HCT yani hematokrit kan testlerinde sıklıkla kullanılan bir terimdir. Hematokrit değeri kandaki hücrelerin (kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositler) toplam hacminin kandaki plazma hacmine oranını ifade eder. Bu oran genellikle yüzde olarak ifade edilir ve hematokrit kandaki kırmızı kan hücrelerinin düzeyi sağlık durumuyla yakından ilişkilidir. İşte “HCT nedir?” sorusunun yanıtı ve hematokrit hakkında bilmeniz gerekenler:
“HCT nedir kan tahlili sonuçlarında neyi ifade eder?” sorusu sıklıkla merak edilir. Hematokrit kırmızı kan hücrelerinin toplam kan hacmine oranını belirten bir terimdir. Diğer bir deyişle HCT testi kanınızdaki eritrosit (kırmızı kan hücreleri veya alyuvarlar) yüzdesini ölçer ve bu tam kan sayım testinde bir ölçüt olarak kullanılır. Örneğin,100 ml kanın içinde 35 ml alyuvar bulunuyorsa HCT değeri %35 olur. Kırmızı kan hücreleri vücutta oksijen-karbondioksit döngüsünü sağlamakla görevli olduğundan bu hücrelerin miktarının ve oranının doğru olması hayati öneme sahiptir. Sağlıklı bir bireyde normal hematokrit değeri %35 ile %45 arasında olmalıdır.
Yenidoğan bebeklerde HCT seviyesi daha yüksekken zamanla bu oran normal düzeye indirilir. Hem erkekler hem de kadınlar için ideal HCT oranları farklıdır ve genellikle erkeklerde kadınlardan daha yüksek bulunur. İdeal HCT değeri aralıkları ise aşağıdaki gibidir:
Laboratuvar koşulları ve kullanılan cihazlara bağlı olarak bu oranlar küçük değişiklikler gösterebilir. Bu oranın çok düşük ya da çok yüksek olması çeşitli sağlık sorunlarının belirtisi olabilir. Dolayısıyla bu durumda uzmana başvurulması gerekir.
Peki HCT düşüklüğü nedir? Hematokrit düşüklüğü kandaki kırmızı kan hücrelerinin normalden daha az olduğunu ifade eder. Bu durumda kanın oksijen taşıma yeteneği azalır ve sonucunda vücutta oksijen eksikliği ortaya çıkabilir. Hematokrit düşüklüğünün bir dizi belirtisi olabilir. Doktorlar bunun nedenini tespit etmek için kan testleri uygular ve altta yatan sebeplere bağlı olarak uygun tedavi yöntemini belirler.
“Kanda HCT düşüklüğü nedir? Belirtileri nelerdir?” sorusu da sıklıkla merak edilir. Azalan hematokrit düzeyi insan sağlığı açısından risk oluşturabilir. Bu durumun çeşitli belirtileri bulunur. Hematokrit seviyesi düşük olduğunda görülebilecek belirtiler aşağıdaki gibidir:
Bu belirtilerden herhangi birini gözlemleyen kişilerin bir sağlık profesyoneline başvurması tavsiye edilir.
Hematokrit seviyesinin normal aralıkta olması insan sağlığı için kritik öneme sahiptir. Fakat bazı faktörler nedeniyle bu değer azalabilir. Hematokrit düzeyinin düşük olmasına yol açan nedenler şöyle sıralanabilir:
Düşük hematokrit düzeyinin tedavisine altta yatan nedenlere dayanarak karar verilir ve genellikle bu nedenleri ortadan kaldırmaya yöneliktir. Tedavi süreci şunları içerebilir:
Tedavinin başarıya ulaşması için belirlenen tedavi planına uymanın yanı sıra düzenli doktor kontrolü de önemlidir. Sağlıklı bir diyet ve yaşam tarzının benimsenmesi de hematokrit seviyesinin düşmesini engelleyebilir.
Peki HCT yüksekliği nedir? Kanın yoğunluğunun artışı sonucunda hematokrit seviyesi normalden yukarı çıkabilir. Hematokrit değerinin artması kırmızı kan hücre sayısının fazlalığı veya kan hacmindeki azalmadan kaynaklanır ve çeşitli nedenleri olabilir. Doktorlar genellikle aşırı miktarda kırmızı kan hücresi durumunu tedavi etmek için altta yatan nedenleri inceler ve buna bağlı olarak bir tedavi stratejisi belirler.
Yüksek hematokrit değerinin belirtisi olan doku ve organlara oksijen taşıma yeteneğindeki azalma kan yoğunluğundaki artışla ilişkilidir. Normalin üzerinde hematokrit seviyesine sahip kişilerde aşağıdaki semptomlar görülebilir:
Hematokrit değerlerinin yükselmesine neden olan birçok faktör bulunur. Bu durum kişinin sağlık durumunu kötüleştirerek yaşam standartlarını düşürebilir. Hematokrit oranının artışına yol açabilecek sebepler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Hematokrit değerlerinin yüksek olması vücudun fazla miktarda kırmızı kan hücresi ürettiğini gösterir. Hematokrit oranının artmasıyla beraber kan daha yoğun ve viskoz bir hal alabilir. Bu durum ise kan pıhtısı oluşma riskini yükseltir. Bu nedenle hematokrit seviyeleri yüksek olduğunda mutlaka doktor kontrolünden geçmek gerekir.
“HCT ne demek? Yüksekliği nasıl tedavi edilir?” diye merak ediyorsanız hematokrit oranının fazla olması durumunda tedavinin altta yatan sebeplere bağlı olarak farklılık gösterdiğini bilmelisiniz. Eğer hematokrit yüksekliği belirli bir hastalığın belirtisi olarak çıkarsa bu hastalığın tedavi edilmesiyle hematokrit seviyesi normal aralıklara dönebilir. Örneğin kemik iliği problemleri nedeniyle hematokrit değerleri yüksekse bunu düzeltmeye yönelik bir tedavi uygulanmalıdır. Ayrıca bireyler yaşamlarındaki bazı alışkanlıkları değiştirerek de tedavi sürecine destek sağlayabilir.
KAYNAK: https://en.wikipedia.org/wiki/Hematocrit