Karabasan Nedir? Uyku Felci Tedavisi Var mı?

08 / OCA
2024

Uyku felci, uyandığımızda bedenimizin geçici bir süreliğine hareket edememe durumudur. Bu durum sırasında kişi uyanık olduğu halde kaslarını kontrol edemeyebilir ve kendini hareket edemiyor gibi hissedebilir. Uyku felci genellikle uyku döngüsünün REM (hızlı göz hareketi) aşamasında meydana gelir. Karabasanın tıp literatüründeki adı da uyku felcidir. Peki karabasan nedir? Tedavi edilebilir mi?

Karabasan (Uyku Felci) Nedir?

Uyku felci veya halk arasındaki adıyla karabasan uykudan yeni uyandığınızda veya uykuya yatmaya başladığınızda geçici bir süreliğine hareket edememe ya da konuşamama durumudur. Fiziksel anlamda herhangi bir zararı olmayan bu durum, bazı bireyler için korkutucu deneyimlere neden olabilir. Uyku evrelerinde vücut rüya görme aktivitelerinizi engelleyebilecek geçici bir felç durumu yaşar. Bu durum uykuda olduğunuz için genellikle farkında olmazsınız. Ancak uyanma sonrasında sadece birkaç saniye süren felç hissi, hareketsizlik ve ses çıkaramama durumu kişiyi rahatsız edebilir.

Uyku Felci Neden Olur?

Peki uyku felci neden olur? Karabasan olarak da bilinen uyku felcinin ortaya çıkmasına yol açan etkenler aşağıdaki gibidir:

• Aç bir şekilde yatma,
• Depresyon gibi uyku sorunlarını tetikleyen durumlar,
• Düzenli bir uyku programının olmaması,
• Gün içerisinde aşırı uyuma eğilimi,
• Sırt üstü uyuma.
• Stres,
• Uyku sorunları için kullanılan ilaçların yan etkileri,
• Yaşam tarzında ya da çevrede ani değişiklikler yaşanması,
• Yemekten hemen sonra uyuma,
• Yoğun sigara ve alkol tüketimi,
• Yoğun ve düzensiz iş saatleri,

Karabasan Kimlerde Görülür?

Karabasan genellikle stresli olan ve uyku düzeninde aksaklık yaşayan bireylerde görülür. Uyku sorunlarına maruz kalanlar arasında genellikle düzensiz uyku düzenine sahip olanlar, gün boyu aşırı uykuya meyilli olanlar, stres altında çalışanlar veya vardiyalı iş saatine tabi olanlar bulunur.

Karabasan Belirtileri Nelerdir?

Karabasan belirtileri çoğu kişi için benzerdir. Uyku felcinin semptomlarını anlamak, bu durumu yaşadığınızda sakinleştirici ve rahatlatıcı olabilir. Uyku felci belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Ani korku ve panik hissi,
• Aşırı terleme.
• Göğüs kafesinde baskı hissetme,
• Nefes almada güçlük çekme,
• Odanızda başka bir varlık olduğunu algılama,
• Ölüm kaygısı yaşama,
• Uyandıktan sonra veya sırasında halüsinasyon görme,
• Yatakta itilme ya da üzerinize basılma hissi,

Uyku felci (karabasan) sırasında ani duygusal geçişler yoğun bir biçimde yaşanabilir. Normalde dikkat edilmeyen seslere karşı aşırı tepkiler oluşabilir. Kişinin kendini hareket ettirmesi bu durumdan kurtulmanın yollarından biridir. Ayrıca, uyku felci genellikle acil müdahale gerektirmez. Nadiren, halüsinasyonlar uyanma sonrasında da sürebilir.

Uyku Felci Öldürür mü?

Karabasan veya uyku felci deneyimi ölüm korkusu gibi hisler yaratabilir. Ancak, uyku felci (karabasan) ciddi bir sorun olarak kabul edilmez. Ancak sık rastlanması, kişiyi psikolojik olarak etkileyebilir ve kaygı ile anksiyete oluşturabilir.

Uyku Felci (Karabasan) Nasıl Geçer?

Eğer karabasan sıklıkla yaşanıyorsa, olası psikolojik sorunları önlemek için tedbir almak gereklidir. Bu konuda uzman doktordan yardım almak çok önemlidir. Aşağıdaki durumlardan faydalanarak karabasanın üstesinden gelmek mümkün olabilir:

• Günlük 6 ile 8 saat arasında uyuyarak uyku düzeni sağlayın.
• Doktora başvurarak varsa uyku bozukluğunuzu tespit edin.
• Karabasanın sebep olduğu psikolojik sorunlar için terapi desteği alın.
• Stresten, alkolden ve sigaradan kaçının.

Uyku Felci Sırasında Ne Yapmalı?

Uyku felci sırasında kalıcı bir zarar oluşmayacağını bilmeniz önemlidir. Bu durum genellikle birkaç dakika sürer ve doğal olarak sona erer. Ancak uyku felci anında kendinizi rahatlatmak ve kontrolü ele almak için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

• Sakin Olun: Uyku felcinin geçici olduğunu ve herhangi bir fiziksel zarara neden olmadığını hatırlayın. Panik yapmak, deneyimin daha da korkutucu hale gelmesine yol açabilir.
• Hareket Etmeye Çalışın: Bazı insanlar, küçük kas grupları üzerinde - örneğin parmaklarınız, göz kapaklarınız veya diliniz - kontrol sağlama yeteneğini koruyabilirler. Bu hareketler uyku felcinden çıkmanıza yardımcı olabilir.
• Nefes Almayı Odaklayın: Uyku felci sırasında nefes alışverişinizi yavaşça derinleştirmek ve odaklanmak, vücuttaki gerginliği azaltmaya yardımcı olabilir.
• Görsel Hallüsinasyonları Yoksayın: Eğer bu tip bir deneyim yaşıyorsanız, bunların gerçek olmadığına kendinizi hatırlatın.
• Yardım İsteyin: Eğer uyandığınızda hala hareketsiz hissediyorsanız, yanınızda birinin olması durumunda onlardan yardım isteyin.

Uyku Felci Nasıl Geçer? Karabasan Tedavi Edilebilir mi?

Uyku felci için bir tedavi yöntemi terapi yardımı almaktır. Uyku düzeni olmayan kişilerde bu durum etkili olabilir. İlk olarak karabasan yaşayan kişinin uzman bir doktordan görüş alması gereklidir. Uzman doktor uyku felcinin nedenini belirler ve ona göre tedavi planlar. Bu durumun temelinde genellikle stres bulunur. Bu nedenle uzman doktor sizi bir psikolog ya da psikiyatriste yönlendirebilir.

Uyku Felci İçin Hangi Doktora Gidilmeli?

Peki uyku felci tedavisi için hangi doktora gidilir? Çoğu zaman uyku felci insan sağlığına zarar vermez ancak sürekli uyku felci geçirmek psikolojik olarak etkileyebilir ve önlemek için profesyonel tavsiye almak gerekebilir. Uyku felci, her ne kadar kendi başına sağlık için tehlikeli olmasa da uyku bozuklukları genel olarak sağlığı riske atabilir. Bu tür durumlarda bir nöroloji uzmanıyla görüşmek yararlı olacaktır. Uzman, uyku bozukluğunu belirlemek için kişinin uyku felcinin ne zaman başladığına dair bilgi toplar. Ayrıca, bu durumun ne kadar sıklıkla ve ne kadar süreyle yaşandığı hakkında daha fazla detay gerekmektedir. Kullanılan ilaçlar ve geçmişteki sağlık durumu hakkında da sorular sorulabilir. Kişinin başka bir uyku bozukluğu yaşaması durumunda bunu belirtmesi önemlidir çünkü narkolepsi gibi rahatsızlıklar uyku felcine sebep olabilir. Kişinin durumuna bağlı olarak, polisomnografi adı verilen bir uyku testi yapılabilir. Bu testin amacı, uykuda beyin dalgalarını, kalp ritmini ve solunumu analiz etmektir. Ek olarak, uykuda kol ve bacak hareketlerinin de kaydı alınır. Kaslardaki elektriksel aktivite de izlenir ve uyku felci esnasında bu düzeyin oldukça düşük olması beklenir. Bu şekilde yapılan muayene sonrasında gerekli tedavi yöntemleri uygulanabilir. Eğer siz de uyku sorunları yaşıyor ve bu durumdan dolayı uyku felci yaşadığınızı düşünüyorsanız, bir an önce bir uzmana başvurabilir ve sağlığınıza kavuşabilirsiniz.

KAYNAK: https://www.webmd.com/sleep-disorders/sleep-paralysis