Larva ile Kronik Yara Tedavisi (Yarada Maggot Tedavisi / Kurtçuk Tedavisi)
İyileşmeyen yaralar günümüzde halk sağlığı için ciddi bir problem oluşturur. Antibiyotik direncine sahip mikroorganizmaların yol açtığı deri ve yumuşak doku enfeksiyonlarının sıklığının artması ve diğer bazı faktörler ilgili vaka sayıları artmaya devam etmektedir. Yara iyileşme süreci genellikle hemostaz, inflamasyon, proliferasyon ve yeniden maturasyon olmak üzere dört farklı fizyolojik aşamadan geçer. Ancak iyileşmeyen yaralar genellikle inflamatuar aşamada dokudan nekrotize parçaların, yerel enfeksiyonların ve/veya proteaz gibi zararlı bileşenlerin uzaklaştırılması ile ilgili olan adımda durur.
Larva tedavisi (LT) gelecek vaat eden terapi yöntemlerinden biridir ve temel olarak nekrotize dokuyu tüketen yeşil şişe sineği Lucilia sericata'nın sterilize edilmiş larvalarını (kurtçukları) kullanmayı içerir. Larva tedavisinin esasen debridman üzerindeki etkisine ek olarak dezenfeksiyon ve büyüme uyarımı yoluyla yara iyileşmesini teşvik ettiğine inanılmaktadır. Kronik yaraların tedavisi maliyetli bir süreç olup ekonomik bir alternatif tedavi stratejisi sunmaktadır. Ayrıca bakteriyel kökenli ülserlerin yanı sıra mantar enfeksiyonları ve leishmaniasis gibi patolojik durumların tedavisinde de kullanılabilir. Günümüzde Larva tedavisi FDA tarafından onaylanmış bir tedavi yöntemi olarak kabul edilmekte olup iyileşmeyen deri ve yumuşak doku yaralarına karşı uygulanabilir. Bu yazımızda iyileşmeyen yaraların tedavisinde kullanılan Larva tedavisi hakkında bilgi sunacağız.
Larva Tedavisi Nedir?
Larva tedavisi yaygın bir biyoterapi yöntemi olarak bilinir. Bu tedaviyi bazıları maggot tedavisi ya da kurtçuk tedavisi şeklinde de adlandırabilir. Genellikle açık yaralar üzerinde uygulanan bu tedavinin amacı ölü dokuyu temizlemektir. Bu işlem sonucunda ölü dokunun yerini sağlıklı doku alır.
Larva Tedavisi Nasıl Uygulanır?
Kronik hale gelmiş veya iyileşme süreci uzayan yaraların tedavisinde larva terapisi başvurulan bir yöntemdir. Tedavi sürecinde kullanılan larvalar sinek larvasıdır. Tedaviye başlamadan önce ilgili bölge temizlenip yıkanır ve ardından belirlenen alana yaklaşık 50 larva yerleştirilir. Haftada iki defa uygulanan bu tedavide bırakılan larvaların yara üzerinde 2 gün kalması gerekmektedir. Bu süre zarfında ağrı hissedilebilir fakat ağrının yoğunluğu kişiye göre değişkenlik gösterebilir. İki günün sonunda larvalar yaradaki nekrotik ve artık olan dokuları tüketmeyi durdurur. Yaranın temizliği yapılıp yıkandığında ise larvalar vücuttan ayrılır. Larvalar salgıladıkları sıvı ve enzimlerle ölü deri tabakasını temizleyerek alttaki sağlıklı hücrelerin doku oluşturması için uygun ortamı sağlar ve yer açar. Bu süreçte larvalar mevcut dokuların daha hızlı büyümesini teşvik eder.
Larva Tedavisinin Faydaları Nelerdir?
Larva tedavisi yorumları ve yapılan araştırmalara göre sunulan faydalar aşağıdaki gibidir:
- Kurtçuklar ölü dokuyu hızla uzaklaştırarak sağlıklı bir doku gelişmesini sağlar.
- Yara enfeksiyonunu azaltır.
- Yaranın yaydığı kötü kokuyu hafifletir.
- Yaraların daha hızlı ve komplikasyon riski düşük şekilde iyileşmesini sağlar.
Larva Tedavisi Ne Tür Hastalar Üzerinde Kullanılır?
“Larva tedavisi nedir? ne tür hastalar üzerinde kullanılır?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir: Larva terapisi hem insanlar hem de hayvanlar üzerinde oldukça etkili bir yöntemdir. İnatçı yumuşak doku yaralarında ya da antibiyotiklere direnç gösteren durumlarından dolayı iyileşmeyen yaralarda hem hayvanlarda hem de insanlarda başarıyla uygulanabilir. Ancak burada önemli olan konu yerleştirilen larvaların canlı ve sağlıklı olmalarıdır.
Larva Tedavisi Hangi Yaralar Üzerinde Kullanılır?
Larva tedavisi diyabetik ayakta larva tedavisi, basınç yarası, venöz staz ülserleri, temporal mastoidit, fournier gangreni, nekrotik tümör kitleleri ve diğer yumuşak doku yaralarında uygulanabilir bir kronik yara tedavi yöntemidir.
Larva Tedavisi Hangi Durumlarda Uygulanmaz?
Bazı durumlar larva tedavisine uygun olmayabilir. Eğer aşağıdaki durumlardan en az bir tanesi mevcutsa larva tedavisi önerilmez:
- Antikoagülan ilaç kullanımı,
- Yaranın tedavi edileceği alanın damarlara çok yakın olması,
- Yaranın iç organların görülmesine yol açması veya
- Kanama riskinin yüksek olduğu vücut bölgelerinde larva tedavisinin yapılmaması gerektiği.
Maggot Debridman Tedavisinde Hangi Larva Kullanılır?
Maggot debridman tedavisi (MDT) olarak adlandırılan larva tedavisinde Lucilia Sericata türünden sinek larvaları kullanılır. Ancak bu larvaların kullanılabilmesi için öncelikle uzmanlar tarafından sterilize edilmiş olmaları gerekmektedir. Bu şekilde deri enfeksiyonlarının uzun süreli tedavisinde etkili hale gelir.
Larva Neden Olur?
Larvalar genellikle böceklerin veya omurgalıların yaşam döngüsünde doğumlarından ölümlerine kadar olan süre zarfında görülür. Canlıların yumurtaları döllenir ve sonrasında larva hali alır. Bu durum canlıların koryon zarının çatlaması ile başlar ve larvanın yetişkin hale gelene kadar devam eder. Larvanın yetişkinliğe erişmesi metamorfoz olarak adlandırılır.
Larva Maggot Uygulaması Nedir?
Larva maggot tedavisi larva tedavi yöntemlerinin bir diğer ismidir. Diğer adıyla kurtçuk tedavisi olarak da bilinen bu uygulama hem insanlarda hem de hayvanlarda gerçekleştirilebilir. İnatçı, antibiyotik tedavisine yanıt vermeyen ve uzun süreli iyileşme göstermeyen yumuşak doku yaralarının tedavisinde kullanılabilir.
İnsan Derisinde Kurt Nasıl Oluşur?
İnsan cildinde kurt gelişimi aşağıdaki adımları takip eder: Üreme zamanı geldiğinde diptera sinekler yumurtalarını döler ve sonrasında bu fertilize olmuş yumurtalarını serbest bırakır. Bu atılan yumurtalar larvaların oluşumunu sağlar. Diptera sinekler insan vücuduna larvalarını yerleştirirler böylece larvalar bir ev sahibinde büyümeye devam edebilirler. Bu tepkiye diptera sinekler tarafından mayozis veya mitozis denir. Büyümekte olan larvalar metamorfoza tabi tutulur ve dışarı çıkarılır. Sonuç olarak larvalar pupa üretir.
Kurtçuk Tedavisi Sırasında Farklı Bir Şey Ortaya Çıkacak mı?
Yara bakımında larva tedavisi sürecince yaranın bazı farklılıkları gözlemlenebilir:
- Yara genellikle biraz nemli hale gelebilir veya koyu kırmızı ya da pembe akıntının var olduğunu gösterebilir. Bunun nedeni kurtçukların ölü dokuyu parçalama eylemi olabilir.
- Bazen çok fazla ölü dokusu bulunan bir yara, tedavi süresince belirgin bir koku oluşturabilir. Bu durum endişe verici değildir sadece kurtçukların faaliyetinden kaynaklanır ve pansuman değiştiğinde bu koku giderilir.
- Çoğu insanın kurtçuk varlığından haberi olmazken, az sayıda hasta kurtçukların hareket ettiğini hissettiğini belirtmiş ve bunu bir çeşit gıdıklanma hissi olarak tanımlamıştır.
- Bazı hastalar özellikle kan dolaşımı zayıf olanlar, yaralarının kurtçuk tedavisi sırasında daha ağrılı hale geldiğini ancak bu durumun ilaçlarla yönetilebileceğini rapor etmiştir.
- Bazı hastalar enfekte yaralardaki ağrının kurtçuk tedavisinin ardından azaldığını söylemektedirler.
Tedavi hakkında detaylı bilgi ve randevu için bilgi talep formunu doldurabilirsiniz.
KAYNAKÇA:
https://en.wikipedia.org/wiki/Maggot_therapy
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7504313/
https://www.swbh.nhs.uk/wp-content/uploads/2012/07/Larvae-therapy-Using-maggots-to-help-your-wound-to-heal-ML3770.pdf
https://www.wwic.wales/uploads/files/documents/Professionals/AWTVNFlarval_finalforweb_opt.pdf
SIK SORULAN SORULAR
Sadece yetişkin sinekler yumurta bırakabildiği için kurtçuklar yara içerisinde üreyemez ya da çoğalamaz.
Kurtçuk tedavisi alırken hastanın çoğu normal aktivitesini gerçekleştirmesi genellikle olasıdır. Ancak ideal olarak yaranın banyo sırasında ıslanmasından kaçınılmalıdır. Kurtçukların kuruma riski olduğundan yarayı bir ısı kaynağına örneğin ateş veya radyatöre çok yakın tutmak da uygun değildir. Aynı biçimde kurtçuk tedavisi gören bir yara üzerinde oturmayı veya yürümeyi de mümkün mertebe önlemek gerekir.
Klinik araştırmalar kurtçukların yaraları standart pansuman yöntemlerinden daha hızlı bir şekilde temizleyebildiğini ve bu durumun potansiyel olarak iyileşme sürecini hızlandırabileceğini belgelemiştir. Ek olarak daha konvansiyonel tedavi yöntemleriyle yok edilmesi güç olan bakterilerin bulunduğu enfekte yaraların tedavisinde de etkilidir.
Yara tedavisinde kullanılan larvalar sağlıklı doku üzerine konulduklarında sadece ölü dokuyu ortadan kaldırır.
Bu süreç uygulanan kurtçuk tedavisinin türüne ve kullanılan yönteme bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Yorum Ekle
