Diyabetik Nefropati Nedir? Evreleri, Belirtileri ve Tedavisi

21 / KAS
2023

Diyabetik nefropati özellikle tip 1 ve tip 2 diyabet hastalarında sıkça görülen böbreklerde meydana gelen bir hasar durumudur. Bu durumun nedeni genellikle yıllar süren yüksek kan şekerine bağlıdır. Diyabetik nefropati uzun süreli diyabet hastalığının böbreklere verdiği zarar sonucu ortaya çıkan bir komplikasyondur. Bu durum genellikle yüksek kan şekeri seviyelerinin neden olduğu hasardan kaynaklanır. Diyabetik nefropati ilerlediğinde böbrekler atıkları vücuttan etkin bir şekilde filtreleyemez hale gelir. Konu hakkında merak edilenleri sizler için derledik.

Diyabetik Nefropati Nedir?

“Diyabetik nefropati nedir?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir: Diyabetik nefropati diyabet hastalarında görülen ve böbreklerin normal işlevini bozan bir komplikasyondur. Diyabet kandaki şeker seviyesinin kontrolsüz olarak yükselmesi durumudur ve uzun vadede çeşitli organlarda hasara yol açabilir. Diyabetik nefropati bu hasarın böbreklere verdiği isimdir. Şeker hastalığı kan damarlarını zamanla zayıflatabilir ve böbreklerde bulunan milyonlarca minik filtre olan nefronların işlevini bozabilir. Bu durumda böbrekler atıkları kan dolaşımından düzgün bir şekilde ayıramaz hale gelir. Ayrıca protein gibi normalde vücutta tutulması gereken maddeler idrara karışabilir.

Diyabetik Nefropati Evreleri Nelerdir?

Diyabetik nefropati evreleri aşağıdaki gibidir:

• Evre 1: Glomerüler filtrasyon hızında bir artış görülür. Bu durum bireye diyabet teşhisi konulduğunda mevcuttur. Ultrason yardımıyla böbreklerde yaklaşık %20'lik bir genişleme veya hipertrofi tespit edilebilir. Fiziksel aktivite sırasında belirgin üriner albumin ekskresyonu (UAE) artışı gözlemlenir. Bunun dışında böbreklerde plazma akımının ve filtrasyon yüzeyinin genişlemesi nedeniyle glomerüler bazal membranda kalınlaşma dışında önemli bir yapısal değişiklik görülmez.
• Evre 2: Herhangi bir klinik belirti olmaksızın 10-15 yıl sürebilir. Filtrasyon hızındaki artış devam etse de zamanla azalır ve normale döner. Bunun yanında kan basıncı ve idrarla atılan albumin miktarı normal seviyelerdedir. Bu aşamada sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemek ve glikoz alımını azaltmak GFR'de önemli derecede düşüşe yol açabilir. Çoğu kişi bu aşamadan sonra 3. aşamaya geçmez.
• Evre 3: Diyabetin başlangıcından itibaren 6-15 yıl sonra görülmeye başlar. Bu aşamada idrarla atılan albumin miktarında artış gözlemlenir. Sağlıklı bir bireyde idrarla atılan albumin miktarı 24 saatte 20 mg iken diyabet teşhisi konan hastalarda bu oran 30-300 mg olabilir ve bu duruma mikroalbuminüri adı verilir. Bu aşama 1-20 yıl kadar sürebilir.
• Evre 4: İdrarla atılan protein miktarının 24 saat boyunca 300 mg ve üzeri olması ile tanımlanır. Hastada histolojik değişiklikler belirgindir ve hipertansiyon kesinlikle mevcuttur. GFR'deki düşüş antihipertansif ilaçlar kullanılarak %60 azaltılabilir ve böylece üremi gelişimi yavaşlatılabilir.
• Evre 5: Terminal böbrek yetmezliği olarak da bilinir ve sürekli proteinürinin sonucu olarak yaklaşık 7 yıl içinde belirgin hale gelir. Duruma şiddetli hipertansiyon, yüksek kreatinin ve üre seviyeleri eşlik eder. Üremi varlığı ödem ve sıvı tutulumu gibi durumların ortaya çıkmasına neden olur. Böbrekler, işlevlerini yerine getiremez hale gelir.

Diyabetik nefropati teşhisi için 3 veya 6 aylık aralıklarla gerçekleştirilen testlerde son 24 saat içinde idrarla atılan albümin miktarının en az iki ya da daha fazla kontrolde 300 mg veya üzeri olması gerekir. Bu durumda genellikle şiddetli hipertansiyon, artan proteinüri yani idrarda protein atımı ve böbrek fonksiyonlarında düzensizlikler görülür.

Diyabetik Nefropati Belirtileri Nelerdir?

Diyabetik nefropati belirtileri arasında en yaygın olanı ellerin ve ayakların şişmesidir. Ayrıca gece sık idrara çıkma, kalp çarpıntısı, yüksek tansiyon ve idrar miktarında azalma gibi semptomlar da diyabetik nefropatiye işaret eder.

Diyabetik Nefropatide Bakım Nasıl Olmalıdır?

Hastalığın kronik etkilerini engellemede önemli olan nokta kişinin kendisini izleyebilme yeteneğine sahip olması ve hastalığı efektif bir şekilde yönetmeyi öğrenmesidir. Diyabetik nefropati tedavisinde oral antidiyabetik ilaçlar veya insülin terapisi kullanılırken tedavilerin verimliliğini arttırmak adına dengeli beslenme ve aktif yaşam tarzına geçiş önemlidir. En etkili diyabetik nefropati bakım süreci kişinin kan şekeri ve tansiyon seviyelerini düzenli olarak kontrol etmesi, bunu uygun besinlerle desteklemesi ve düzenli egzersiz yapmasıdır. Kişi ideal kilosunu korumalı, idrarda albümin seviyesi yükseldiğinde oluşabilecek sıvı tutulumu, yorgunluk, dispne, aktivite toleransının azalması ve karın hassasiyeti gibi durumları yakından izlemelidir. Cilt sağlığını korumak için dar olmayan, terletmeyen ve pamuklu kıyafetler giymeli ve cildini düzenli olarak kontrol etmelidir. Eğer sigara veya alkol kullanımı söz konusu ise bu alışkanlıkların bir an önce bırakılması tavsiye edilir.

Diyabetik nefropati risk faktörleri arasında en belirgin olanı hiperglisemidir. Ayrıca hipertansiyon, hiperlipidemi, aşırı kilo ve kalp ile böbrek hastalıkları da diyabetik nefropati risk faktörleri arasında yer alır.

Diyabetik Nefropati Nasıl Tedavi Edilir?

Diyabetik nefropati tedavisinde en kritik adım kan şekeri kontrolünün sağlanmasıdır. Kan şekeri seviyelerinin dikkatli bir şekilde izlenmesi idrarla atılan albümin miktarını azaltabilir ve HbA1C'nin %6.0-%7.0 altında tutulmasına yardımcı olabilir. Eğer hipertansiyon sorunu varsa bu durum tedavi edilmeli ve kan basıncı normal değerler olan 130/80 mmHg'de tutulmalıdır. İdrar yolu enfeksiyonu söz konusu ise, hızlı bir şekilde tedaviye başlanmalıdır. Diyabete uygun bir diyet uygulanmalı ve protein oranı düşük öğünler tercih edilmelidir.

Diyabetik Nefropati Hastaları Nelere Dikkat Etmelidir?

Diyabetik nefropati hastalarının bu rahatsızlığı yönetmek ve kontrol altında tutmak için evde ve sosyal hayatta özen göstermeleri gerekir. Diyet, egzersiz ve kendi kendine bakım, kan şekeri düzeylerini ve hipertansiyonu dengelemek adına önemlidir. Diyabetik nefropati riski taşıyan ya da bu hastalığı yaşayan kişilerin aşağıdaki hususlara dikkat etmesi gerekir:

• Kan şekerinin düzenli olarak izlenmesi gerekir. Böbrek hasarını engelleme veya yavaşlatma en iyi şekilde kan şekerini efektif bir biçimde yönetmekle gerçekleştirilir. Bu genellikle diyet, egzersiz ve gerektiğinde insülin veya hipoglisemik ilaçlarla sağlanır.
• Hipertansiyonun kontrolü esastır. Yüksek tansiyon böbrek yetmezliği riskini yükseltir. Uzman bir doktordan kan basıncını normal seviyede tutma konusunda yardım alınmalıdır.
• Günlük rutin içerisinde egzersiz programlarına yer verilmeli ve aktif olmaya özen gösterilmelidir.
• Diyabetik nefropati beslenme süreci de düzenlenmelidir. Protein dikkatlice tüketilmelidir. Diyabet ve böbrek hastalarının sağlıkları için uygun miktarda protein tüketmeleri gerekmekte ancak aşırıya kaçmaktan sakınmalılardır. Sağlık odaklı beslenme planı hazırlanmalıdır. Bol meyve, nişastasız sebzeler, tam tahıllar ve baklagiller içeren lif açısından zengin bir diyet oluşturulmalıdır. Doymuş yağlar, işlenmiş etler, şekerli gıdalar ve tuzun tüketimi sınırlanmalıdır.
• İdrar yaparken yaşanan herhangi bir sorun mutlaka ilgili doktora bildirilmelidir. Erken tedavi, idrar yolu enfeksiyonları açısından önemlidir.
• Sigara kullanımı tam anlamıyla sonlandırılmalıdır.
• Sağlıklı kiloda kalınmalıdır. Kilo verilmesi gerekiyorsa profesyonel bir diyetisyenden destek alınmalıdır.

Diyabetik Nefropati Diyeti Nedir?

Diyabetik nefropati beslenme tedavisi karbonhidrat, protein, yağ ve sıvı alımının dengeli ve yeterli olduğu bir diyet hedefler. Diyabetik nefropati teşhisi konulmuş olanların günlük enerji ihtiyaçları genellikle cinsiyetleri, yaşları ve fiziksel aktivite düzeylerine bağlıdır. Protein metabolizması sonucunda üre, kreatin ve ürik asit gibi toksik maddeler vücutta birikebilir. Ancak protein tüketimi az ise bu da vücuda zarar verebilir. Kişi başına günlük gereken protein miktarı 0.6-0.8 gram olarak belirlenmiştir. Enerjimizin büyük çoğunluğunu karbonhidratlardan alırız. Bu nedenle şeker, rafine un ve pirinç gibi basit karbonhidratları içeren gıdalar yerine glisemik indeksi düşük olan tam tahıl ürünlerini içeren kaliteli karbonhidratlar tercih edilmelidir. Sağlıklı bir kalp ve normal kan kolesterol seviyeleri için doymuş yağlı margarin gibi sağlıksız yağlar yerine tekli veya çoklu doymamış yağlar içeren tereyağı, zeytinyağı veya kuyruk yağı gibi gıdalar diyete eklenmelidir. Diyabetik nefropati diyetinde sebze, meyve ve yeterli sıvı tüketmeyi ihmal etmemek, kızarmış ve baharatlı yiyeceklerden kaçınmak önemlidir.

KAYNAK: https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/diabetes/diabetic-nephropathy-kidney-disease

SIK SORULAN SORULAR