Diyabet Karaciğeri Nasıl Etkiler?

18 / KAS
2023

Karaciğer vücudumuzun karmaşık kimya laboratuvarı gibidir ve diyabet hastalarında bu organın işleyişi etkilenebilir. Karaciğer şeker ilişkisi hakkında merak edilenleri ve bilinmesi gerekenleri sizler için derledik:

Diyabet Karaciğeri Nasıl Etkiler?

Tip 2 diyabet olan kişilerde karaciğer hastalıkları ve karaciğer kanserine yakalanma ihtimali 2-3 kat daha yüksektir. Kan şekerinin kontrolsüz bir biçimde yükselmesi, pankreasın gereken miktarda insülin üretmemesi ve vücudun insülini etkili bir şekilde kullanamaması gibi durumlar diyabet sorununu meydana getirir. Türkiye'de tahmini olarak 7 milyon tip 2 diyabet hastası bulunduğunu düşünürsek bu oran her 11 yetişkinden birinin tip 2 diyabet hastası olduğunu gösterir. Diyabetli bireylerin kan şeker seviyelerindeki artış karaciğer dahil pek çok organın hasar görmesine neden olabilir. Kalp ve damar hastalıkları, inme, görme kaybı, böbrek yetmezliği, sinir hasarı ve iyileşmeyen yaralar nedeniyle ortaya çıkan uzuv kayıpları da diyabete bağlı olarak görülür. İnsülin hormonu hücre bölünmesini ve çoğalmasını artırıcı etkiye sahip olduğundan diyabet karaciğer kanseri riskini yükseltir. Karaciğerde yağlanma, kronik iltihap ve siroz gibi problemler de karaciğer kanseri riskini artırabilir.

Siroz ve Şeker Hastalığı Arasındaki İlişki Nedir?

Siroz ve şeker hastalığı arasındaki ilişki de merak edilen bir konudur. Tip 2 diyabet hastalarında karaciğer sirozu oluşma ve ilerleme olasılığı daha fazladır. Diyabetli kişilerin karaciğer sirozu ve kronik karaciğer hastalığından dolayı hayatını kaybetme riski 2-2.5 kat daha yüksektir. İnsülin direnci ve karaciğer fibrozisi arasında güçlü bir ilişki bulunur. Diğer metabolik sendrom parametrelerinden bağımsız olarak, diyabet direkt olarak fibrozis üzerinde etkili olur.

Diyabet ve Yağlı Karaciğer Hastalığı Arasındaki İlişki Nedir?

Yağlı karaciğer hastalığının diyabetle olan bağı karaciğer rahatsızlıkları arasında en belirgin olanıdır. Hepatosit adı verilen karaciğer hücrelerinde yağ birikir ve bu durum alkol ile ilişkili ya da alkol dışı yağlı karaciğer hastalığı olarak ikiye ayrılır. Eğer karaciğerde yağlanmanın yanı sıra iltihaplanma da var ve tedavi edilmezse fibroz veya siroz gibi ciddi komplikasyonlar meydana gelebilir. Zamanla karaciğerin işlevselliği kısıtlanır ve toksinler beyinde işlev bozukluklarına yol açabilir. Uzun vadede daha da ciddi sonuçlar ortaya çıkabilir örneğin karaciğer kanseri. Ancak erken teşhis konulup yaşam tarzı değişiklikleri yapılırsa yağlanma problemi tersine çevrilebilir. Eğer yağlı karaciğer hastalığının tedavisi gecikirse bu durum diyabeti tetikleyebilir.

Diyabetin Karaciğeri Etkilemesi Sonucu Görülen Belirtiler Nelerdir?

Karaciğer üzerinde diyabetin yol açtığı rahatsızlıkların belirtileri genellikle ağrısızdır. Bunun sebebi karaciğerde sinir hücresi bulunmamasıdır. Diyabetin karaciğer üzerindeki etkileri sonucu gelişen rahatsızlıkların örneğin yağlı karaciğer ve yağlı karaciğer iltihabının belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Dışkının renginde açılma
• İdrarda koyulaşma
• Konsantrasyon zorluğu yaşama
• Sağ tarafa yatarken discomfort hissi
• Sağ üst karnında baskı hissi
• Sık sık dolgunluk hissetme
• Sürekli yorgunluk ve enerji eksikliği hissi

Karaciğer Yağlanması Tanısı ile Diyabet Arasındaki İlişki Nedir?

Tip 2 diyabet hastalığı ve metabolik sendrom risk faktörlerinin var olup olmadığını kontrol ederek diyabetten kaynaklanan karaciğer yağlanması tanısı konulabilir. Karaciğer yağlanması ve diyabet benzer risk faktörlerine sahip durumlar olup karaciğer sorunlarından şüphelenildiğinde göz önünde bulundurulması gereken ortak risk unsurları aşağıdaki gibidir:

• Vücut kitle indeksine dikkat edilmeli ve BMI değeri üzerinden ideal kilonun sağlanıp sağlanmadığı belirlenmelidir. Aşırı kilolu olmak diyabete bağlı olarak karaciğerin yağlanmasına yol açabilir.
• Karın çevresinin ve kan basıncının ölçülmesi önemlidir.
• Kan testi yaptırılmalı. Bu testlerde özellikle spesifik karaciğer değerleri üzerinde durulmalıdır. Bununla birlikte açlık kan şekeri seviyesi, uzun süreli kan şekeri seviyesi ve kan lipidlerinin analizi de test sonucunda ele alınmalıdır.
• Diyabetli bireylerde karaciğer yağlanması mevcut olmasına rağmen genellikle karaciğer değerleri normal görünür. Bu nedenle sadece kan testi ile diyabet hastalarında karaciğer sorunlarını belirlemek zor olabilir. Bu tür durumlarda başka tanı yöntemlerine başvurmak faydalı olabilir.

Diyabetlilerde Karaciğer Rahatsızlıklarının Tanısı için Kullanılan Yöntemler Nelerdir?

Diyabetli kişilerin karaciğer sorunlarını teşhis etmek için uygulanabilecek teknikler aşağıdaki gibidir:

• Genellikle ilk adımda bir doktor tarafından ultrason muayenesi önerilir. Karaciğer yağlanması durumunda ultrasonda karaciğer daha parlak ve büyük göründüğü için karaciğerdeki değişiklikler tespit edilebilir.
• Manyetik rezonans spektroskopi (MRS) ile karaciğerin yağ oranı belirlenebilir. Bu sayede diyabetli kişilerde başlayan karaciğer yağlanması durumu erken teşhis edilebilir ve gerekli önlemler alınabilir.
• Elastografi yöntemiyle karaciğerin esneklik seviyesi ölçülebilir.
• Karaciğer biyopsisi diyabet hastası olan kişinin karaciğer probleminin yağlanma mı yoksa iltihap mı olduğunu gösterir. Ayrıca karaciğer ponksiyonu olarak da bilinen bu işlem bir şırınga yardımıyla karaciğer dokusunun alınmasını ve sonrasında detaylı bir inceleme yapılmasını içerir.

Diyabetin Karaciğeri Etkilemesi Nasıl Önlenebilir?

Peki Tip 2 karaciğer yağlanması nasıl önlenebilir? Diyabet nedeniyle oluşabilecek karaciğer hastalıklarını engellemek için sağlıklı yaşam biçimi benimsemek önemlidir. Diyabetin ve yağlı karaciğer hastalığının birbirine etken olabileceği durumlarda hastalığın ilerlemesini durdurmak ve ciddi karaciğer hasarı riskini azaltmak için bazı hususlara dikkat edilmelidir. İdeal vücut ağırlığına sahip olunmalı ve fazla kilolu olmaktan kaçınılmalıdır. Obez olan diyabetik bireylerde bile %5-10 oranında kilo kaybı karaciğer problemlerinin gerilemesine yardımcı olabilir. Aktif ve dinamik bir yaşantıya öncelik verilmeli, düzenli egzersiz yapılmalı ve spor faaliyetleri günlük rutine dahil edilmelidir. Alkol tüketiminin sınırlanması veya tamamen bırakılması faydalı olacaktır. İltihap bulunmayan karaciğerde alkolün azaltılması veya kesilmesiyle birlikte yaşam tarzındaki değişiklikler karaciğerin tamamen yenilenmesini sağlayabilir. Yüksek lifli gıdaların tüketimine önem verilmelidir. Enerji yoğunluğu yüksek ve sağlıksız yağlar ile serbest şekerler içeren besinlerin sürekli tüketilmesi önerilmez. Öncelikle sağlıklı besinler tüketilmeli, yağlı gıdalar ise nadiren tüketilmelidir. Diyabetin karaciğer üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için sigara kullanmaktan kaçınılmalıdır.

KAYNAK: https://www.cdc.gov/diabetes/library/features/type2-diabetes-your-liver.html