebep olduğu vakalarda anti-inflamatuar ilaçlar, immünsupresif ajanlar da kullanılabilir. Tedavi sürecinde hastaların yaşam tarzlarına dikkat etmeleri de önemlidir. Yeterli miktarda su tüketimi, düzenli egzersiz, uyku düzenine özen göstermek bağırsak hareketlerinin düzenlenmesine yardımcı olarak emilim bozukluğunun semptomlarını hafifletir.

Emilim Bozukluğu Nelere Yol Açar?

Emilim bozukluğu yaşayan bireylerde besinlerin sindirimi ve vücuda alınması sürecinde problemler meydana gelir. Bu durumun sonucunda farklı sağlık sorunları ortaya çıkar. İşte emilim bozukluğunun yol açabileceği bazı olası komplikasyonlar:

• Beslenme eksiklikleri görülür. Vücutta yetersiz miktarda vitamin mineral bulunduğunda bağışıklık sistemi zayıflar. Ayrıca enerji düşüklüğü, halsizlik, konsantrasyon güçlüğü gibi belirtiler de yaşanabilir.
• Bireylerde kilo kaybı da sıkça görülür. Besinlerin düzgün bir şekilde emilememesi nedeniyle vücut enerji ihtiyacını karşılayamaz bu da kilo kaybına sebep olur. Kilo kaybının yanı sıra kas kaybı da meydana gelebilir.
• Özellikle yağların sindirimiyle emilimi konusunda yaşanan problemler ise dışkının renginin ve kokusunun değişmesine neden olabilir. Yağlı dışkı (steatorrhea) adı verilen bu durumda dışkının rengi açılır kötü kokar.
• Kemik sağlığı üzerinde de olumsuz etkilere sahiptir. Kalsiyum, fosfor, D vitamini eksikliği nedeniyle kemikler zayıflar kırılma riski artar. Bu duruma bağlı olarak osteopeni ve osteoporoz gibi kemik hastalıkları gelişebilir.
• Kişilerde anemi (kansızlık) riski artar. Demir, B12 vitamini veya folat eksikliği nedeniyle meydana gelen anemi, halsizlik, çarpıntı, nefes darlığı gibi belirtilerle kendini gösterir.

Emilim Bozukluğu için Hangi Doktora Gidilir?

“Emilim bozukluğu hangi bölüm hangi doktora gidilmeli?” diye merak ediyorsanız ilk başvurmanız gereken branşın gastroenteroloji olduğunu bilmelisiniz. Gastroenterologlar sindirim sistemi hastalıkları konusunda uzmanlaşmıştır. Emilim bozukluğunun teşhis ve tedavisi konusunda deneyimli olduklarından hastaların bu alanda iyi bir muayeneyle değerlendirmeye tabi tutulmalarını sağlar.

Ancak bazı durumlarda diğer tıbbi uzmanlara da danışmak gerekebilir. Örneğin çölyak hastalığı gibi özel bir malabsorbsiyon durumu söz konusu olduğunda hastaların aynı zamanda bir iç hastalıkları (dahiliye) veya immünoloji uzmanına görünmesi uygun olabilir. Ayrıca emilim bozukluğuna bağlı olarak gelişen vitamin mineral eksikliklerinin takibi için beslenme ve diyetetik uzmanlarından destek almak da önemlidir. Üst solunum yolu enfeksiyonları alerjiler veya astım gibi belirtilerle seyreden ve emilim bozukluğu ile ilişkili olabilecek durumlar söz konusu olduğunda hastaların bir kulak burun boğaz (KBB) uzmanına başvurması gerekebilir.