Ayaklarda Yanma Neden Olur? Ayaklarda Yanma Nasıl Geçer?

 

“Ayaklarda yanma neden olur?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir: Tıbbi ismi Grierson-Gopalan sendromu olan ayak yanması, kişinin ayaklarının rahatsızlık verici düzeyde sıcak ve acı çektiği bir durumdur. Bu sendromun belirtileri genellikle gündüzleri daha hafif olup, geceleyin şiddetlenebilir. Ayak yanması sendromunun etkisi bazı kişilerde oldukça hafifken, bazıları üzerinde daha ağır hissedilebilir. Yanma nedeniyle ortaya çıkan ağrı dönemsel olarak geçebilir, azalabilir veya sürekli olabilir. Toplumda ayak yanması olarak adlandırılmasının sebebi ağrı ve sıcaklık artışının genellikle ayak tabanında bir arada yaşanmasıdır. Ancak bu ağrı, ayak tabanından bileklere ve hatta bacaklara kadar yayılabilir. Sıcaklık ve ağrının yanı sıra karıncalanma veya uyuşma da yaşanabilir. Ayakların gece neden yandığı ya da ayak tabanındaki yanmanın neden olduğu konusundaki sorular bu sendromla ilgili en sık sorulanlardır. 

Ayak Yanması Nedir?

Ayak yanması, aynı zamanda Grierson-Gopalan sendromu olarak da anılır ve bir tür sendromdur. Ayak tabanının yanı sıra ayak bileği veya bacakların tamamında hissedilebilir. Bu durumda, ayak tabanlarındaki ısınma ve ağrı kişiyi rahatsız edecek derecede olabilir. Bazı hastalar ayrıca karıncalanma ve uyuşma gibi ek belirtiler yaşayabilirler. Ayakta meydana gelen yanma hissinin şiddeti kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir. Bu süreçte birçok insanın hiperestezi denilen bir durumu oluşur. Hiperestezi derinin uyaranlara karşı hassasiyetindeki artıştır, yani kişi dokunuşa karşı aşırı duyarlı hale gelmiştir. Ayak yanması semptomlarını kontrol etmeniz gereken genel belirtiler şunlardır:

• Isı veya yanma hissi genellikle geceleri kötüleşir
• Ayaklarda veya bacaklarda uyuşukluk
• Bıçağın saplanması gibi hissedilen keskin bir ağrı
• Ayaklarda ağırlık hissi
• Ayaklarda donuk tip ağrılar
• Ciltte kızarıklık veya yüksek sıcaklık hissi
• Karıncalanma duygusu

Bu sendromu yaşayan kişilerde görülen ağrının düzeyleri ve süresi herkes için farklı olacaktır. Bir hasta hafif ama sürekli bir ağrı hissederken diğer bir hasta aralıklarla daha yoğun acılar yaşayabilir. Genelde ayak yanması sendromu gün boyu çok yoğun değildir ancak geceleri daha fazla artabilir. Bu durum hasta için uyku kalitesini de olumsuz yönde etkileyebilir. Ayak yanması ciddi bir hastalık olmasa da çeşitli şekillerde kişinin yaşam kalitesini azaltabilir.

Ayak Yanması Neden Olur?

Ayaklarda yanma çeşitli sebeplerden ötürü meydana gelebilir ve genellikle nöropati ile ilişkilidir. Nöropati, sinirler veya sinir hücrelerindeki hasarı ifade eder. Bu durum, özellikle uzun süreli ya da kötü glisemik kontrol sahibi diyabet hastalarında sıklıkla görülür. Zarar gören sinir lifleri, vücutta herhangi bir yara olmadığı halde beyne yara sinyalleri gönderir. Bu sinyaller neticesinde ayaklarda karıncalanma ya da uyuşukluk hissi başlar. Nöropati haricinde ayak yanmasına yol açan diğer durumlar şunlar olabilir:

• Ağır metal zehirlenme (kurşun, cıva, arsenik gibi)
• Amiloid polinöropati (Anormal protein olan amiloidin sinirlere toplanması)
• B6 vitamini aşırı doz
• Tiroid hormonu düşüklüğü (hipotiroidizm)
• Eritromelalji (El ve ayak damarlarının genişlemesi)
• Alkol tüketiminin aşırıya kaçması
• Guillain-Barre sendromu (GBS)
• HIV ve bazı ilaçların yan etkileri
• HIV/AIDS
• Kemoterapi ilaçları
• Kronik böbrek rahatsızlıkları
• Kronik inflamatuar demiyelinizan polinöropati (CIDP) (Bir tür sinir iltihabıyla seyreden nörolojik rahatsızlık)
• Küçük lif nöropatisi (Ağrı ve sıcaklık duygusunu taşıyan derideki küçük liflerdeki hasar)
• Lyme hastalığı
• Sarkoidoz (Bağışıklık sisteminin belirli dokulara karşı reaksiyonu, bir romatolojik hastalık)
• Sporcu ayağı dahil olmak üzere ayak mantarlari
• Vaskülit (kan damarlarının iltihaplanması)
• Vitamin eksiklikleri (B12 vitamini, folat ve bazen B6 vitamini gibi)

Ayak yanmasının kesin sebebini belirlemek, uygun tedavi yöntemini bulabilmek adına önemlidir. Ancak bazı durumlarda ayak yanmasının altında yatan sebep belirlenemeyebilir.

Gece Ayak Yanması Neden Olur?

Bir günün yoğunluğu sonrasında veya bir deri enfeksiyonu sebebiyle ayaklarda geçici bir yanma hissi olabilir. Ancak bu, ayakta yanma sendromu deneyimlediğiniz anlamına gelmeyecektir. Ayakta yanma sendromu genellikle bir sinir hasarının belirtisi olabilir. Bu durumla ilgili en yaygın şikayetlerden biri, geceleyin şiddetlenen ve hastanın uyku kalitesini bozan bu semptomdur. Geceleyin artan ayak yanması sendromunu hafifletmek için aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz:

• Ayağınızı ılık su içinde yaklaşık 15 dakika bekletin.
• Bacağınızı yukarı doğru kaldırıp bir süreliğine bu pozisyonda durun.
• Ağrıyı hafifletmek için analjezik ilaçlar kullanın.
• Ağrı kesici bir krem ya da merhem sürerek masaj yapın.

Ayak Yanması Tanısı

Ayak yanma sendromunun nedeni genellikle belirlenebilir ve bu nedeni saptamak için çeşitli testler uygulanır. Ancak, yanma veya ağrının objektif bir değerlendirmesi zordur. Fiziksel muayene ve farklı laboratuvar testleri ile sebebinin ne olduğunu bulmaya çalışabiliriz. Bu sürecin sonunda, sendromun tanısı konulabilir ve tedavi planı hakkında tartışmalar başlayabilir.

Hastalık Geçmişi ve Fiziksel Muayene: Doktorunuz sizden mevcut hastalıklarınız, kullandığınız ilaçlar ve sağlık geçmişiniz hakkında bilgi toplar ve ağrı, yanma veya karıncalanma hissettiğiniz alanları kontrol eder. Bu inceleme sırasında reflekslerinizi teste tabi tutabilir veya enfeksiyon, yara, kızarıklık gibi durumların var olup olmadığını kontrol edebilir.

Elektromiyografi (EMG): Bu test kas fonksiyonlarını ölçmek için kullanılır. Kasın kasılma ve gevşeme esnasındaki elektriksel aktivitesini belirlemeyi amaçlar. Test çok ince bir iğne ile kas içine sokularak yapılır. Genellikle sendromun nedenini bulmak için uygulanır.

Kan Testleri: Bu işlemde ilk olarak sizden birkaç tüp kan alınır. Her tüp kan farklı parametreler için incelenir. Kan şekeriniz başta olmak üzere çeşitli kan değerleriniz kontrol edilir. Kan testleri sonucunda beslenme durumunuz, vitamin seviyeleriniz, endokrinolojik bozukluklar gibi faktörler değerlendirilir. Ayrıca idrar testleri, omurilik sıvısı testleri gibi diğer laboratuvar tetkikleri de istenebilir.

Sinir Fonksiyon Testi: Sinirlerin iletkenlik yeteneklerini değerlendirmek için gerçekleştirilir. Eğer belirli bir sinir üzerinde şüphe varsa bu siniri uyararak kontrol ettiği kasın reaksiyonu ölçülür. Sinirin bulunduğu bölgeye elektrotlar yerleştirilip düşük akım gönderilerek bu test gerçekleştirilir. Benzer şekilde, tepkinin oluşma hızına dikkat edilen sinir iletim hızı testi de uygulanabilir.

Ayak Yanması Tedavisi

Ayak yanması tedavisi, durumun sebebine bağlı olarak kişiye özel bir şekilde planlanır. Nöropati ve ayak mantarı kaynaklı ayak yanmaları arasında tedavi yöntemleri farklılık gösterir. Örneğin, nöropati sonucu oluşan senaryoda, sinir hasarını önlemek amacıyla bir tedavi uygulanırken; ayak mantarı kaynaklı durumlarda ise mantar enfeksiyonunu tedavi etmek için krem veya losyon gibi seçenekler kullanılır. Ancak bazen, ayak yanmasının sebebi belirlenemez. Bu durumda hedef, semptomları ortadan kaldırmak veya azaltmak suretiyle hastanın yaşam kalitesini arttırmaktır. Ayak yanması sendromu tedavisine yardımcı olabilecek bazı öneriler ve “ayaklarda yanma nasıl geçer?” sorusunun yanıtı aşağıdaki gibidir:

• Vitamin eksikliği varsa, özellikle B12 ve B6 vitaminlerinin takviyesi
• Eğer fazla alkol tüketimi söz konusuysa, bunu azaltmak veya tamamen bırakmak
• Kronik böbrek hastalığından dolayı ayakta yanma hissi oluşursa, kanın toksinlerden temizlenmesi için diyaliz yapılabilir.
• Tiroid hormonu düşüklüğünde tiroid hormonu takviyesi
• Diyet değişiklikleri ve ilaç tedavisi gibi yöntemlerle kötü glisemik kontrol sahibi hastaların kan şekerini sağlıklı seviyelerde tutabilmesi.

Ayaklarda yanma ve halsizlik ciddi bir sağlık tehdidi oluşturmasa da uyku kalitesi dahil yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Hastanın hissettiği acı ve sıcaklığı objektif bir şekilde değerlendirebilecek bir tanılama metodu bulunmamaktadır. Ancak çeşitli laboratuvar testleri ile durumun neden olduğu belirlenebilir. Doktorunuz bu bilgiler ışığında sizin durumunuza en uygun olan tedavi planını belirleyecektir. Eğer ayak yanması sendromu ile ilgili herhangi bir endişeniz varsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak detaylı bilgi alabilirsiniz.

Ayak Yanmasına Ne İyi Gelir? Ayak Yanması Nasıl Önlenir?

Ayak yanması, birçok farklı sebepten dolayı ortaya çıkabilir; bu durum çoğunlukla sinir hasarı, diyabet veya dolaşım sorunlarından kaynaklanır. Ayak yanmasını hafifletmek ve önlemek için aşağıdaki önerileri uygulayabilirsiniz:

• Düzenli Egzersiz: Fiziksel aktivite kan dolaşımını artırır ve sinir sağlığını iyileştirir. Bu nedenle düzenli olarak egzersiz yapmak, ayak yanmasını hafifletebilir.
• Doğru Ayakkabı Seçimi: Ayaklarınızın rahat ettiği, doğru numarada ve genişlikte ayakkabılar giymek
• Diyabet Kontrolü: Diyabeti olan kişilerde, yüksek kan şekeri seviyeleri sinirlere zarar vererek ayak yanmasına neden olabilir. Kan şekeri seviyelerini kontrol altında tutmak, bu tür komplikasyonları önler.
• Sigara ve Alkol Tüketimini Azaltın: Sigara ve alkol tüketimi, kan dolaşımını azaltır ve sinir hasarına yol açar. Bu maddelerin tüketimini azaltmak veya tamamen bırakmak, ayak yanmasının önlenmesine yardımcı olur.
• Çok sıcak ya da soğuk koşullarda uzun süre kalmamaya çalışın. Extrem sıcaklık değişiklikleri ayaklarda yanma hissi yaratabilir.
• B Vitamini Takviyesi: B vitaminleri sinir sağlığı için oldukça önemlidir. Eksik olduğunda ayaklarda yanma hissi görülebilir. Doğru beslenme veya takviye ile bu eksikliği giderebilirsiniz.
• İyi Bir Gece Uykusu: Dinlendirici uyku vücudun kendini onarma sürecidir. İyi bir gece uykusu almak, genel sağlığı iyileştirir ve olası ayak yanmalarını hafifletmeye yardımcı olur.

 

KAYNAK:

https://www.mayoclinic.org/symptoms/burning-feet/basics/causes