Mastit Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

 

Mastit genellikle emziren kadınlarda görülen ancak herkesi etkileyebilecek bir meme enfeksiyonudur. Meme dokusunda şişlik, kızarıklık ve ağrı ile kendini gösterir. Mastit tedavi edilmezse abse adı verilen iltihap dolu bir kese oluşabilir. Mastit tedavisi kişinin semptomlarının şiddetine bağlıdır. Hafif mastit durumlarında evde bakım yeterli olabilir. Bu, dinlenme ve bol miktarda sıvı almayı içerir. İşte “Mastit nedir? Nasıl tedavi edilir?” sorularının yanıtları:

Mastit Nedir?

“Mastit ne demek?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir: Mastit memenin iltihaplanması olarak tanımlanır. Genellikle emziren kadınları etkiler ve bir meme kanalının tıkanması sonucunda oluşur. Emziren annelerde en sık doğum sonrası 1. haftada olmak üzere %3-20 arası memede iltihap gelişebilir. Meme başındaki çatlaklar, yaralar, kabuklanma ve kötü hijyen meme başında mikrop üremesine yol açar. Böyle vakalarda antibiyotikle tedavi olmazsa üçte birinde mastit gelişir antibiyotik ile bu oran %5'lere düşebilir. Böyle durumlarda emzirmeye devam etmek veya sütün pompa yardımıyla boşaltılması apse oluşumunu azaltır.

Mastit Türleri Nelerdir?

Mastit memelerin iltihaplanmasıdır ve meme iltihabının belirtileri genellikle emziren kadınlar ve süt veren hayvanlarda görülür. Mastit türleri aşağıdaki gibidir:

Periduktal Mastit: Emzirme dışı mastit türüdür. Bir tür iltihap olan meme başı çevresindeki süt kanallarında başlar ve genellikle sigara kullanımı ile ilişkilendirilir. Bu durum genellikle 35 yaş civarı genç hastalar arasında görülür. Sigaranın meme başının arkasındaki süt kanallarını tahrip ettiği ve mikrobik enfeksiyonlara karşı duyarlılığı artırdığı düşünülür. İlk belirti olarak areolanın kenarında kızarıklık ve şişlik görülür. Bu semptomlar antibiyotik tedavisi ile azaltılabilir. Ultrason gibi görüntüleme yöntemleri ile apse tespit edildiğinde drenaj gereklidir. Ancak drenaj sonrası tekrarlama riski yüksek olduğundan, sıkça absesi olan hastalarda, meme başının arkasındaki süt kanallarını çıkarmaya odaklanan bir operasyon gerçekleştirilir.

Granülamotöz Mastitler: İdiyopatik granülomatöz lobüler mastit genellikle genç üreme çağındaki kişilerde görülür. Bağışıklık sisteminin normalden fazla reaksiyon göstermesi veya geçmişte yaşanan enfeksiyon veya travmadan kaynaklandığı düşünülür. Hem klinik hem de radyolojik (ultrasonografi, mamografi, manyetik rezonans görüntüleme) açıdan meme kanseriyle (özellikle inflamatuar meme kanseriyle) ve tüberküloz mastiti ile karıştırılabilir.

Mastit Belirtileri Nelerdir?

Emzirmeye yeni başlamış göğüslerde hassasiyet oluşması normaldir. Ancak emzirme anında yanma ve ağrı hissi yoğun bir şekilde yaşanıyorsa bu durum mastit belirtileri olarak yorumlanabilir. En sık görülen belirtiler aşağıdaki gibidir:

• Emzirirken yanma,
• Koltuk altı bezlerinde şişme,
• Meme dokusunun sertleşmesi ve kaşınma,
• Memede şişme, ağrı, kızarma, hassasiyet,
• Memeden genellikle sarı ya da yeşil renkli, kıvamlı ve kötü kokulu akıntı,
• Memenin belirgin bölgelerinde sıcaklık,
• Bölgede sert yapıda ağrılı ve yumru şeklinde hissedilen apse,
• Titreme,
• Üşüme,
• Yorgunluk,
• Yüksek ateş.

Mastit Neden Olur?

Peki mastit neden olur? Mastit genellikle süt kanalında oluşan bir tıkanıklık veya bakteriyel bir enfeksiyon sonucunda emziren kadınlarda görülür. İltihaplanma her zaman enfeksiyonun bir belirtisi olmayabilir ve çoğu durumda memede süt birikmesi nedeniyle meydana gelir. Meme ucu travması (örneğin, çatlaklar), bebek emerken cildin florasını veya bebeğin ağzındaki bakterileri dokuya sokabilir bu da bir enfeksiyonun başlamasına neden olur. Enfeksiyona yanıt olarak vücut mastite neden olan ağrılı ve yanıcı bir iltihaplanmaya yol açan kimyasallar salgılar. Mastitin potansiyel sebepleri ise aşağıdaki gibidir:

• Sigara içmek mastit riskini artıran önemli faktörlerden biridir. Tütün ürünlerinde bulunan toksinler meme dokusunda iltihaplanmayı tetikleyebilir.
• Bağışıklık sistemini zayıflatan kronik hastalıklar meme dokusu iltihaplanmasına yol açabilir ve özellikle emzirme ile ilişkili olmayan mastit vakalarında kilit rol oynar.
• Meme implantları olan kişilerde mastit daha yaygın görülür çünkü bu durum meme dokusunu enfeksiyonlara karşı daha hassas hale getirir.
• Emzirme döneminde memede sütün düzenli boşaltılmaması mastit gelişimine en çok katkıda bulunan faktördür. Bebeği aniden sütten kesmek süt birikimine ve dolayısıyla enfeksiyona neden olabilir.
• Dar giysiler veya sütyenler mastit riskini artırabilir.

Meme dokusundaki iltihabın erken tedavisi çok önemlidir çünkü bununla gelecekteki komplikasyonların önlenmesi mümkün olur. Eğer mastit tedavi edilmezse meme dokusu iltihabının önemli komplikasyonlarından biri olan apse gelişebilir. Apse genellikle meme dokusu içinde kitle şeklinde görülür. Doğum sonrası mastitin apseye dönüşümünün engellenmesi de gereksiz antibiyotik kullanımını engeller.

Mastit Nasıl Teşhis Edilir?

“Mastit nasıl geçer?” sorusuna doğru yanıtın alınması doğru teşhis ile mümkün olur. Mastit klinik incelemeler ve laboratuvar sonuçları ile belirlenir. Doktorunuz en etkili tedavi protokolünü belirlemek için gereken tüm detaylı testleri uygular. Bazı durumlarda mastit ve meme apsesinin teşhisi sadece klinik muayene ile mümkün olmayabilir. Görüntüleme yöntemlerinden ultrasonografi zararsız (non-invazif) olması nedeniyle doğrulama sürecinde ilk başvurulan seçenektir. Klinik muayene esnasında şüpheli bir durumla karşılaştığında doktor biyopsi örneği talep edebilir. Kesin teşhis patoloji sonuçlarına dayanarak yapılır ve uygun tedavi protokolü uygulanmaya başlar.

Mastit Nasıl Tedavi Edilir?

“Meme iltihabı nasıl geçer?” sorusu da merak edilen konular arasında. Mastit tedavisi için emziren annelerde ilk adım genellikle memedeki sütün boşaltılmasıdır. Bunun en pratik yolu bebeğin mastitli memeyi emzirmesini sağlamaktır. Emzirmenin devam ettirilmesi tedavi sürecine herhangi bir engel oluşturmaz. Yaygın yanılgının aksine bebeğin iltihaplanmış memeyi emmesi tehlikeli değildir ve hem anneye hem de bebeğe fayda sağlar. Bebeği emzirmeden önce memeye ılık kompres uygulamak ağrıyı ve rahatsızlık hissini hafifletebilir. Ilık su dolu bir torba kullanabilir ya da ılık bir duş alabilirsiniz.

24 saat içerisinde yeterince süt boşaltılmış olmasına rağmen semptomlarda iyileşme görülmezse veya meme ucunda çatlak varsa antibiyotik tedavisi uygulanır. Mastitin tıbbi tedavisi semptomların hızlıca hafiflemesine yardımcı olur. Eğer meme dokusundaki iltihap tedavi edilmezse abselere yol açabilir. Bu durumda ana tedavi yöntemi drenaj işlemidir. Modern tıp teknolojilerinin gelişmesiyle beraber cerrahi drenaj genellikle tercih edilmez hale gelmiştir. Drenaj işlemi apseyi bir enjektör aracılığıyla boşaltmak anlamına gelir. Doktorunuz drenaja ek olarak antibiyotik tedavisini de başlatabilir. Eğer 72 saat boyunca ateş olmaksızın geçer ve iltihap semptomları azalırsa antibiyotik kullanımına gerek kalmaz.

Mastit tedavisine cevap vermeyen durumlar enflamatuvar meme kanseri endişesini gündeme getirir. Enflamatuvar meme kanserinin belirtileri mastit belirtileriyle oldukça benzerdir. Antibiyotik ve drenaj tedavisi sonrasında belirtilerde hala iyileşme görülmezse cilt biyopsisi uygulanabilir. Biyopsi hasar gören doku örneğinin mikroskop altında analiz edilmesi işlemidir. Enflamatuvar meme kanseri şüphesini elemek adına biyopsi prosedürü gerekebilir. Doğru koşullarda yapılan bir biyopsi sağlık için herhangi bir risk teşkil etmez.

Mastit Nasıl Engellenir?

Yeni anneler süt üretimi ve salgılanmasını ifade eden laktasyon sürecinde çeşitli zorluklarla karşılaşabilir. Bu süreç düzgün bir şekilde yönetilemezse memelerde doluluk hissi oluşabilir. Memenin düzenli olarak boşaltılmasıyla bu durum tamamen iyileştirilebilir. Ancak memede ağırlaşan bir hassasiyet ve acı nedeniyle emzirme ertelenirse süt kanallarında tıkanıklık ve sonucunda memede iltihap meydana gelebilir. Memedeki süt birikintisi mastitin en hızlı gelişimini tetikleyen unsurlardan biridir. Sütün memede toplanmasını engellemek mastiti önlemenin en etkili yoludur. Anne ve bebek sağlığını korumak adına emzirme devam etmelidir. Mastit oluşumunu önlemek adına alınabilecek diğer önlemler ise aşağıdaki gibidir:

• Meme uçları her emzirme öncesi ve sonrası temizlenmeli (temiz bez kaynamış ve soğutulmuş musluk suyuna batırılıp meme ucunun bebeğin emmesinden hemen önce ve sonra nazikçe silinmesi).
• Emzirme öncesinde ve sonrasında memeye nazik bir masaj yapmak süt kanallarının açılmasına yardımcı olabilir.
• Doğumdan sonraki ilk aylarda meme ucu çatlaklarından dolayı enfeksiyon yaygın olarak görülür. Enfeksiyon riskini azaltmak için meme ucu yaralarının tedavisi gereklidir.
• Bebekler doğuştan gelen emme içgüdüsüne rağmen ilk aylarda memeyi tam kavrayabilme konusunda problem yaşayabilir. Meme ucu yaralanmaları genellikle bebeğin memeyi doğru bir şekilde kavrayamamasından kaynaklanır. Doğru emzirme pozisyonu mastit riskini azaltır. Doğru emzirme tekniklerinin öğrenilmesi için gebeliğin son aşamalarında bir uzmana danışmak çok önemlidir.
• Bebek sadece tek memeden değil her iki memeden de düzenli olarak emmelidir.
• Eğer bebek emmeyi reddederse, memedeki süt elle veya pompa ile mutlaka boşaltılmalıdır.
• Sigara içindeki zararlı maddeler meme dokusuna hasar verir ve bu hasarlı bölgeler enfeksiyon oluşturan mikroorganizmalar için uygun bir yaşam alanı sağlar.
• Memeyi tahriş eden kumaşları kullanmaktan kaçınmalıdır. Konforlu giysiler tercih etmek memeye rahatlama sağlar ve enfeksiyon riskini minimize eder.
• Vücudun enfeksiyonla mücadele edebilmesi için yeterli miktarda su tüketildiğinden emin olunması gerekmektedir.
• Memedeki süt üretimi ne kadar sık emzirildiğine bağlı olarak değişir. Emzirmeyi aniden durdurmak memede süt birikimine yol açar. Bu nedenle bebeği hızlı bir şekilde sütten kesmemeli, emzirme süresini adım adım azaltmalısınız.

 

KAYNAK:

https://www.healthdirect.gov.au/mastitis