Bayılma anları yaşamlarında en az bir kez herkesin karşılaşabileceği ve sıklıkla hafife alınan oldukça yaygın bir durumdur. Ancak bayılma (senkop) deneyimi hem korkutucu hem de karmaşık olabilir genellikle arkasındaki nedenler çeşitli sağlık sorunlarının habercisi olabilir. Yapılan araştırmalara göre her 4 kişiden biri hayatı boyunca en az 1 defa bayılmakta. Bayılma genellikle kan akışındaki geçici bir düşüş nedeniyle ortaya çıkar ve bu da beyne yeterli oksijen gitmediği anlamına gelir. Peki bayılma nedenleri nelerdir? Detayları sizler için derledik.
“Bayılma nedir?” diye merak ediyorsanız anlık bir geçici bilinç kaybı durumu olduğunu bilmelisiniz. Bu durum beyne yeterince oksijen ve kan gitmemesi sonucu ortaya çıkar. Bayılma genellikle ciddi bir durum değildir ancak altında yatan nedenlerin belirlenmesi önemlidir.
Bayılmak kendi başına bir hastalık olarak kabul edilmez. Ancak altta yatan bir durum ya da hastalıktan kaynaklanır. Bu nedenle “Bayılma neden olur?” sorusunu kalbe bağlı nedenler ve kalp dışı nedenler olarak yanıtlamak doğru olacaktır.
Kalbe Bağlı Bayılma Nedenleri:
Kalp Dışı Bayılma Nedenleri:
Bayılmayı önlemek için yapabileceğiniz birkaç şey var: Yeterli su içmek, dengeli beslenmek, aşırı sıcaklardan kaçınmak, düzenli olarak egzersiz yapmak, sigara ile alkol kullanımından uzak durmaktır. Ayrıca doktorunuzun önerdiği ilaçları doğru şekilde kullanmalısınız. Eğer bayılma geçirdiyseniz veya geçirmişseniz hemen oturun ya da yatar pozisyona geçin başınızı hafif yukarı kaldırın. Böylece beyne daha fazla kan akışı sağlanacaktır. Daha sonra mutlaka doktorunuza başvurun.
Bayılma birçok insanın hayatında en az bir kere yaşamış olduğu bir durumdur. Özellikle sıcak havalarda, kalabalık ortamlarda, aşırı stres altında olan kişilerde daha sık görülür. Bayılma öncesi belirtiler ise şu şekilde açıklanabilir:
Eğer bayılma belirtileri fark ederseniz kendinize uygun bir pozisyona geçmeniz önemlidir. Oturmak veya yere uzanmak bayılmanın önüne geçebilir. Ayrıca bol su içmek, yavaş hareket etmek de bayılma riskini azaltabilir.
Bayılma vücudun yeterli oksijen alamaması sonucu ani bir şekilde bilincin kaybedilmesidir. Bu durum kalp atış hızının düşmesi veya kan basıncının aniden düşmesi nedeniyle ortaya çıkabilir. Bayılma en çok gençlerde ve yaşlılarda görülür. Bunun nedeni gençlerde sıklıkla görülen düşük tansiyon ve yaşlılarda ise kalp hastalığıdır. Ayrıca bayılma aşırı açlık, susuzluk, stres, ilaç yan etkileri gibi faktörlerden de kaynaklanabilir. Vücutta meydana gelen hormonal değişiklikler de bayılmaya neden olabilir.
Senkop tanısı koymak için birkaç farklı yöntem kullanılabilir. Doktorlar senkop yaşayan kişinin tıbbi geçmişini ve semptomlarını dinleyerek teşhis koymaya çalışır. Bir diğer tanı yöntemi olarak da elektrokardiyogram (EKG) testi yapılır. Test kalbin elektrik aktivitesini ölçer kalp ritminde herhangi bir düzensizlik varsa belirler. Üçüncü tanılama yönteminde de holter monitörü kullanılabilir. Cihaz kalp atışlarını 24-48 saat boyunca kaydeder ve doktorların senkop ataklarını daha iyi izlemelerine yardımcı olur. Son olarak bazı durumlarda beyin görüntüleme testleri gerekebilir. Bunlar arasında manyetik rezonans görüntüleme (MRI), bilgisayarlı tomografi (BT) veya pozitron emisyon tomografisi (PET) bulunur. Her ne kadar senkop aniden ortaya çıkabilse de bu durumun nedenini belirlemek tedavi etmek mümkündür. Bu nedenle senkop yaşayan kişilerin mutlaka bir doktora danışmaları gerekir.
Bayılma (senkop) durumu sıkça karşılaşılan bir olaydır tedavisi mümkündür. Tedavi yöntemi bayılmanın nedenine bağlı olarak değişebilir. Öncelikle senkop yaşayan kişiye ilk yardım uygulanmalı ve hastaneye kaldırılması sağlanmalıdır. Tedavi yöntemleri arasında ilaç kullanımı yer alabilir. Bunun yanı sıra altta yatan rahatsızlıkların tedavisi de senkopun tekrarlamasını engelleyebilir. Örneğin kalp problemleri veya düşük tansiyon nedeniyle meydana gelen senkoplarda bu rahatsızlıkların tedavi edilmesi önemlidir. Senkopu önlemek için bazı öneriler de bulunur. Özellikle sıcak havalarda bol su içmek, aşırı egzersizden kaçınmak, düzenli beslenmek, yeterli uyku uyumak ve stresi azaltmak gibi basit önlemlerle senkop riski azaltılabilir.
Senkop ciddi bir sağlık sorununa işaret edebilir ve tekrar etmesi halinde doktorunuza başvurmanız önerilir. Tedavi altta yatan nedene bağlı olacaktır ve erken teşhis önemlidir. Peki bayılma için hangi bölüme gidilir? Bayılma durumunda acil servis veya en yakın sağlık merkezine başvurulması önerilmektedir. Bu durum ciddiye alınması gereken bir sağlık sorunu olabilir ve hızlı müdahale hayat kurtarıcı olabilir. Sağlık sorunlarında vakit kaybetmeden uzmanlardan yardım almak her zaman önemlidir.
Bayılma sırasında vücuttaki kan basıncı düşer ve beyne yeterli oksijen ve besin maddesi gitmez. Bu nedenle kişi kendini hızlı bir şekilde yere bırakabilir veya destek alarak oturabilir. Bayılma sırasında kişi bilincini kaybedebilir ancak genellikle kısa süre sonra kendine gelir. Eğer bayılma sıklıkla tekrarlıyorsa mutlaka bir doktora başvurulması gerekir.
Ani bayılmanın birçok nedeni olabilir. Ani bayılma ve kasılma nedenleri arasında düşük kan şekeri, kalp problemleri, ani kan basıncı değişiklikleri, sıcak çarpması veya yetersiz oksijen alımı gibi sağlık sorunları yer alabilir. Ayrıca stres, aşırı yorgunluk, açlık veya susuzluk da ani bayılmalara neden olabilir.
Nörolojik bayılmanın birçok nedeni olabilir. Bunlar arasında epilepsi, beyin kanaması, inme, hipoglisemi, kalp hastalıkları ve panik atak gibi durumlar yer alabilir. Ayrıca bazı ilaçların yan etkileri de nörolojik bayılmaya yol açabilir. Eğer sık sık bayılıyorsanız veya bu durumla ilgili endişeleriniz varsa bir doktora başvurmanız önerilir.
Bayılma süresi kişiden kişiye değişebilir ve sebebine göre farklılık gösterebilir. Genellikle birkaç saniye ya da dakika içinde kendine gelmek mümkündür. Ancak bazı durumlarda baygınlık daha uzun sürebilir ve özellikle ciddi sağlık sorunlarına bağlı olarak hastanede tedavi gerektirebilir. Eğer sık sık bayılma yaşanıyorsa mutlaka bir doktora başvurmak gerekir.
Eğer bir kişi bayılmışsa öncelikle panik yapmamalısınız. Bayılmalarda ilk yardım için kişiyi sakinleştirmek ve rahatlatmak için yanında kalmalısınız. Eğer mümkünse kişiyi yatırın ve ayaklarını kalp seviyesinden yüksekte tutun. Kan akışını düzenleyecektir. Kişi kendine geldikten sonra ona su veya meyve suyu gibi şeker içeren bir şeyler verin. Ancak alkol veya kafeinli içeceklerden kaçının.