Bademcik İltihabı: Nedir, Neden Olur ve Nasıl Önlenir?

 

Bademcik iltihabı, çoğu insanın hayatında en az bir kez karşılaştığı yaygın bir enfeksiyon hastalığıdır. Tonsilit olarak da bilinen bademcik iltihabı bademciğin iltihaplanması sonucu ortaya çıkar ve genellikle boğaz ağrısı, yutma güçlüğü ve ateş gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu rahatsızlık özellikle çocuklar arasında sık görülür ve ciddiye alınması gereken bir durumdur. Peki yetişkinlerde de görülebilen tonsilit nedir? Nasıl tedavi edilir? İşte bilmeniz gerekenler:

Bademcik İltihabı (Tonsilit) Nedir?

Bir ya da iki bademciğin de iltihaplanması durumuna tonsilit adı verilir. Tonsilit yaş veya cinsiyet fark etmeksizin dünyada milyonlarca insanın belli dönemlerde yaşayabildiği bir hastalıktır. Bademcik bağışıklık sistemi için oldukça işlevi olan bir organdır. Bademcik dokusunda bulunan mikroplarla savaşan hücreler sayesinde bakteri ve virüslere karşı vücudu korur. Bazı durumlarda ise bu mikroplar yok edilemediğinde çoğalarak yok edilmediğinde bademcik iltihabı oluşur.

Bademcik İltihabı (Tonsilit) Türleri Nelerdir?

Bademcik iltihabı türleri iyileşme durumuna göre üç ayrı şekilde sınıflandırılır. Hastalığın türünün belirlenmesinde amaç tedavinin nasıl yapılacağına karar vermek için önemlidir. Tonsilit türleri aşağıdaki gibidir:

• Akut Tonsilit: Bademcik iltihabı belirtilerinin 3-4 gün bazı durumlarda ise en fazla 2 haftaya kadar uzadığı tonsilit türüdür.
• Subakut Tonsilit: Bademcik iltihabının viral enfeksiyonlar sonucu olduğu görülür. 1 ile 3 ay arasında devam edebilen tonsilit türüdür. Viral enfeksiyonlarda uygulanan tedaviler uygulanır.
• Kronik Tonsilit: Bir yılda yaklaşık 6-7 kere veya sürekli boğaz iltihabı yaşanıyorsa bu durum kronik tonsilit olarak adlandırılır. Sürekli boğaz ağrısı, ağız kokusu şikayetleri devam eder. Kronik tonsilit bakteriyel veya viral kaynaklı olabilir.

Bademcik İltihabı Neden Olur?

Peki bademcik iltihabı neden olur? Bademcikler vücudun enfeksiyonlara karşı savaşmasına yardımcı olan hücreleri üretir. Ağız yoluyla içeri giren tüm bakteri ve virüslerin önlenmesini sağlar. Ama bazı durumlarda bakteri ve virüsler hızlı çoğalırsa yeterli kalmayabilir. Bademcik iltihabı soğuk algınlığı ve grip gibi virüs kaynaklı veya strep bakteri nedeniyle oluşur.

Yetişkinlerde bademcik iltihabı neden olur? Yetişkinlerde bademcik iltihabı genellikle bakteriyel veya viral bir enfeksiyondan kaynaklanır. Streptokok adı verilen bakteri türleri yetişkinlerde sıkça görülen boğaz enfeksiyonlarına neden olabilir ve bunlar genellikle bademcik iltihabına yol açar. Bademcik iltihabının diğer yaygın nedenleri arasında soğuk algınlığı, grip, mononükleoz gibi viral enfeksiyonlar da yer alır. Sigara içmek, stresli yaşam koşulları, düşük bağışıklık sistemi ve kötü beslenme alışkanlıkları da bademcik iltihabına neden olabilen faktörler arasındadır.

“Çocuklarda bademcik iltihabı neden olur?” sorusunun yanıtı da şöyledir: Çocuklarda bademcik iltihabı genellikle virüsler veya bakteriler nedeniyle meydana gelir. Bademcikler boğazın arka tarafındaki lenfoid dokulardır ve vücudun enfeksiyonlarla savaşmasına yardımcı olur. Ancak bazen bademcikler kendileri enfekte olabilir. Bademcik iltihabının en yaygın nedenleri arasında streptokok bakterileri, adenovirüsler, influenza virüsleri ve Epstein-Barr virüsü bulunur. Bu enfeksiyonlar özellikle kış aylarında daha sık görülür ve çocukların bağışıklık sistemi henüz tam olarak gelişmediği için çocukların daha sık etkilenmesine neden olabilir.

Bademcik İltihabı Belirtileri Nelerdir?

Bademcik iltihabı çocuklarda ve ergenlik çağında daha fazla belirti göstererek etkileyebilir. Belirtiler kişiye göre farklılık gösterir bazen kısa seyirli olurken bazen birkaç haftayı bulabilir. Bademcik iltihabı belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Ağızda kötü koku,
• Bademciklerde oluşan içi iltihap dolu lekeler,
• Bademciklerde şişlik,
• Boğazda ağrı,
• Boyun bölgesinde ele gelen şişlikler,
• Geniz akıntısı,
• Horlama,
• Karın ağrısı,
• Kulak ağrısı,
• Öksürük,
• Yutkunurken güçlük yaşama,
• Yüksek ateş ve titreme.

 

Bu belirtileri çocuklar ve yetişkinler daha belirgin yaşarken bebeklerde belirtilerin gözlemlenmesi güçtür.Bebeklerde görülen bademcik iltihabı belirtileri aşağıdaki gibi olabilir:

• Yutkunurken zorlanmaya ve ağrıya bağlı oluşan salya akıntısı,
• İştahsızlık, yemek yemeyi istememe,
• Ağlama ve huysuzluk hali,
• 39 derece üzeri yüksek ateş.

Bademcik İltihabı Tanısı Nasıl Konulur?

Şikayetler sonrası doktora başvurulduğunda ilk olarak fiziki muayene yapılır. Doktorunuz bademcikleri, kulağı ve burnu inceler, ateşi kontrol eder. Ardından kan testi ya da boğaz sürüntüsü istenir.

Bademcik İltihabı (Tonsilit) Tedavisi Nasıl Yapılır?

Bademcik iltihabı evde yapılabilecek uygulamalar ile veya kendiliğinden geçme eğilimi gösteren bir hastalıktır. Ancak virüs kaynaklı bademcik iltihabında tedavi için gerekli ilaçların kullanılması ve yayılımının önlenmesi gerekir. Peki tonsilit nasıl iyileşir?

• Doktorun reçete edeceği bademcik iltihabı antibiyotik, ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar kullanılmalıdır.
• Doktor kontrolünde bağışıklık sistemini destekleyici vitaminler ve mineraller alınmalıdır.
• Hastalığın ilerlediği ve çok rahatsız ettiği durumlarda doktor tarafından serum tedavisi uygulanabilir.
• Boğazı rahatlatmak amacıyla gargara veya pastil kullanılabilir.
• İlaç kullanımı dışında yeterli sıvı alımına dikkat edilmeli ve istirahat edilmelidir.

 

Uygulanan tedaviler sonucu hasta kısa süre içerisinde iyileşir. Ancak durum kronikleştiğinde, yılda 6-7 kez görülmeye başladığı ve yüksek ateşle seyrettiğinde bademcik alma operasyonu uygulanabilir. Bunun dışında bademciklerin aşırı şişmesine bağlı nefes yolunun tıkanmasıyla kişide uyku problemleri ortaya çıkabilir. İyi uyku uyuyamayan hastalarda uyku apnesi ve horlama gibi şikayetlerinde önüne geçebilmek için bademcik operasyonu önerilebilir.

Bademcik Ameliyatı

Bademcikler bağışıklık sistemi açısından önemli rol oynadıkları için ameliyat ile alınması son seçenek olarak değerlendirilebilir. Ameliyat, yılda 6-7 ve daha fazla bademcik iltihabı yaşayan veya uzun yıllar sürekli bademcik iltihabı yaşayan hastalara önerilir. Bademcik ameliyatı oldukça kolay bir işlemdir. Ortalama 1 saat süren operasyon ile genel anestezi altında bademciğin tamamı alınır. Bazı durumlarda ise bademciğin bir bölümü de alınabilir. Ancak kalan parçanın iltihaplanması söz konusu olacağı için fazla tercih edilmez. Ameliyat sonrası iyileşme çok uzun sürmez. Doktorunuzun önerdiği gıdaları tüketilmesi ve boğazın sürkeli ıslak kalmasını sağlamak önemlidir.

Bademcik İltihabına Evde Ne Yapılabilir?

“Tonsilit ne iyi gelir?” diye merak ediyorsanız doktor tarafından verilen tedaviyi destekleyici olarak evde istirahat edebilir, bol sıvı tüketebilir, tuzlu su ile gargara yapabilir, bulunduğunuz ortamı nemlendirebilir, pastil kullanabilir ve boğazın yaşadığı tahrişi artıracak sigara dumanı, alkol, temizlik malzemeleri gibi maddelerden kaçınabilirsiniz.

Bademcik İltihabından Korunmak İçin Ne Yapılabilir?

Tonsilit nedenleri ve belirtilerinden korunmak adına hijyen kurallarına dikkat edilmelidir. Özellikle çocuklarda hastalığın yayılımını ve oluşmasını engellemek hijyenini sağlayabilmesi çok önemlidir. Bunun yanında el temizliğine de önem verilmelidir. Öksürür veya hapşırırken ağız ve burun kolun içi ile kapatılmalıdır.

 

Çocuğunuzda ileri derecede bademcik iltihabı sorunu varsa ve cerrahi işlem önerildiyse gelişmiş bir tedavi yöntemi olan plazma teknolojisi hakkında detaylı bilgi için "Buharlaşma Yöntemiyle Bademcik Ameliyatı" başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.