Karabasan Nedir? Uyku Felci Tedavisi Var mı?

08 / OCA
2024

Uyku felci, uyandığımızda bedenimizin geçici bir süreliÄŸine hareket edememe durumudur. Bu durum sırasında kiÅŸi uyanık olduÄŸu halde kaslarını kontrol edemeyebilir ve kendini hareket edemiyor gibi hissedebilir. Uyku felci genellikle uyku döngüsünün REM (hızlı göz hareketi) aÅŸamasında meydana gelir. Karabasanın tıp literatüründeki adı da uyku felcidir. Peki karabasan nedir? Tedavi edilebilir mi?

Karabasan (Uyku Felci) Nedir?

Uyku felci veya halk arasındaki adıyla karabasan uykudan yeni uyandığınızda veya uykuya yatmaya baÅŸladığınızda geçici bir süreliÄŸine hareket edememe ya da konuÅŸamama durumudur. Fiziksel anlamda herhangi bir zararı olmayan bu durum, bazı bireyler için korkutucu deneyimlere neden olabilir. Uyku evrelerinde vücut rüya görme aktivitelerinizi engelleyebilecek geçici bir felç durumu yaÅŸar. Bu durum uykuda olduÄŸunuz için genellikle farkında olmazsınız. Ancak uyanma sonrasında sadece birkaç saniye süren felç hissi, hareketsizlik ve ses çıkaramama durumu kiÅŸiyi rahatsız edebilir.

Uyku Felci Neden Olur?

Peki uyku felci neden olur? Karabasan olarak da bilinen uyku felcinin ortaya çıkmasına yol açan etkenler aÅŸağıdaki gibidir:

• Aç bir ÅŸekilde yatma,
• Depresyon gibi uyku sorunlarını tetikleyen durumlar,
• Düzenli bir uyku programının olmaması,
• Gün içerisinde aşırı uyuma eÄŸilimi,
• Sırt üstü uyuma.
• Stres,
• Uyku sorunları için kullanılan ilaçların yan etkileri,
• YaÅŸam tarzında ya da çevrede ani deÄŸiÅŸiklikler yaÅŸanması,
• Yemekten hemen sonra uyuma,
• YoÄŸun sigara ve alkol tüketimi,
• YoÄŸun ve düzensiz iÅŸ saatleri,

Karabasan Kimlerde Görülür?

Karabasan genellikle stresli olan ve uyku düzeninde aksaklık yaÅŸayan bireylerde görülür. Uyku sorunlarına maruz kalanlar arasında genellikle düzensiz uyku düzenine sahip olanlar, gün boyu aşırı uykuya meyilli olanlar, stres altında çalışanlar veya vardiyalı iÅŸ saatine tabi olanlar bulunur.

Karabasan Belirtileri Nelerdir?

Karabasan belirtileri çoÄŸu kiÅŸi için benzerdir. Uyku felcinin semptomlarını anlamak, bu durumu yaÅŸadığınızda sakinleÅŸtirici ve rahatlatıcı olabilir. Uyku felci belirtileri aÅŸağıdaki gibidir:

• Ani korku ve panik hissi,
• Aşırı terleme.
• GöÄŸüs kafesinde baskı hissetme,
• Nefes almada güçlük çekme,
• Odanızda baÅŸka bir varlık olduÄŸunu algılama,
• Ölüm kaygısı yaÅŸama,
• Uyandıktan sonra veya sırasında halüsinasyon görme,
• Yatakta itilme ya da üzerinize basılma hissi,

Uyku felci (karabasan) sırasında ani duygusal geçiÅŸler yoÄŸun bir biçimde yaÅŸanabilir. Normalde dikkat edilmeyen seslere karşı aşırı tepkiler oluÅŸabilir. KiÅŸinin kendini hareket ettirmesi bu durumdan kurtulmanın yollarından biridir. Ayrıca, uyku felci genellikle acil müdahale gerektirmez. Nadiren, halüsinasyonlar uyanma sonrasında da sürebilir.

Uyku Felci Öldürür mü?

Karabasan veya uyku felci deneyimi ölüm korkusu gibi hisler yaratabilir. Ancak, uyku felci (karabasan) ciddi bir sorun olarak kabul edilmez. Ancak sık rastlanması, kiÅŸiyi psikolojik olarak etkileyebilir ve kaygı ile anksiyete oluÅŸturabilir.

Uyku Felci (Karabasan) Nasıl Geçer?

EÄŸer karabasan sıklıkla yaÅŸanıyorsa, olası psikolojik sorunları önlemek için tedbir almak gereklidir. Bu konuda uzman doktordan yardım almak çok önemlidir. AÅŸağıdaki durumlardan faydalanarak karabasanın üstesinden gelmek mümkün olabilir:

• Günlük 6 ile 8 saat arasında uyuyarak uyku düzeni saÄŸlayın.
• Doktora baÅŸvurarak varsa uyku bozukluÄŸunuzu tespit edin.
• Karabasanın sebep olduÄŸu psikolojik sorunlar için terapi desteÄŸi alın.
• Stresten, alkolden ve sigaradan kaçının.

Uyku Felci Sırasında Ne Yapmalı?

Uyku felci sırasında kalıcı bir zarar oluÅŸmayacağını bilmeniz önemlidir. Bu durum genellikle birkaç dakika sürer ve doÄŸal olarak sona erer. Ancak uyku felci anında kendinizi rahatlatmak ve kontrolü ele almak için aÅŸağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

• Sakin Olun: Uyku felcinin geçici olduÄŸunu ve herhangi bir fiziksel zarara neden olmadığını hatırlayın. Panik yapmak, deneyimin daha da korkutucu hale gelmesine yol açabilir.
• Hareket Etmeye Çalışın: Bazı insanlar, küçük kas grupları üzerinde - örneÄŸin parmaklarınız, göz kapaklarınız veya diliniz - kontrol saÄŸlama yeteneÄŸini koruyabilirler. Bu hareketler uyku felcinden çıkmanıza yardımcı olabilir.
• Nefes Almayı Odaklayın: Uyku felci sırasında nefes alışveriÅŸinizi yavaÅŸça derinleÅŸtirmek ve odaklanmak, vücuttaki gerginliÄŸi azaltmaya yardımcı olabilir.
• Görsel Hallüsinasyonları Yoksayın: EÄŸer bu tip bir deneyim yaşıyorsanız, bunların gerçek olmadığına kendinizi hatırlatın.
• Yardım Ä°steyin: EÄŸer uyandığınızda hala hareketsiz hissediyorsanız, yanınızda birinin olması durumunda onlardan yardım isteyin.

Uyku Felci Nasıl Geçer? Karabasan Tedavi Edilebilir mi?

Uyku felci için bir tedavi yöntemi terapi yardımı almaktır. Uyku düzeni olmayan kiÅŸilerde bu durum etkili olabilir. Ä°lk olarak karabasan yaÅŸayan kiÅŸinin uzman bir doktordan görüÅŸ alması gereklidir. Uzman doktor uyku felcinin nedenini belirler ve ona göre tedavi planlar. Bu durumun temelinde genellikle stres bulunur. Bu nedenle uzman doktor sizi bir psikolog ya da psikiyatriste yönlendirebilir.

Uyku Felci Ä°çin Hangi Doktora Gidilmeli?

Peki uyku felci tedavisi için hangi doktora gidilir? ÇoÄŸu zaman uyku felci insan saÄŸlığına zarar vermez ancak sürekli uyku felci geçirmek psikolojik olarak etkileyebilir ve önlemek için profesyonel tavsiye almak gerekebilir. Uyku felci, her ne kadar kendi başına saÄŸlık için tehlikeli olmasa da uyku bozuklukları genel olarak saÄŸlığı riske atabilir. Bu tür durumlarda bir nöroloji uzmanıyla görüÅŸmek yararlı olacaktır. Uzman, uyku bozukluÄŸunu belirlemek için kiÅŸinin uyku felcinin ne zaman baÅŸladığına dair bilgi toplar. Ayrıca, bu durumun ne kadar sıklıkla ve ne kadar süreyle yaÅŸandığı hakkında daha fazla detay gerekmektedir. Kullanılan ilaçlar ve geçmiÅŸteki saÄŸlık durumu hakkında da sorular sorulabilir. KiÅŸinin baÅŸka bir uyku bozukluÄŸu yaÅŸaması durumunda bunu belirtmesi önemlidir çünkü narkolepsi gibi rahatsızlıklar uyku felcine sebep olabilir. KiÅŸinin durumuna baÄŸlı olarak, polisomnografi adı verilen bir uyku testi yapılabilir. Bu testin amacı, uykuda beyin dalgalarını, kalp ritmini ve solunumu analiz etmektir. Ek olarak, uykuda kol ve bacak hareketlerinin de kaydı alınır. Kaslardaki elektriksel aktivite de izlenir ve uyku felci esnasında bu düzeyin oldukça düÅŸük olması beklenir. Bu ÅŸekilde yapılan muayene sonrasında gerekli tedavi yöntemleri uygulanabilir. EÄŸer siz de uyku sorunları yaşıyor ve bu durumdan dolayı uyku felci yaÅŸadığınızı düÅŸünüyorsanız, bir an önce bir uzmana baÅŸvurabilir ve saÄŸlığınıza kavuÅŸabilirsiniz.

KAYNAK: https://www.webmd.com/sleep-disorders/sleep-paralysis