Divertikülit Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

 

Divertikül kalın bağırsağın dışına doğru oluşan baloncuk şeklindeki çıkıntılardır. Genellikle kolonun zayıf kısımlarında ortaya çıkarlar. Tek bir çıkıntıya divertikül, çoklu durumlarda ise divertikülozis denir. Eğer bu çıkıntılar herhangi bir sebep ile iltihaplanırsa, bu durum divertikülit olarak adlandırılır. Divertikül kalın bağırsağın her yerinde görülebilmesine rağmen genelde rektuma yakın olan bölgede meydana gelir. Divertiküli hastalığı ciddi bir rahatsızlık olarak kabul edilmeli ve hemen tedavi sürecine geçilmelidir. Bu durum daha çok 40 yaş ve üzeri yetişkinlerde görülür. 50 yaşından sonra her üç kişiden birinde %30, 80 yaş ve üzerinde ise %70 oranında görülür. Divertikülit hakkında merak edilenleri ve bilinmesi gerekenleri sizler için derledik.

Divertikülit Nedir?

“Divertikülit nedir?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir: Divertikülit kalın bağırsağın enfeksiyon veya inflamasyon durumu olup divertiküloz olarak bilinen başka bir bağırsak sorununun karmaşık sonucu olarak ortaya çıkar. Divertikülozda kalın bağırsakta küçük, torba benzeri çıkıntılar (divertikül) oluşur ve bu genellikle bağırsak duvarının zayıf bölgelerinde meydana gelir.

Divertikülit Belirtileri Nelerdir?

Divertikülit belirtileri arasında en yaygın olanı genellikle sol alt karında hissedilen yoğun ağrıdır. Bu ağrı ani başlayabilir, kramp şeklinde olabilir ya da yavaşça artabilir. Enfeksiyona bağlı olarak vücutta ateş, halsizlik ve bitkinlik gibi belirtiler gözlemlenebilir. Bunun yanında bulantı, kusma, kabızlık ya da ishal gibi belirtiler de ortaya çıkabilir. Nadiren olsa da divertikülit bağırsak duvarını delip kanamaya neden olabilir ve bu durumda dışkıda kan izlenebilir. Diğer belirtiler ise şöyledir:

• Ateş
• Bağırsak kanaması
• Bulantı
• Dışkıda kan
• Halsizlik
• İshal veya kabızlık
• Kusma
• Şişkinlik
• Yorgunluk

Divertikülit Neden Olur?

Peki divertikülit neden olur? Divertiküller bağırsak duvarındaki hassas alanlarda meydana gelen küçük kesecik şeklinde çıkıntılardır. Divertikülitin esas kaynağı bu divertiküllerin iltihaplanması veya enfekte hale gelmesidir. Divertikülitin oluşmasına neden olan bazı faktörler aşağıdaki gibidir:

• Divertikül bulunan bir hastalığın varlığı olan divertiküloz divertikülitin ana sebebidir. Divertikül oluşumu genellikle bağırsak duvarındaki hassas yerlerde meydana gelir. Bu divertiküller dışkının geçişi sırasında veya bağırsak duvarına uygulanan basınç arttıkça iltihaplanabilir.
• Lif oranı düşük bir beslenme tarzı, zorlu dışkılama ve kabızlık gibi durumlar bağırsak hareketlerini güçleştirebilir. Bu da bağırsak içindeki basınca etki ederek divertikül oluşumunu tetikleyebilir.
• Yaş ilerledikçe bağırsak duvarının zayıflama riski artar ve böylece divertikülit riski de yükselir.
• Ailesel geçmişi olan kişilerde divertikül oluşumu ve dolayısıyla divertikülit riski daha fazladır.
• Sıklıkla kabızlık veya ishal yaşayan kişilerde bağırsak iç basıncı yükselebilir ve bu da divertikül oluşumunu hızlandırabilir.
• Obezite de duruma sebebiyet verebilir.
• Sigara kullanımı da durumun yaşanma riskini artırabilir.

Divertikülit Teşhisi Nasıl Yapılır?

“Divertikülit nedir belirtileri nasıl teşhis edilir?” sorusunun yanıtı da konu hakkında sıklıkla merak edilir. Divertikülit teşhisi doktor tarafından yapılan klinik muayene, hastanın belirtileri ve tıbbi geçmişi üzerinden konulur. Bunun yanında çeşitli laboratuvar testleri ve görüntüleme çalışmaları da kullanılır. Divertikülit tanısı için aşağıdaki adımlar izlenir:

• Fiziki inceleme sırasında karın bölgesi detaylıca incelenir ve ağrının yoğunluğu ve lokalizasyonu hakkında bilgi elde edilir.
• Kan testleri, iltihaplanmanın işaretlerini (örneğin, C-reaktif protein veya beyaz kan hücresi sayısı) değerlendirmek amacıyla yapılır. Divertikülit genellikle bu testler sonucunda ortaya çıkan yüksek iltihap göstergeleri ile ilişkilendirilir.
• BT taraması divertikülit teşhisi koymanın yaygın bir yöntemidir. BT, bağırsaktaki iltihabın durumu, divertiküllerin görünümü ve komplikasyonları değerlendirmeye yardımcı olur.
• Doktor belirli durumlarda kolonoskopi işlemi gerçekleştirebilir. Bu prosedür kalın bağırsağın iç kısmını incelemek için kullanılır. Ancak aktif divertikülit döneminde kolonoskopinin uygulanması genellikle tavsiye edilmez çünkü bu, bağırsak duvarına hasar verebilecektir.
• Nadir durumlarda dışkıda gizli kan bulunmasını tespit etmek veya diğer spesifik testler gerekebilir.

Divertikülit Çeşitleri Nelerdir?

Divertikülit tipik olarak ciddiyeti ve semptomların yoğunluğuna göre sınıflandırılır.

Hafif Divertikülit: Bu türün semptomları genellikle hafiftir ve hasta yaşam kalitesini önemli ölçüde bozmaz. Genelde antibiyotikler ve beslenme düzenindeki değişiklikler gibi koruyucu tedavilerle kontrol altına alınır.

Orta Şiddetli Divertikülit: Semptomlar daha belirgin ve rahatsız edicidir. Ateş, karın ağrısı ve iltihaplanma belirtileri meydana gelir. Hastalar genellikle hastanede tedavi görmekte olup, damar yoluyla antibiyotik tedavisi uygulanabilir.

Ciddi Divertikülit: Bu tür divertikülit, komplikasyonların (örneğin, apse veya bağırsak delinmesi) eşlik ettiği ya da olası olduğu halleri ifade eder. Acil tıbbi müdahale gerekebilir ve hastaların ameliyat edilmesi gerekebilir.

Tekrarlayan Divertikülit: Bazı kişilerde, divertikülit tekrarlayabilir. Birden fazla divertikülit atağına maruz kalan hastalara "tekrarlayan divertikülit" denir. Bu durum hastalığın kontrolünü daha zorlaştırabilir.

Komplike Divertikülit: Divertikülit komplikasyonları ile birlikte geldiğinde bu duruma "komplike divertikülit" denir. Apse, pürülan peritonit (bağırsak iltihaplanması), fistül (bağırsağın diğer organlarla anormal bir şekilde bağlantı kurması) ve bağırsak delinmesi gibi komplikasyonlar oluşabilir.

 

Sol Kolon Divertikülit: Bu tip divertikülit genellikle sol alt karındaki ağrı ve belirtilerle kendini belli eder.

Sağ Kolon Divertikülit: Daha nadiren görülür ve sağ alt karında belirtilere neden olur.

Divertikülit Tedavisi Nasıl Yapılır?

Peki divertikül nasıl geçer? Divertikülit tedavisi hastanın belirti şiddetine, komplikasyonların olup olmadığına ve genel sağlık durumuna göre değiştirilebilir. Divertikülitin tedavi yöntemleri aşağıdaki gibidir:

• Hafif ile orta seviyede divertikülit vakalarında, doktorlar genellikle ağızdan ya da damar yoluyla antibiyotik tedavisi uygular. Bu antibiyotikler iltihabı ve enfeksiyonu kontrol etmeye yardımcı olur.
• Divertikülit atakları sırasında doktor genellikle hastalara sıvı gıda veya düşük lifli diyet önerir. Bu durum bağırsakların dinlenmesini ve iyileşme sürecini hızlandırır. Daha sonraki aşamalarda, lifli gıdalara kademeli olarak geri dönülür.
• Yeterli su tüketimi önemlidir çünkü vücut susuz kalırsa bağırsakların normal işlevini yerine getirmesi zorlaşabilir.
• Orta ila ciddi divertikülit vakalarında, hastanın durumunun yakından takip edilmesi ve damar yoluyla antibiyotik tedavisinin uygulanması için hastane konaklaması gerekebilir.
• Ciddi komplikasyonlara neden olan veya tekrarlayan divertikülit vakalarında cerrahi müdahale gerekebilir. Bu operasyonlar, divertikülit ataklarını önlemek veya iyileştirmek amacıyla bağırsak bölgesinin çıkarılmasını içerebilir. Ameliyatın türü hastanın spesifik durumuna göre belirlenir.

Ani Gelişen (Akut) Şiddetli Divertikülit Tedavisi

Divertikülit tedavi sürecinde bazı hastaların genel sağlık durumu belirtilen tedaviye rağmen kötüleşebilir ve hayati risk oluşturabilir. Bu gibi durumlarda hastanın hızlı bir şekilde hastaneye yatışı gerekir. Oral alınan beslenme durdurulmalı ve yerine intravenöz beslenme ile antibiyotik tedavisi başlatılmalıdır. Ancak iltihaplanmanın ilerlemesi, bağırsağın delinmesi, tedaviye yanıt vermeyen apse oluşumu bağırsakla diğer organlar arasında fistül meydana gelmesi ve bağırsak tıkanıklığı gibi durumlar acil cerrahi müdahaleyi zorunlu kılabilir. Cerrahi müdahale sırasında, bağırsağın durumu ve karın içi bulgular dikkate alınarak planlama yapılır.

Tekrarlayan (Kronik – Müzmin) Divertikülit Tedavisi

Bazı hastalarda birden çok divertikülit atakları yaşanabilir. Bu saldırıların engellenmesi için uygun beslenme ve koruyucu önlemlere riayet edilmesi önemlidir. Uzun süreli rahatsızlık veren durumlarda doktorunuz hasta bağırsağının operasyonla çıkartılmasını önermiş olabilir. Eğer şikayetler tedaviye rağmen devam ederse, sıkça iltihaplanma atakları yaşanırsa veya dışkılama problemleri sürekli kötüleşiyorsa cerrahi müdahale gerekebilir.

Divertikülit Ameliyatı Ne Zaman Gerekir?

Ciddi divertikülit atağı yüksek ateş, ağır karın ağrısı, hassas cilt veya apse gibi şiddetli belirtilerle tanımlanır. Hastada apse, irinli peritonit (bağırsak iltihabı), fistül (bağırsak ile diğer organlar arasında anormal bir geçit) veya bağırsak delinmesi gibi komplikasyonlar varsa, tekrar eden divertikülit atakları yaşanıyorsa ve bu ataklar konservatif tedaviye rağmen devam ediyorsa, hastanın başka ciddi sağlık sorunları olması durumunda divertikülit ameliyatı daha uygun bir seçenek olabilir.

Divertikülit Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Kalın bağırsakta baloncuk oluşması tedavisi sürecinde komplikasyonları, tekrarlayan atakları veya ağır belirtileri olan hastalar için divertikülit operasyonu düşünülebilir. Bu cerrahi işlemin ana hedefi divertikülitin yeniden ortaya çıkmasını ve komplikasyonlarını engellemek ya da bunları gidermektir. Operasyon genellikle bir genel cerrah tarafından uygulanır. Hastaya ameliyattan önceki birkaç gün içinde beslenmesi sınırlanabilir ve bağırsaklarının boşaltılması için özel bir hazırlık süreci uygulanabilir. Operasyon genel anestezi ile gerçekleştirilir ve hasta bu esnada uyur. Divertikülit ameliyatları değişik tekniklerle yapılır. Bunlar arasında:

Bağırsak Bölümünün Alınması (Kolon Rezeksiyonu): Bu yöntem en yaygın olarak kullanılır. Cerrah, divertikül bulunan bölümü kesip çıkarır. Daha sonra bağırsakların ucunu yeniden birleştirebilir (anastomoz) ya da geçici bir kolostomi oluşturabilir (bağırsak içeriğini dışarıya yönlendiren bir delik).

Laparoskopik Cerrahi (Laparoskopik Kolon Rezeksiyonu): Bu yöntem minimal invazivdir. Cerrah, küçük insizyonlar yaparak özel aletler ve bir kamera kullanır. Laparoskopik cerrahi, daha hızlı iyileşme süreci ve daha az ağrıyla sonuçlanabilir.

Hastanın genel sağlık durumu, ameliyat türü ve olası komplikasyonların varlığına bağlı olarak operasyon sonrası iyileşme süreci farklılık gösterebilir. Hastalar genellikle birkaç gün hastanede yatarlar ve sonra evde iyileşmeye devam eder.

Divertikülit Diyeti Nedir?

“Divertikülit ne yememeli? Beslenme nasıl olmalı?” soruları da merak edilenler arasında. Divertikülit diyeti divertikülit atakları sırasında belirtileri hafifletmek ve iyileşmeyi desteklemek için uygulanan bir beslenme stratejisi içerir. Ayrıca divertikülit atağını önlemek veya belirtilerin tekrarlamasını engellemek için de uzun vadeli bir diyet planı tavsiye edilebilir.

Lif zengini gıdalar bağırsak hareketlerini düzenler ve dışkının bağırsaktaki hareketini kolaylaştırır. Divertikülit ataklarının belirtilerini hafifletmek ve dışkılama sürecindeki basınçları azaltmak için lifli gıdalar tüketilebilir. Bunlar arasında tam tahıllar (örneğin kepekli ekmek, yulaf lapası, kahverengi pirinç), taze meyve ve sebzeler, baklagiller (fasulye, mercimek, nohut) bulunur. Lif alımını artırırken yeterli miktarda sıvı tüketimi de önemlidir. Sıvı alımının artması, dışkının daha yumuşak olmasına ve kolay bir şekilde atılmasına yardımcı olur. Aşırı yağlı ve baharatlı yiyecekler bağırsakları tahriş edebilir ve divertikülit belirtilerini şiddetlendirebilir. Bu nedenle bu tarz gıdalardan divertikülit atağı esnasında kaçınılmalıdır. Probiyotik takviyeleri (yoğurt veya probiyotik içeren tabletler gibi) bazı kişilerde bağırsak sağlığını iyileştirebilir. Ancak probiyotik kullanımı konusunda doktorunuzla görüşmeniz gereklidir. Alkol ve kafein de bağırsakları tahriş edici olabilir ve divertikülit belirtilerini ağırlaştırabilir. Bu sebeple bu maddelerin tüketimine dikkat etmek önemlidir.

Diverküliti Önleme Yolları Nelerdir?

Divertikülit tedavisi yaşam tarzında alınacak bazı önlemlerle de desteklenmelidir. Divertikül hasta yorumları ve uzman görüşlerine göre lif oranı yüksek bir diyet uygulanmalıdır. Yeterli miktarda su içmek lifin bağırsaklarda düzgün çalışabilmesi için gereklidir. Günde en az 8 bardak su tüketmeye özen gösterilmelidir. Aşırı yağlı ve baharatlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır veya bu tür yiyecekleri sınırlı miktarda tüketilmelidir. Düzenli fiziksel aktivite bağırsak hareketlerinin düzenlenmesine ve sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Günlük egzersiz alışkanlık haline getirilmelidir. Tuvalet ihtiyacı ertelenmemelidir. Obezite divertikülit riskini artırabilir. Sağlıklı bir kiloda kalınmalıdır. Sigara kullanımı da risk faktörlerinden biridir. Bunun yanında stres, bağırsak hareketlerini olumsuz etkileyebilir ve kabızlık veya ishale yol açabilir. Bu nedenle stres yönetimi mutlaka öğrenilmelidir.

KAYNAK: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/10352-diverticulitis