Nabız Nedir? Nabız Neden Yükselir? Nabız Kaç Olmalı?

1 Yorum

 

Bir melodinin ritmi nasıl şarkıya hayat veriyorsa vücudun nabzı da yaşamın ritmini belirler. Her bir atış hayatın büyülü sembolü olan kalbin kanı tüm organlara pompaladığının işaretidir. Ancak bu düzenli ve devamlı ritimdeki herhangi bir değişiklik kişinin sağlık durumuyla ilgili önemli ipuçları verebilir. Aynı zamanda kalp atışı olarak da bilinen nabız hakkında merak edilenleri ve bilinmesi gerekenleri sizler için derledik:

Nabız Nedir?

Nabız kalp atış hızınızı ifade eder ve bu kalbinizin bir dakika içinde ne kadar kez attığının göstergesidir. Kalbin kasılıp gevşemesi sonucu arterlerin genişlemesi ve daralmasıyla oluşan basınç dalgalanmalarına dayanır. Nabzın kontrolü genellikle bilekteki radial arter veya boyundaki karotid arter gibi cilt yüzeyine yakın atardamarlar üzerinde yapılır. Nabzın değeri karbondioksit salgılama hızı, oksijen alım oranı, hava sıcaklığı, yaş, cinsiyet ve genel sağlık durumu gibi faktörlerden etkilenebilir ve stres altında farklılaşabilir.

Dinlenme esnasında düşük oran sağlık ve efektif kalp fonksiyonunun belirtisi olarak kabul edilir. Nabzınızı ölçmek için kalp ritminize bakmanız gerekir. Bu işlemi gerçekleştirmek için işaret parmağınızı ve orta parmağınızı boynunuzda ya da bileğinizdeki başparmak tarafındaki atardamara yerleştirerek nabzınızın hissedilmesini sağlayabilirsiniz. Nabzınızı hissettiğinizde 15 saniye boyunca saydığınız atışları dörtle çarparak dakikadaki kalp atış sayısını bulabilirsiniz.

Nabız Basıncı Nedir?

Nabzın basıncı yüksek ve düşük tansiyon değerleri arasındaki farkı ifade eder. Yüksek tansiyon veya sistolik kan basıncı kalbin atış esnasında en üst seviyeye ulaşan basınçtır. Düşük tansiyon ya da diyastolik kan basıncı ise kalp ya da arterlerin dinlenme sürecindeki minimum basınçtır. Nabzın basıncını hesaplarken bu iki değer arasındaki farka bakılır.

Örneğin, 120/80 tansiyona sahip bir kişinin nabzın basıncı 120-80=40 mm Hg olacaktır. Yetişkin bireylerde kabul edilebilir. Basıncın 40-60 arasında olması beklenir. Genellikle 50 yaş üzeri kişilerde basıncın artış göstermesi olağandır. Bunun nedeni genellikle kan basınçlarının yükselmesi veya yaşlanma ile bağlantılı damar sertliğidir. Basıncın 60'tan fazla olması kalp damar hastalıkları için risk teşkil eder. Hipertansiyon gibi basıncı yükselten durumların tedavi edilmesi önemlidir. Çünkü bu hastalıkların tedavisi, gelecekte karşılaşılabilecek kalp damar hastalığı riskini azaltmaya yardım eder.

Normal Nabız Kaç Olmalı?

“Nabız kaç olmalı?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir: Nabzın basıncı sistolik ve diyastolik kan basınçları arasındaki fark olarak tanımlanır. Sistolik kan basıncı kalbin atış anındaki maksimum basınca işaret ederken; diyastolik kan basıncı kalp veya arterlerin atış sonrasında en düşük seviyeye indiği dinlenme durumu esnasındaki basınçtır.

Nabız vuruşları ritmik ve dolgun bir yapıya sahiptir ve çeşitli faktörlerden ötürü değişim gösterebilir. Nabız normal değerleri kişiye göre değişkenlik göstermekle birlikte belirlenen bir aralıkta olmalıdır. Sağlıklı yetişkinlerde normal kalp atış hızı dakikada 60-100 arası kabul edilir. Uzun süre spor yapan bireylerde ise bu oran 45-60'a kadar düşebilir. Dinlenme durumunda kalp atış hızınız ne kadar az ise o kadar sağlıklıdır çünkü yüksek değerler felç ve kalp krizi gibi hayati riskleri beraberinde getirebilir. Eğer kalp dakikada 50-70 kez atıyorsa durum çok iyi, 70-85 kez atıyorsa normal, 85 ve üzeri ise yüksek kabul edilir. Dinlenme anlarında periyodik olarak nabzınızın kontrolünü yapmanız önemlidir hatta gerekli olduğunda doktorunuza başvurmanız yaşamsal önem taşıyabilir. Herhangi bir faktörün etkilemediği durumlarda eğer nabzınız normalin altındaysa ve bunun yanında yorgunluk, baş dönmesi ya da bayılma gibi belirtiler görülüyorsa acilen doktora başvurmalısınız.

Yüksek nabız da ciddiye alınması gereken bir durumdur. Genellikle fiziki veya duygusal değişimler sonucu artan nabız kendi kendine dengeleyebilir ancak eğer dinlenme esnasında da sürekli olarak hızlı seyrediyorsa buradaki nedeni tespit etmek ve önlem almak gereklidir. Sigara kullanımı ve anemi (halk arasında kansızlık) da nabzın artmasına neden olan faktörler arasındadır. Sigarayı bıraktıktan yaklaşık altı ay sonra nabzınızın daha düşük seviyelere geldiğini görmek normal ve sağlıklı bir durumdur.

Nabız Nasıl Ölçülür?

Nabzınızı ölçmek vücudunuzun ne kadar hızlı kalbinizin attığını belirlemek için kullanılan basit bir yöntemdir. İşte “nabız nasıl ölçülür?” sorusunun yanıtı:

• Nabzınızı ölçmek için en sık kullanılan yerlerden biri bileğinizin iç kısmıdır. İşaret ve orta parmaklarınızı bileğinizin altına, başparmağınıza yakın bir noktaya yerleştirin.
• Parmaklarınızla hafifçe basınç uygulayın ve nabzın atışlarını hissetmeye çalışın. Eğer bu atışları hissedemezseniz parmaklarınızı farklı bir noktaya hareket ettirerek tekrar deneyin.
• Nabzın atışlarını saymaya başlayın. Genellikle bir dakika boyunca kaç kez kalbinizin attığını ölçmek için 60 saniye boyunca sayılır. Ancak daha hızlı sonuç almak isterseniz 15 saniye boyunca sayabilir ve sonra dörtle çarpabilirsiniz.
• Saymayı bitirdikten sonra elde ettiğiniz sonucu kaydedin. Bu, dinlenme nabız hızınızdır.

Unutmayın sağlıkla ilgili her türlü endişenizde veya düzenli olarak yüksek ya da düşük nabız seviyelerinde mutlaka sağlık profesyoneli ile görüşünüz.

Nabız Neden Yükselir?

Yüksek nabız bir dizi faktöre bağlı olabilir. İlk olarak fiziksel aktivite doğal olarak kalp atış hızınızı artırabilir. Egzersiz yaptığınızda kalbinizin daha fazla oksijen ve besin maddesi pompalaması gerekir bu da nabzınızın yükselmesine neden olur. Ayrıca stres, anksiyete ve heyecan gibi duygusal durumlar da nabzın yükselmesine sebep olabilir. Bu tür duygusal yanıtlar sırasında vücut adrenalin salgılar bu da kalp hızınızın artmasına neden olur. Kafein ve nikotin de kalp atış hızını artırabilir. Her iki madde de sinir sistemini uyararak kan basıncını ve kalp atım hızını yükseltir. Bazı sağlık koşulları da yüksek nabza neden olabilir. Kalp hastalığı, tiroid problemleri, enfeksiyonlar, dehidratasyon ve bazı ilaçların yan etkileri dahil olmak üzere çeşitli durumlar kalp atış hızınızın artmasına yol açabilir.

Nabız Neden Düşer?

Düşük nabız tıbbi terimlerle bradikardi olarak adlandırılır ve dakikada 60'tan az kalp atışını ifade eder. Birçok faktör düşük nabza neden olabilir. 

• Yaşlandıkça kalp kaslarımız zamanla yıpranır ve daha az etkili hale gelir, bu da düşük nabza yol açabilir.
• İyi bir fiziksel formda olan kişiler genellikle düşük nabza sahip olabilirler çünkü kalpleri daha verimli çalışır ve her atışta daha fazla kan pompalar.
• Bazı kalp hastalıkları veya durumları özellikle kalbin elektriksel sistemini etkileyenler düşük nabza neden olabilir. Bu durumlar arasında kalp yetmezliği, miyokard enfarktüsü veya kalp bloğu bulunur.
• Uykuda olduğumuzda metabolizma hızımız düşer ve bu da nabzın yavaşlamasına neden olur.
• Tiroid bezinin yeterince hormon üretememesi durumu olan hipotiroidizm de bradikardiye yol açabilir.

 

Her ne kadar bazı durumlarda normal veya sağlıklı kabul edilse de düşük değerler ciddi bir sağlık sorununa işaret edebilir ve doktorunuza başvurmanız gerekebilir.

Nabız Normale Nasıl Döndürülür?

Nabız sayısı normal seviyeye dönmeye yardımcı olması için birkaç öneri:

• Derin Nefes Alın: Derin nefes almak ve yavaşça vermek kalp ritminizi düzenlemenin en basit ve en etkili yoludur. Bunun nedeni derin nefes almanın vücudunuzdaki oksijen seviyesini artırması ve bu da kalbinizin daha az sert çalışmasını sağlamasıdır.
• Egzersiz Yapın: Düzenli egzersiz hem kalp hızınızı kontrol altında tutar hem de genel kardiyovasküler sağlığınızı geliştirir. Ancak egzersize başlamadan önce doktorunuza danışmalısınız.
• Alkol ve Kafeinden Kaçının: Hem alkol hem de kafein nabzın hızını geçici olarak yükseltebilir. Bu maddelerden kaçınmak nabzınızın normal seviyede kalmasına yardımcı olabilir.
• Stresten Kaçının: Kronik stres kalp hızınız üzerinde uzun vadeli bir etkiye sahip olabilir. Meditasyon, yoga veya diğer rahatlama tekniklerini kullanarak stres düzeylerinizi yönetmeye çalışın.
• Sağlıklı Beslenin: Sağlıklı bir diyet genel kalp sağlığını iyileştirme ve nabzın hızını kontrol altında tutma konusunda önemli rol oynar.
• Uyku Rutininizi Optimize Edin: Yeterli uyku almak dinlenmiş ve rahat hissetmenizi sağlar ki bu da kalp hızınız üzerinde olumlu bir etkiye sahip olabilir.

 

KAYNAK:

https://www.heart.org/en/health-topics/high-blood-pressure/the-facts-about-high-blood-pressure/all-about-heart-rate-pulse