Çikolata Kisti Nedir? Çikolata Kisti Belirtileri Nelerdir?

 

Tıp literatüründe aynı zamanda endometriozis olarak da adlandırılan çikolata kisti karın boşluğu, fallop tüpleri veya yumurtalık gibi bölgelerde endometrial doku ile karakterize olan ve kronik görülen bir hastalıktır. Konum olarak yanlış olan bu dokuda regl döngüsü olur. Endometriozis yumurtalıklara yerleştiğinde yumurtaların kalitesi ve fallop tüplerinin işleyişi olumsuz yönde etkilenir. Hastalığa dair belirtiler genellikle hafife alındığından genellikle kısırlık durumu oluşana kadar fark edilmez. İşte “Çikolata kisti nedir?” sorusunun yanıtı ve bilmeniz gerekenler:

Çikolata Kisti Nedir?

“Endometriozis ne demek?” diye merak ediyorsanız rahim içini oluşturan endometrium tabakasının rahim dışı başka bölgede büyümesi ile gelişen, genellikle de ağrılı ilerleyen bir hastalık olduğunu bilmelisiniz. Bu hastalık sıklıkla pelvisi örten doku, yumurtalıklar ve fallop tüplerinde görülür. Dünya geneli baz alındığında üreme çağında olan 176 milyon kadını etkileyen hastalıklardan biridir ve her yaştan kadını etkileyebilir. Ancak genellikle 30'lu ve 40'lı yaşlarında olan kadınlarda görülür.

Endometriozis Evreleri Nelerdir?

Hastalığın evrelemesi kistlerin yerleşim yeri, büyüklüğü, derinliği ve yayılımı baz alınarak yapılır. Bu evrelemeye göre 1.evre minimal, 2.evre hafif, 3.evre orta ve 4.evre şiddetli olguları ifade eder.

Kimler Endometriozis Riski Altındadır?

Endometriozise yakalanma riski yüksek olan kişiler aşağıdaki gibidir:

• 1.derece yakınlarında bu hastalık bulunanlar
• İlk doğumunu 30 yaşından sonra yapacak olanlar
• Beyaz tenli kadınlar
• Hiç doğum yapmamış olanlar
• Rahim yapısında anormallik bulunanlar
• Erken yaşta regl görenler
• Geç yaşta menopoza girenler
• Alkol tüketenler
• Vücut kitle indeksi düşük olanlar
• Regl kanamasının vücuttan atılmasını engelleyen sorunu olanlar

Endometriozis Sıklığı Nedir?

Endometriozis hastalığı bir üreme dönemi hastalığıdır. Bu hastalık ağrılı regl, kronik yaşanan kasık ağrısı ve ağrılı cinsel ilişkisi olan kadınlarda %70 oranında görülür. Genel olarak da üreme döneminde olan her 10 kadından birinde rastlanır.

Çikolata Kisti Neden Olur?

Peki çikolata kisti neden olur? Hastalığın kesin nedeni tam bilinmemektedir ancak nedenler hakkında geliştirilen bazı teoriler aşağıdaki gibidir:

• Ailesinde endometriozis hastalığı bulunan kişilerde hastalığın görülme riski daha yüksektir.
• Geriye doğru menstrüasyon olması durumunda endometrial doku fallop tüplerinden karın boşluğuna akar ve endometriozis oluşur.
• Bağışıklık sistemi temelli problemler sebebiyle vücudun enfeksiyon ve hastalıklara karşı savunmasında sorun bulunanlarda bu hastalığın gelişme riski olabilir.

Çikolata Kisti Nasıl Gelişir?

“Endometriozis en sık nerede görülür? Nasıl gelişir?” sorusu da merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir: sağlıklı bir kadının rahim dokusu regl kanaması ile genişlemeye başlar. Regl döngüsünün ortalarında ise maksimum olgunluğa ulaşır. Bu doku regl kanaması yaklaştıkça çeşitli mekanizmalar sonucunda dökülerek doku yapısını yitirir ve kan damarlarının zedelenmesi ile de regl kanaması oluşur. Bu doku yalnızca rahim içinde bulunmalıdır. Ancak belirli mekanizmalarla vücudun farklı bir bölgesinde oluşursa çikolata kisti adı verilen endometriozis oluşumu söz konusudur.

Çikolata Kisti Belirtileri Nelerdir?

Çikolata kisti belirtileri arasında en önemlisi regl dönemi ile bağlantılı olan kasık ağrısıdır. Endometriozisi olan kadınlardaki kasık ağrısı regl dönemi ağrısından daha şiddetli yaşanır. Diğer belirtiler ise aşağıdaki gibidir:

• Cinsel ilişki sırasında ağrı,
• Ağrılı regl dönemleri,
• İdrar ve dışkılama sırasında ağrı,
• Kısırlık,
• Aşırı kanama.

Çikolata Kisti Tanısı Nasıl Konulur?

Tanılama aşamasının başlangıcında hastada detaylı öykü alınır. Ardından elde edilen fiziki ipuçlarını kontrol etmek adına pelvik muayene, ultrason, manyetik rezonans görüntüleme, laparoskopi testleri uygulanabilir.

Çikolata Kisti Tedavisi Nasıl Yapılır?

Çikolata kisti tedavisi ilaçlı tedavi ya da ameliyattır. Bazı durumlarda da hem ilaç hem de ameliyatla tedavi uygulanır. Nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar, adet dönemlerinde görülen ağrı ve krampların hafifletilmesi için kullanılır. Hamilelik düşüncesi olmayan kadınlar için hormon tedavisine başlanabilir, bu da ağrıyı azaltma veya yok etme noktasında etkili olabilir. Adet döngüsünde vücut tarafından üretilen hormonların ilk önce artması ve daha sonra azalması patolojik endometrial dokuların kalınlaşmasına, parçalanmasına ve kanamasına yol açar. Hormonal destek endometriyal dokunun kalınlaşmasını yavaşlatabilir ve yeni endometriyal doku gelişimini engelleyebilir. Ancak, hormon tedavisi endometriozis için sürekli bir çözüm sunmaz. Tedavi bırakıldığında belirtiler tekrar ortaya çıkar.

Çocuk sahibi olmayı planlayan kadınlar için hormonal terapi uygun değildir ve bu durumda genellikle cerrahi müdahale önerilir. Cerrahi işlem genellikle laparoskopik yöntem ile gerçekleştirilir; burada göbek deliği üzerinden küçük bir kesik yapılır ve bir laparoskop isimli, ucunda bir kamera bulunan ince tüplü bir alet yardımıyla kistin bulunduğu alana ulaşılarak kist dokusu çıkarılır. Endometriozis semptomlarının yönetiminde beslenme ve yaşam tarzındaki değişiklikler de önemlidir. Östrojenin rahim içindeki endometriyal dokuyu kalınlaştırdığı bilindiği için, östrojen seviyelerini kontrol altında tutmak çikolata kisti semptomlarını en aza indirebilir. Düzenli egzersiz yaparak, kafein ve alkol tüketimini sınırlayarak ve vücut yağ oranını düşürerek östrojen seviyelerinin düşürülmesi sağlanabilir.

Endometriozis Hangi Durumlarda Cerrahi Yöntemlerle Tedavi Edilir?

Çikolata kisti ameliyatı gerektiren durumlar şunlardır:

• İlaç tedavisiyle hafiflemeyen ve sürekli bir ağrı durumunda,
• Mevcut yaşam fonksiyonlarının sınırlanması, ciddi belirtiler gösteren hastaların durumunda,
• Endometriozis doku teşhisinin gerektiği durumlarda,
• Bağırsak veya idrar yollarında bir tıkanıklık mevcutsa, cerrahi tedavi seçeneği değerlendirilir.

Endometriozis Tedavisinde Kullanılan Cerrahi Yöntemler Nelerdir?

Eğer endometriozis ameliyat gerekiyorsa kapalı yöntem olarak bilinen laparoskopi ilk seçenek olmalıdır. Laparoskopik cerrahi minimal invaziv işlemler arasında yer alır ve bu teknikte 0.3-1 cm'lik küçük kesileri içeren bir operasyon göbek deliğinden girilen bir kamera ile gerçekleştirilir. Cildin daha az kesilmesi hastaların hızlı iyileşmesini, ameliyat sonrası ağrının azaltılmasını, daha az ilaç ihtiyacını ve hastanede daha kısa süre kalmanın sağlanmasını mümkün kılar. Bu nedenlerle uygun vakalarda laparoskopik yöntem açık cerrahiden üstün kabul edilir.

İlaç tedavisine yanıt vermeyen ağrısı olan hastalarda peritoneal endometriozis yani karın zarının tutulumu kapalı ameliyat sırasında görülebilir. Bu durumda karın zarındaki bu odaklar ya çıkarılır (eksizyon) ya da yakılır (ablasyon). Eğer çikolata kisti için ameliyat planlanmışsa genellikle yumurtalığın korunması amaçlanır ve kist duvarı çıkarılır. Hastalığın tekrarlamaması için ameliyat sonrasında ilaç tedavisi uygulanır. Ancak unutulmamalıdır ki çikolata kistleri zamanla yeniden oluşabilir hatta cerrahi müdahaleye rağmen.

Cerrahi Endometriozis Tedavisi Sonrasında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Endometriozis kanseri nedeniyle uygulanan cerrahi işlemin ardından bazı noktalara dikkat edilmelidir. Bu noktalar aşağıdaki gibidir:

• Ameliyat sonrasında ağrınızı kontrol altına almanız önemlidir. Doktorunuz genellikle reçeteli ağrı kesiciler verecektir. Bu ilaçları doktorunuzun yönlendirdiği şekilde kullanın.
• Ameliyat bölgenizi temiz ve kuru tutmak enfeksiyon riskini azaltır. Yaranızın bakımına yönelik tüm talimatlara dikkatlice uyun.
• İlk birkaç hafta boyunca ağır fiziksel aktivitelerden kaçının. Ancak hafif egzersizler, özellikle yürüyüş, toparlanma sürecinize yardımcı olabilir.
• Dengeli ve sağlıklı beslenmek vücudunuzun iyileşmesine yardımcı olur. Bol bol protein, taze meyve ve sebze tüketmeye çalışın.
• Hastaneden çıkışınızdan sonra düzenli olarak doktorunuza görünmek sizin en iyi şekilde iyileşmenizi sağlar.
• Cerrahi müdahaleler fiziksel iyileşmeyi gerektirse de duygusal iyileşmeyi göz ardı etmemek gerekir.
• Ameliyat sonrasında verilen ilaçları doğru dozda ve zamanlamada kullanmak oldukça önemlidir. 

KAYNAK: https://en.wikipedia.org/wiki/Endometrioma