Ayaklarda Yanma Neden Olur? Ayaklarda Yanma Nasıl Geçer?

 

“Ayaklarda yanma neden olur?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir: Tıbbi ismi Grierson-Gopalan sendromu olan ayak yanması, kiÅŸinin ayaklarının rahatsızlık verici düzeyde sıcak ve acı çektiÄŸi bir durumdur. Bu sendromun belirtileri genellikle gündüzleri daha hafif olup, geceleyin ÅŸiddetlenebilir. Ayak yanması sendromunun etkisi bazı kiÅŸilerde oldukça hafifken, bazıları üzerinde daha ağır hissedilebilir. Yanma nedeniyle ortaya çıkan aÄŸrı dönemsel olarak geçebilir, azalabilir veya sürekli olabilir. Toplumda ayak yanması olarak adlandırılmasının sebebi aÄŸrı ve sıcaklık artışının genellikle ayak tabanında bir arada yaÅŸanmasıdır. Ancak bu aÄŸrı, ayak tabanından bileklere ve hatta bacaklara kadar yayılabilir. Sıcaklık ve aÄŸrının yanı sıra karıncalanma veya uyuÅŸma da yaÅŸanabilir. Ayakların gece neden yandığı ya da ayak tabanındaki yanmanın neden olduÄŸu konusundaki sorular bu sendromla ilgili en sık sorulanlardır. 

Ayak Yanması Nedir?

Ayak yanması, aynı zamanda Grierson-Gopalan sendromu olarak da anılır ve bir tür sendromdur. Ayak tabanının yanı sıra ayak bileÄŸi veya bacakların tamamında hissedilebilir. Bu durumda, ayak tabanlarındaki ısınma ve aÄŸrı kiÅŸiyi rahatsız edecek derecede olabilir. Bazı hastalar ayrıca karıncalanma ve uyuÅŸma gibi ek belirtiler yaÅŸayabilirler. Ayakta meydana gelen yanma hissinin ÅŸiddeti kiÅŸiden kiÅŸiye deÄŸiÅŸkenlik gösterebilir. Bu süreçte birçok insanın hiperestezi denilen bir durumu oluÅŸur. Hiperestezi derinin uyaranlara karşı hassasiyetindeki artıştır, yani kiÅŸi dokunuÅŸa karşı aşırı duyarlı hale gelmiÅŸtir. Ayak yanması semptomlarını kontrol etmeniz gereken genel belirtiler ÅŸunlardır:

• Isı veya yanma hissi genellikle geceleri kötüleÅŸir
• Ayaklarda veya bacaklarda uyuÅŸukluk
• Bıçağın saplanması gibi hissedilen keskin bir aÄŸrı
• Ayaklarda ağırlık hissi
• Ayaklarda donuk tip aÄŸrılar
• Ciltte kızarıklık veya yüksek sıcaklık hissi
• Karıncalanma duygusu

Bu sendromu yaÅŸayan kiÅŸilerde görülen aÄŸrının düzeyleri ve süresi herkes için farklı olacaktır. Bir hasta hafif ama sürekli bir aÄŸrı hissederken diÄŸer bir hasta aralıklarla daha yoÄŸun acılar yaÅŸayabilir. Genelde ayak yanması sendromu gün boyu çok yoÄŸun deÄŸildir ancak geceleri daha fazla artabilir. Bu durum hasta için uyku kalitesini de olumsuz yönde etkileyebilir. Ayak yanması ciddi bir hastalık olmasa da çeÅŸitli ÅŸekillerde kiÅŸinin yaÅŸam kalitesini azaltabilir.

Ayak Yanması Neden Olur?

Ayaklarda yanma çeÅŸitli sebeplerden ötürü meydana gelebilir ve genellikle nöropati ile iliÅŸkilidir. Nöropati, sinirler veya sinir hücrelerindeki hasarı ifade eder. Bu durum, özellikle uzun süreli ya da kötü glisemik kontrol sahibi diyabet hastalarında sıklıkla görülür. Zarar gören sinir lifleri, vücutta herhangi bir yara olmadığı halde beyne yara sinyalleri gönderir. Bu sinyaller neticesinde ayaklarda karıncalanma ya da uyuÅŸukluk hissi baÅŸlar. Nöropati haricinde ayak yanmasına yol açan diÄŸer durumlar ÅŸunlar olabilir:

• Ağır metal zehirlenme (kurÅŸun, cıva, arsenik gibi)
• Amiloid polinöropati (Anormal protein olan amiloidin sinirlere toplanması)
• B6 vitamini aşırı doz
• Tiroid hormonu düÅŸüklüÄŸü (hipotiroidizm)
• Eritromelalji (El ve ayak damarlarının geniÅŸlemesi)
• Alkol tüketiminin aşırıya kaçması
• Guillain-Barre sendromu (GBS)
• HIV ve bazı ilaçların yan etkileri
• HIV/AIDS
• Kemoterapi ilaçları
• Kronik böbrek rahatsızlıkları
• Kronik inflamatuar demiyelinizan polinöropati (CIDP) (Bir tür sinir iltihabıyla seyreden nörolojik rahatsızlık)
• Küçük lif nöropatisi (AÄŸrı ve sıcaklık duygusunu taşıyan derideki küçük liflerdeki hasar)
• Lyme hastalığı
• Sarkoidoz (Bağışıklık sisteminin belirli dokulara karşı reaksiyonu, bir romatolojik hastalık)
• Sporcu ayağı dahil olmak üzere ayak mantarlari
• Vaskülit (kan damarlarının iltihaplanması)
• Vitamin eksiklikleri (B12 vitamini, folat ve bazen B6 vitamini gibi)

Ayak yanmasının kesin sebebini belirlemek, uygun tedavi yöntemini bulabilmek adına önemlidir. Ancak bazı durumlarda ayak yanmasının altında yatan sebep belirlenemeyebilir.

Gece Ayak Yanması Neden Olur?

Bir günün yoÄŸunluÄŸu sonrasında veya bir deri enfeksiyonu sebebiyle ayaklarda geçici bir yanma hissi olabilir. Ancak bu, ayakta yanma sendromu deneyimlediÄŸiniz anlamına gelmeyecektir. Ayakta yanma sendromu genellikle bir sinir hasarının belirtisi olabilir. Bu durumla ilgili en yaygın ÅŸikayetlerden biri, geceleyin ÅŸiddetlenen ve hastanın uyku kalitesini bozan bu semptomdur. Geceleyin artan ayak yanması sendromunu hafifletmek için aÅŸağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz:

• Ayağınızı ılık su içinde yaklaşık 15 dakika bekletin.
• Bacağınızı yukarı doÄŸru kaldırıp bir süreliÄŸine bu pozisyonda durun.
• AÄŸrıyı hafifletmek için analjezik ilaçlar kullanın.
• AÄŸrı kesici bir krem ya da merhem sürerek masaj yapın.

Ayak Yanması Tanısı

Ayak yanma sendromunun nedeni genellikle belirlenebilir ve bu nedeni saptamak için çeÅŸitli testler uygulanır. Ancak, yanma veya aÄŸrının objektif bir deÄŸerlendirmesi zordur. Fiziksel muayene ve farklı laboratuvar testleri ile sebebinin ne olduÄŸunu bulmaya çalışabiliriz. Bu sürecin sonunda, sendromun tanısı konulabilir ve tedavi planı hakkında tartışmalar baÅŸlayabilir.

Hastalık GeçmiÅŸi ve Fiziksel Muayene: Doktorunuz sizden mevcut hastalıklarınız, kullandığınız ilaçlar ve saÄŸlık geçmiÅŸiniz hakkında bilgi toplar ve aÄŸrı, yanma veya karıncalanma hissettiÄŸiniz alanları kontrol eder. Bu inceleme sırasında reflekslerinizi teste tabi tutabilir veya enfeksiyon, yara, kızarıklık gibi durumların var olup olmadığını kontrol edebilir.

Elektromiyografi (EMG): Bu test kas fonksiyonlarını ölçmek için kullanılır. Kasın kasılma ve gevÅŸeme esnasındaki elektriksel aktivitesini belirlemeyi amaçlar. Test çok ince bir iÄŸne ile kas içine sokularak yapılır. Genellikle sendromun nedenini bulmak için uygulanır.

Kan Testleri: Bu iÅŸlemde ilk olarak sizden birkaç tüp kan alınır. Her tüp kan farklı parametreler için incelenir. Kan ÅŸekeriniz baÅŸta olmak üzere çeÅŸitli kan deÄŸerleriniz kontrol edilir. Kan testleri sonucunda beslenme durumunuz, vitamin seviyeleriniz, endokrinolojik bozukluklar gibi faktörler deÄŸerlendirilir. Ayrıca idrar testleri, omurilik sıvısı testleri gibi diÄŸer laboratuvar tetkikleri de istenebilir.

Sinir Fonksiyon Testi: Sinirlerin iletkenlik yeteneklerini deÄŸerlendirmek için gerçekleÅŸtirilir. EÄŸer belirli bir sinir üzerinde ÅŸüphe varsa bu siniri uyararak kontrol ettiÄŸi kasın reaksiyonu ölçülür. Sinirin bulunduÄŸu bölgeye elektrotlar yerleÅŸtirilip düÅŸük akım gönderilerek bu test gerçekleÅŸtirilir. Benzer ÅŸekilde, tepkinin oluÅŸma hızına dikkat edilen sinir iletim hızı testi de uygulanabilir.

Ayak Yanması Tedavisi

Ayak yanması tedavisi, durumun sebebine baÄŸlı olarak kiÅŸiye özel bir ÅŸekilde planlanır. Nöropati ve ayak mantarı kaynaklı ayak yanmaları arasında tedavi yöntemleri farklılık gösterir. ÖrneÄŸin, nöropati sonucu oluÅŸan senaryoda, sinir hasarını önlemek amacıyla bir tedavi uygulanırken; ayak mantarı kaynaklı durumlarda ise mantar enfeksiyonunu tedavi etmek için krem veya losyon gibi seçenekler kullanılır. Ancak bazen, ayak yanmasının sebebi belirlenemez. Bu durumda hedef, semptomları ortadan kaldırmak veya azaltmak suretiyle hastanın yaÅŸam kalitesini arttırmaktır. Ayak yanması sendromu tedavisine yardımcı olabilecek bazı öneriler ve “ayaklarda yanma nasıl geçer?” sorusunun yanıtı aÅŸağıdaki gibidir:

• Vitamin eksikliÄŸi varsa, özellikle B12 ve B6 vitaminlerinin takviyesi
• EÄŸer fazla alkol tüketimi söz konusuysa, bunu azaltmak veya tamamen bırakmak
• Kronik böbrek hastalığından dolayı ayakta yanma hissi oluÅŸursa, kanın toksinlerden temizlenmesi için diyaliz yapılabilir.
• Tiroid hormonu düÅŸüklüÄŸünde tiroid hormonu takviyesi
• Diyet deÄŸiÅŸiklikleri ve ilaç tedavisi gibi yöntemlerle kötü glisemik kontrol sahibi hastaların kan ÅŸekerini saÄŸlıklı seviyelerde tutabilmesi.

Ayaklarda yanma ve halsizlik ciddi bir saÄŸlık tehdidi oluÅŸturmasa da uyku kalitesi dahil yaÅŸam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Hastanın hissettiÄŸi acı ve sıcaklığı objektif bir ÅŸekilde deÄŸerlendirebilecek bir tanılama metodu bulunmamaktadır. Ancak çeÅŸitli laboratuvar testleri ile durumun neden olduÄŸu belirlenebilir. Doktorunuz bu bilgiler ışığında sizin durumunuza en uygun olan tedavi planını belirleyecektir. EÄŸer ayak yanması sendromu ile ilgili herhangi bir endiÅŸeniz varsa en yakın saÄŸlık kuruluÅŸuna baÅŸvurarak detaylı bilgi alabilirsiniz.

Ayak Yanmasına Ne Ä°yi Gelir? Ayak Yanması Nasıl Önlenir?

Ayak yanması, birçok farklı sebepten dolayı ortaya çıkabilir; bu durum çoÄŸunlukla sinir hasarı, diyabet veya dolaşım sorunlarından kaynaklanır. Ayak yanmasını hafifletmek ve önlemek için aÅŸağıdaki önerileri uygulayabilirsiniz:

• Düzenli Egzersiz: Fiziksel aktivite kan dolaşımını artırır ve sinir saÄŸlığını iyileÅŸtirir. Bu nedenle düzenli olarak egzersiz yapmak, ayak yanmasını hafifletebilir.
• DoÄŸru Ayakkabı Seçimi: Ayaklarınızın rahat ettiÄŸi, doÄŸru numarada ve geniÅŸlikte ayakkabılar giymek
• Diyabet Kontrolü: Diyabeti olan kiÅŸilerde, yüksek kan ÅŸekeri seviyeleri sinirlere zarar vererek ayak yanmasına neden olabilir. Kan ÅŸekeri seviyelerini kontrol altında tutmak, bu tür komplikasyonları önler.
• Sigara ve Alkol Tüketimini Azaltın: Sigara ve alkol tüketimi, kan dolaşımını azaltır ve sinir hasarına yol açar. Bu maddelerin tüketimini azaltmak veya tamamen bırakmak, ayak yanmasının önlenmesine yardımcı olur.
• Çok sıcak ya da soÄŸuk koÅŸullarda uzun süre kalmamaya çalışın. Extrem sıcaklık deÄŸiÅŸiklikleri ayaklarda yanma hissi yaratabilir.
• B Vitamini Takviyesi: B vitaminleri sinir saÄŸlığı için oldukça önemlidir. Eksik olduÄŸunda ayaklarda yanma hissi görülebilir. DoÄŸru beslenme veya takviye ile bu eksikliÄŸi giderebilirsiniz.
• Ä°yi Bir Gece Uykusu: Dinlendirici uyku vücudun kendini onarma sürecidir. Ä°yi bir gece uykusu almak, genel saÄŸlığı iyileÅŸtirir ve olası ayak yanmalarını hafifletmeye yardımcı olur.

 

KAYNAK:

https://www.mayoclinic.org/symptoms/burning-feet/basics/causes