Yüz Felci Nedir? Yüz Felci Belirtileri ve Tedavisi
Yüz felci, yüz kaslarının hareket yeteneğini sinir hasarına bağlı olarak kaybetmesi durumudur. Bu durum yüzün her iki tarafında da meydana gelebilir ve tıbbi dilde fasiyal paralizi terimiyle ifade edilir. Fasiyal sinirin iltihabı, kafa travması, inme ve baş-boyun bölgesindeki tümörler yüz felcinin en yaygın sebeplerindendir. Felç hali nedenine bağlı olarak ya hızla geçebilir ya da uzun süre devam edebilir. Yüz felci yaşayan kişilerin yüz kasları sarkık veya zayıf görünebilir.
Yüz Felci Nedir?
Yüz felci yüz kaslarının bir kısmı ya da tamamının hareketsiz kalması durumudur. Yüze gelen sinir liflerinin zarar görmesi sonucunda yüzdeki mimik kaslarda hareket yeteneği kaybolur. Her yaş grubunda görülebilen bu sağlık sorunu hasta kaşını kaldıramaz, gözünü kapatamaz ve ağzını hareket ettiremez hale gelmektedir. Fasiyal sinirin hasarlanmasıyla birlikte yüzdeki mimik kaslarında hareketsizlik oluşur ve bu durum tıp dilinde fasiyal paralizi olarak adlandırılır.
Yüz Felci Belirtileri Nelerdir?
Yüz felci belirtileri felcin sebeplerine bağlı olarak kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Genelde tek taraflı yüz felci göz kırpmada ve mimiklerde kontrol kaybı, azalan gözyaşı, ağızda sarkma, etkilenen bölgede tat kaybı, yüz kaslarında titreme, yemek yeme ve içme güçlüğü, kulakta ve çene bölgesinde ağrı, çevredeki seslere hassasiyet ve baş ağrısı gibi belirtiler görülür. Ancak genel inme sonucu da yüz felci meydana gelebilir. Bu durumda bilinç değişikliği, kafa karışıklığı, baş dönmesi, görme problemleri, denge sorunları, epileptik nöbetler ve kol ya da bacaklarda güçsüzlük ek belirtiler olarak ortaya çıkabilir. İnme sonucu olan yüz felcinden farklı olarak göz kırpmak veya alın kırıştırmak gibi yetenekler bu tip felçte kaybolmaz. Yüz felci belirtileri görüldüğünde hastaların acil olarak bir sağlık kuruluşuna başvurması hayati öneme sahiptir.
Yüz Felci Neden Olur?
Peki yüz felci neden olur? Yüz felcinin nedenleri aşağıdaki gibidir:
- Yüz felcinin en yaygın sebebi bell paralizisidir. Bu durumda genellikle yüzün tek bir yanındaki kaslar etkilenir ve belirti aniden meydana gelir. Bu tip durumların altında genellikle tümör veya kafa travması gibi nedenler bulunmaz. Bunun yerine fasiyal sinirin hasar görmesiyle ilişkilendirilmiştir. Ancak inme sonucu oluşan yüz felci daha ağır bir durumdur.
- Oksijen eksikliği, beyin hücrelerinde artan basınç, yüz travmaları, baş ve boyun tümörleri, orta kulak enfeksiyonları, Lyme hastalığı, MS (Multipl Skleroz), Guillain Barre sendromu, bazı cerrahi işlemler ve doğum sırasında yaşanan travmalar bu tip felce yol açabilen sebepler arasında sayılabilir ve bunun en iyi örneklerinde biri de Sylvester Stallone.
- Yüz felci bazen kulak ya da boğaz enfeksiyonlarından hemen sonra da görülebilir.
- Soğuk hava ve rüzgar kulağın arkasındaki kemikte ödem veya iltihaplanma oluşmasına sebep olabilir; bu duruma 'Bell felci' denir. Özellikle şiddetli kulak ağrısı yüz felcinin belirtisi olabilir.
- Sadece yüz bölgesinin değil, kulağın arkasındaki kemiklerin de korunması yüz felci riskini azaltır. Kalın giysiler, atkılar ve eldivenler soğuk havalarda bedeni korurken, yüz bölgemiz doğrudan hava ile temas ettiği için dış etkilere karşı daha duyarlıdır. Bu sebeple soğuk havalar yüz felcine daha elverişli olup, özellikle kendini iyi koruyamayan kişilerde görülür.
- Yaz aylarında ise klima ya da diğer soğutma cihazlarının yanlış kullanımına bağlı olarak ortaya çıkabilir. Yüz felci aniden başlayabileceği gibi enfeksiyonlar ve travmalar sonucu da oluşabilir.
Yüz Felci Tanısı Nasıl Konulur?
Yüz felci tedavisi için nöroloji uzmanı tarafından detaylı bir nörolojik muayene yapılarak ve hastanın tıbbi geçmişi alınarak tanı konulur. Muayene sırasında hastadan göz kırpma, gülme, kaş çatma, alın buruşturma, kaş kaldırma gibi mimikler yapması istenir ve bu kas hareketleri incelenir. Ek olarak elektromiyografi, MR (Manyetik Rezonans) ve BT (Bilgisayarlı Tomografi) görüntüleme testleri ile kan testleri yapılır. Test sonuçları ile yüz felcinin altındaki neden belirlenir.
Yüz Felci Tedavisi Nasıl Yapılır?
Yüz felci iyileşme belirtileri ve tedavi yöntemi genellikle altta yatan sebebe bağlı olarak değişir. Yüz felci tedavisi altta yatan sebepler belirlendikten sonra bu durumlara özel yöntemlerle gerçekleştirilir. Sorunun çıkmasına neden olan faktörlere ek olarak başka semptomlar da ortaya çıkabilir. Bu detaylı değerlendirme sonucunda bir tedavi planı oluşturulur. Ani bir yüz felci durumunda hastalara ilk günlerde yüksek doz kortizon verilir ve daha sonra kortizon dozu kademeli olarak azaltılır. İlaç tedavisi, yüz siniri karşısında meydana gelen hasarın derecesine göre ayarlanır.
Eğer yüz felcinin kaynağında enfeksiyon veya travma gibi durumlar varsa tedavi yaklaşımı değişir. Diyabet gibi kronik bir hastalığı olan hastalar için ise onlara özel bir tedavi programı uygulanır. Sinir hasarı ağır olan ve erken evrede tespit edilemeyen vakalarda, iyileşme süreci uzayabilir. Tamamen iyileşmeme ihtimali ise toplumda %1-2 gibi düşük bir oranda görülür. Eğer hasta altı ay içinde iyileşmezse estetik cerrahi müdahaleler düşünülebilir.
Felç durumu inmeden kaynaklanıyorsa ilk olarak inme tedavisi yapılır. İnme pıhtıdan kaynaklanmış ve yeni meydana gelmişse pıhtıyı çözme yöntemleri uygulanır. Eğer inme uzun zaman önce meydana gelmişse daha fazla hasar riskini en aza indirmek için ilaç tedavisi kullanılır. Yüz felci durumunda gözler de etkilenebilir. Göz kırpma yetisi zarar gördüğünde kornea kurur ve bu yüzden gözün nemli yapısının korunması önemlidir. Bu nedenle hastalar bir göz doktoruna yönlendirilebilir. Farklı sebeplerden oluşan yüz felcine ameliyat gerekebilir. Bu tür operasyonlarda hasarlı sinirler ve kaslar onarılır veya varsa tümör çıkartılır. İnme sonrasında bazı kişilerde kas hareketlerinde kontrol kaybı yaşanabilir. Bu durumda, geçici felç için botoks enjeksiyonları ve fizik tedavi uygulanabilir.
KAYNAK: https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/24525-facial-paralysis
SIK SORULAN SORULAR
Yüz felci geçirenlerin yorumları ve uzman görüşlerine göre klimanın dikkatli bir şekilde kullanılması yüz felci riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Yaz aylarında araba veya ofiste terledikten sonra doğrudan klimalı veya rüzgârlı ortamlara maruz kalmanın kaçınılması gerekir. Ani ısı değişimleri, yüz siniri ödemi oluşmasına ve buna bağlı olarak da yüz felcine neden olabilir.
Eğer duştan sonra klimalı bir alana geçilecekse, saç ve yüzün tamamen kurumasına özen gösterilmelidir. Islak saçla dış mekânlara çıkılmamalıdır. Arabaya binerken de pencere açık tutulmamalıdır.
Otomobil klimasını kullanmadan önce aracın havalandırılması önemlidir. Yani, kapılar ve pencereler bir süreliğine açılıp iç hava soğuyunca klima devreye sokulmalıdır. Sonrasında, özellikle yüz bölgesinin doğrudan klima rüzgarına maruz kalmasının engellenmesi gerekmektedir.
Kullanım şekline bağlı olarak vantilatörden gelen hava da tıpkı klima gibi yüz felci riskini arttırabilir.
Soğuk hava hissedilen saatlerde dışarı çıkma ihtiyacını minimuma indirmeliyiz. Rüzgâr veya cereyanın doğrudan yüze temas etmemesi için dikkat edilmelidir. Banyo sonrasında dışarıya çıkmadan önce saçların tamamen kuruduğuna emin olmalıyız. Ayrıca aşırı soğuk havadan korunmak için kar maskesi, bere gibi kıyafet aksesuarları kullanılabilir veya kapüşonlu montlar giyilebilir. Boyun ve yüz bölgesini korumak için kaşkol veya atkı da kullanılabilir.
Her ne kadar nadir de olsa, yüz felci yeniden ortaya çıkabilir. Eğer bu durumla karşılaşırsanız, başka bir hastalığın varlığı veya risk faktörlerinin olup olmadığı belirlenmelidir. Yüz felcinin tekrarlama ihtimali %5-15 arasında olup, altta yatan hastalıklar ve risk faktörlerine göre değişiklik gösterebilir.
Yüz kaslarına yönelik uygulanan masaj ve egzersizler tedavi sürecini hızlandırabilmektedir. Yüz felci egzersizleri, yüzün farklı bölgelerine göre değişkenlik gösterir. Ağız, burun, göz ve alın çevresine özel olarak tasarlanmış egzersizler nöroloji ve fizik tedavi uzmanları tarafından tavsiye edilmektedir. Fizik ve tedavi uzmanları, hastaların durumuna bağlı olarak kaş kaldırma, göz sıkma, ıslık çalma, balon şişirme ve sakız çiğneme gibi egzersizleri günlük rutinlerine dahil etmelerini tavsiye ederler.
Yüz felci genellikle birkaç saat veya gün içinde zirveye ulaşır. İlk 24 saat, yüz felcinin kalıcı hale gelmemesi açısından çok önemlidir. Tüm hastalıklarda olduğu gibi, yüz felci için de erken teşhis ve tedavi hayati öneme sahiptir. Bu nedenle, yüz felci belirtileri fark edildiği anda sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.
Yüz felcinin nedenine bağlı olarak seçilen tedaviler, yüz felcinin iyileşmesini sağlar.
Yüz felci iyileşme belirtileri ve süreci kişiye, sinir hasarının yoğunluğuna ve yüz felcinin oluşum nedenine bağlı olarak değişebilir.
Hafif yüz felci vakalarında düzelme genellikle birkaç gün içinde görülebilir. Ancak daha ağır vakalar birkaç ay veya daha fazla süreyi gerektirebilir.
Erken teşhis edilen hafif vakalarda iyileşme genellikle birkaç gün içinde hızla gerçekleşebilir.
Yüzde ve başta ağrı, baş dönmesi, kulak ağrısı ve çınlaması, ses hassasiyeti, konuşma zorluğu, tükürüğü kontrol etmekte zorluk, mimik yapmakta ve göz hareketlerinde zorlanma gibi belirtiler yüz felcini işaret eder.
Yüz felci durumunda öncelikle nöroloji uzmanlarına başvurulması önerilir. Yüz felcinin nedenini belirledikten sonra nöroloji uzmanı hastayı ilgili birime yönlendirebilir.
Stres, ani gerginlikler sonucunda vücut savunma sistemini olumsuz etkileyebilir. Stresle birlikte maruz kalınan soğuk havalar, ıslak saçla dışarıya çıkılması, ani sıcaklık değişimleri veya geçirilen bir grip bile yüz felci riskini artırabilir.
Sigara tüketimi, özellikle solunum sistemini ağırlıklı olarak etkilemektedir. Sigara kullanan bireylerde nezle, sinüzit, orta kulak enfeksiyonu ve yüz felci gibi sorunların daha yaygın olduğu bilinir.
Yüz felci her yaş grubunda meydana gelebilir. Çocukluktan yetişkinliğe kadar her yaşta rastlanabilir.
Yüz felci genellikle tek taraflıdır ancak nadir durumlarda çift taraflı da görülebilir. Risk faktörleri varlığında yüz felci tekrar edebilir.
Bitkisel tedavilerin yüz felcindeki etkisi yoktur. Uzman bir doktora danışmadan bu tarz yöntemler kullanılmamalıdır.
Yüz felci için belirlenmiş özel bir diyet bulunmamaktadır. Nöroloji uzmanları bu konuda gereken bilgilendirmeyi sağlar.
Yüz felci geçiren kişiler banyo yapabilirler fakat dikkat etmeleri gereken bazı noktalar vardır; saçları tamamen kurutmalı, banyo sonrası hava akımına maruz kalmamalı ve dışarı çıkılacaksa yüz, baş, boyun ve kulak çevresi korunmalıdır.
Bu tür yöntemler doktor muayenesi olmadan denememelidir. Uzman bir doktordan alınacak görüş bu tür durumlarda çok önemlidir.
Yüz felci sadece yetişkinleri etkileyen bir hastalık değildir. Çocuklar da bu durumdan etkilenebilir ve üzerinde daha büyük etkiler bırakabilir.
Yüz felci üç derecede belirlenebilir. Birinci derece durumunda fasiyal sinir uyuşmuştur ve kısa zamanda normale döner. İkinci derecede fasiyal sinirde hasar mevcuttur ancak sinirin dış tabakası sağlamdır. Birkaç ay içerisinde iyileşme belirtisi gösterir. Üçüncü derecede ise fasiyal sinirde ciddi hasar bulunmaktadır, iyileşme süreci yavaştır ve bazen cerrahi müdahale gerekebilir.
Yüz felcinin semptomları genellikle gözle görülebilir olmasına rağmen, yaşayan bireyler üzerinde psikolojik etkileri de vardır. Gözün sürekli açık kalması durumunda uyku sorunlarına yol açabilir ve bu durum sosyal yaşamda bazı aksaklıklara neden olabilir. Bu durum, hastanın yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürür. Psikolojik olarak da endişe duygusu yaratabilir. Bu yüzden psikoterapi seanslarına katılmak faydalı olabilir.
Bazı durumlarda, tedaviye rağmen bazı yüz fonksiyonlarının tamamen geri gelmemesi kalıcı yüz felci olarak adlandırılır. Böyle bir durumda, plastik cerrahi prosedürleri, çeşitli kaslar ve tendonlar üzerinde yapılan işlemlerle bazı fonksiyonların kısmen geri kazanılmasını sağlayabilir.
Yorum Ekle
