Safra Kesesi İltihabı (Kolesistit) Nedir? Belirtileri Nelerdir?

 

Safra kesesi iltihabı bir diğer adıyla kolesistit çoğunlukla safra kesesinde oluşan taşların kanalda tıkanmasıyla oluşur. Safra kesesi iltihabı belirtileri kendisini genellikle yemekten sonra karın bölgesinde veya sırtta oluşan ağrı olarak gösterir. Safra kesesi iltihabı yalnızca safra taşlarından kaynaklanmaz. Safra kanalında yaşanan sorunlar, enfeksiyonlar ve tümörler kolesistite neden olabilir. Safra kesesi nadir olarak kendiliğinden geçse de tekrarladığı durumlarda en kısa sürede tedavi edilmesi gerekir. 

Safra Kesesi ve Safra Nedir?

Safra kesesi karaciğerin altında karnın sağ tarafında bulunan armut şekline benzeyen bir organdır. Safra kesesinin görevi karaciğerde üretilen safranın biriktirilerek yemeklerden sonra safranın on iki parmak bağırsağına yönlendirilmesini sağlamaktır. Safra ise atık ürünlerden oluşan yeşilimsi ve kahverengi gibi bir sıvıdır. İnce bağırsağa giden safra sıvısı yağda çözünen vitaminleri parçalayarak emiliminin kolaylaştırılmasını sağlar. 

Safra Kesesi İltihabı Nedir?

Safra kesesi hastalıklarında sık sorulan sorulardan biri de “Kolesistit nedir?” sorusudur. Soru şu şekilde yanıtlanabilir: Safra sıvısının safra kesesinde depolanarak vücudun safraya ihtiyacı olduğunda sıvı ince bağırsaklara yönlendirilir. Buna bağlı olarak ince bağırsağa giden yolda bir tıkanıklık olduğunda kolesistit oluşabilir. Kolesistit çoğunlukla ani karın ve sırta vuran ağrılar şeklinde ortaya çıkar. Fakat bu belirtiler birçok hastalıkta görüldüğü için belirtileri yaşayan kişilerin kısa sürede uzmana başvurarak muayene ve ultrason ile teşhisinin konulması gerekir. Safra kesesi iltihabı tedavi edilmediğinde ciddi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle hastalığın teşhisinde geç kalınmaması gerekir. 

Safra Kesesi İltihabı Neden Olur?

“Safra kesesi iltihabı neden olur?” sorusunun cevabı ise çoğunlukla safra taşlarının ince bağırsağa giden yolu tıkamasıdır. Safranın kanalda çamur kıvamında yapıya dönüşmesi ve bu çamurlaşmanın büyümesi ile safra taşları oluşur. Kanalı tıkayan bu taşların olduğu bölge şişerek iltihaplanmalar oluşur. Ancak safra iltihabının tek oluşma nedeni safra taşları değildir. Safra kesesi iltihabı nedenleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Beslenme Alışkanları: Yağlı yiyeceklerin tüketimi aşırı olan kişilerde safra kesesi iltihaplanmaları daha sık görülebilir. 
• Çevresel Faktörler: Yapılan bazı araştırmalara göre çevresel ve yeme alışkanları kolesistit oluşumunu tetikleyebilir. Özellikle hızlı yemek yenen, yağlı yiyeceklerin fazla tüketildiği ve soğuk ülkelerde kolesistit oluşumu daha sık görülür. 
• Enfeksiyonlar: Viral ve AIDS gibi bazı enfeksiyonlar kolesistit oluşumunu tetikleyebilir. 
• Kan Damarı Sorunları: Yaşanan bazı şiddetli  hastalıklar sonucunda kan damarlarında hasar oluşabilir. Bu hasarlar sonucu safra kesesine giden kan akışı etkilenerek kolesistit oluşmasına neden olabilir. 
• Safra Kanalı Sorunları: Safra kanallarının yaralanması veya kıvrılması sonucu safra kesesi iltihabı oluşabilir. 
• Safra Taşları: Safranın ince bağırsağa geçtiği kanalda çamurlaşması ve birikmesi ile safra taşları oluşur. Bu durum iltihap oluşmasına neden olur.
• Tümör: On iki bağırsak tümörleri, safra kesesi tümörleri ve pankreas başında da oluşan tümörler sonucu safra kesesinin tıkanması ile iltihap oluşturabilir. 

Safra Kesesi İltihabı Belirtileri Nelerdir?

“Safra kesesi iltihabı belirtileri nelerdir?” sorusunun cevabı ise en yaygın olarak karın bölgesi ve sırtta hissedilen ağrı, ateş, kusma gibi belirtiler olabilir. Safra kesesi iltihabının başlıca belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Ağrı bölgesinde sertlik hissedilmesi,
• Aşırı yağlı yemekler tüketildikten sonra yaşanan hazımsızlık,
• Ateş,
• Dışkı renginde değişiklik,
• İştahsızlık,
• Karın ve sırt bölgesinde ağrı,
• Mide bulantısı ve kusma.

 

Safra kesesi iltihabının uzun süre devam etmesi veya sık sık tekrarlaması durumunda kronik kolesistite dönüşebilir. Bu belirtilerden birkaçının görülmesi durumunda en kısa sürede bir uzmana başvurulması önemlidir. 

Safra Kesesi İltihabı Nasıl Teşhis Edilir?

Genel cerrahi uzmanının yapmış olduğu fiziki muayene ve hastaya ultrason yapılması “Safra kesesi iltihabı nasıl teşhis edilir?” sorusunun yanıtı olabilir. Doktorunuz ağrının olduğu bölgeyi, ağrının nasıl seyrettiğini sorar ve bazı hareketler yapmanızı isteyebilir. Fiziki muayene sonrasında bazı laboratuvar tetkikleri ve bilgisayarlı tomografide istenebilir.Yapılan ultrason bilgisayarlı tomografi ve testlerin sonuçlarına göre iltihabın derecesi belirlenebilir. Yapılan laboratuvar testlerinde kan sayımında iltihap değerlerinin yüksekliği de incelenir. Bunun dışında sarılığın gösteren total bilirubin değerinin yüksek olması kolesistite veya safra yolunun tıkanıklığına işaret edebilir. Tüm bu tanı testleri sonucu safra kesesi iltihabı teşhisi konulmadan tanı ve tedavi aracı olan endoskop ile ERCP uygulaması da yapılabilir. 

Safra Kesesi İltihabından Korunmak Mümkün mü?

Safra kesesi iltihabı ile sindirim sistemi hastalıkları ilişikli olmasından dolayı yaşam ve beslenme biçiminin değiştirilmesi hastalıktan korunmak için alınacak önlemler arasındadır. Özellikle yağlı yiyecek tüketiminin sınırlandırılması ideal kilo aralığında kalmak sindirim sisteminin dengesini korumak önemlidir. Bunun dışında kolesterol seviyesinin normal düzeyde tutulması ve bu durum mümkün değil de doktor kontrolü altında kolesterol tedavisi uygulanmalıdır. Düzenli egzersiz yapılması da vücuttaki toksinleri atılarak safra kesesi iltihabının oluşmasını önleyebilir. Sigara ve alkol kullanımı da safra kesesini etkileyebilir. Bu nedenle sigara ve alkol kullanımı sınırlandırılmalıdır.   

Safra Kesesi İltihabı Nasıl Tedavi Edilir?

Hastalığın ilk aşamasında kolesistit tedavisinde kullanılan ilaçlar vardır. Tedavide ilk olarak safra kesesinin dinlendirilmesi sağlanır. Hastanın yemek yemesine veya içmesine izin verilmeyebilir. Hastaya bu süreçte hastaneye yatırılarak su kaybının önüne geçmek için intravenöz sıvı desteği sağlanabilir. Yaşanan ağrının ve iltihabın azaltılması için hastalığın seyrine ve hastanın durumuna bağlı olarak safra kesesi iltihabı antibiyotik tedavisi uygulanır. 

Safra kesesi iltihabının yayıldığı ve fazla olduğu durumlarda ise ilk düşünülen tedavi seçeneği cerrahi tedavidir. Endoskopik yöntemle yapılan bu ameliyatta karında 1-1,5 cm boyutunda delik açılarak ucunda kamera bulunan alet araç ile ameliyat gerçekleştirilir. Ameliyatın kapalı yöntemle yapılması hem doktor için daha kolay hem de hasta içinde daha rahattır. İyileşme süresi açık ameliyatlara göre çok daha kısa olur.  

Safra Kesesi İltihabı Tedavi Edilmezse Ne Olur?

“Safra kesesi iltihabı tedavi edilmezse ne olur?” sorusu bu konuda en merak edilen sorulardan biridir. Safra kesesi iltihabının tedavi edilmemesi ciddi sorunlara yol açabilir bunlardan bazıları aşağıdaki şekilde olabilir:

• Tıkanan safra kanalında safra akışının durması ile safra kesesi şişip patlayabilir. 
• Safra kesesinde yaşanan iltihap yayılarak safra yolların etkileyebilir. Safra yolunun iltihaplanmasına kolanjit ismi verilir. 
• Safra kesesi taşından dolayı oluşan kolesistitte ise iltihap pankreası da etkileyerek başka bir hastalığa neden olabilir. 
• Uzun süre tedavi edilmeyen safra kesesi iltihabında safra zarar görmeye başlar. Bunun devamında İltihap tüm vücuda yayılarak ciddi sorunlar oluşabilir. 

Safra Kesesi İltihabı Diyeti

Safra kesesi hastalıkları sindirim sisteminde ilgilendirdiği için hastaların beslenme biçimi önemlidir. “Safra kesesi iltihabı olanlar nasıl beslenmeli?” sorusunun cevabı ise aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Hayvansal yağ tüketimi azaltılmalıdır. Margarin, tereyağı gibi yağlar yerine bitkisel sıvı yağların tüketilmesi önerilir. 
• Bol sıvı tüketimine özen gösterilmeli.
• Yumurta tüketimi azaltılmalı ve yumurta içeren besinlerden kaçınılmalı.
• Buharda, fırında veya ızgarada pişen sebze veya etler tüketilmeli.
• Yağda kızartılmış etler, sucuk, pastırma ve salam gibi işlenmiş gıdalardan da uzak durulmalı.
• Kafein içeren kahve, çay gibi içecekler tüketilmemeli.
• Alkol ve sigara kullanımı bırakılmalı.
• Yemeklerde baharat kullanımında uzak durularak bahar kullanımı sınırlandırılmalı.

Safra Kesesi İltihabı Ameliyatı

Yapılan tüm medikal tedaviler sonrasında safra kesesi iltihabı geçmesine rağmen sonradan tekrarlayabilir. Bu nedenle en kalıcı tedavi yöntemi safra kesesinin çıkarılması ile gerçekleştirilen ameliyattır.  Safra kesesi iltihabı ameliyatı kapalı ve açık yöntemle yapılabilir. Laparoskopik (kapalı) yöntemle gerçekleştirilen ameliyat karında açılan küçük kesiler yardımıyla yapılan kolay bir operasyondur. Bu operasyona kolesistektomi ismi verilir. Ameliyat sonrası iyileşme sürecinin kısa olduğu gibi ameliyat sonrası ağrı ve acı da çok azdır.

Bunun yanında günümüzde açık safra kesesi ameliyatları nadir olarak yapılır. Açık ameliyatın tercih edilme nedeni iltihabın çok ilerlemiş olması, laparoskopik cerrahi sonrası oluşan komplikasyonlar ve hastanın genel durumunun laparoskopik cerrahiye uygun olmaması olabilir. Safra kesesinin alınması ile gerçekleştirilen bu yöntemlerde herhangi bir sakınca yoktur. Safra kesesinin insan vücudunda olmaması herhangi bir işlevde sorun yaratmaz. Kişi günlük yaşantısında bunun farkını hissetmez. Bu nedenle safra kesesi iltihabı olanlar için laparoskopik kolesistektomi ameliyatı altın standart olarak kabul edilir. Safra kesesi ameliyatı fiyatı ise belirli kriterlere göre belirlenir.