Kuşkonmaz Nedir? Faydaları Nelerdir?

04 / NİS
2024

Kuşkonmaz hem faydaları hem de lezzeti ile popüler olan sebzelerden biri. Hamilelikten kalp-damar sağlığına, bağışıklık sistemini güçlendirmeden kas-iskelet sistemi desteğine kadar pek çok alanda faydası görülen kuşkonmaz aynı zamanda su ve lif bakımından zengin olduğu için kilo verme sürecini de destekler. Ancak kan inceltici, tansiyon düşürücü ve idrar söktürücü ilaç kullananların kuşkonmaz tüketimi konusunda dikkatli olması gerekmektedir. İşte bu faydalı bitki hakkında bilinmesi gerekenler:

Kuşkonmaz Nedir ve Ne İşe Yarar?

Türkiye'de de son zamanlarda yetiştiriciliği yapılan kuşkonmaz genellikle ilkbaharda göze çarpmakla birlikte yılın her döneminde yetişebilen bir sebzedir. Aslında 300 farklı türü bulunan bu bitkinin en yaygın bilinen türü ise Asparagus officinalistir. 2000 yılı aşan bir süredir Yunanistan topraklarında yetiştirilen bu bitki zambak familyasından gelir ve antik dönemlerden beri tüketildiği bilinir. Kuşkonmaz tohum ekmeden de bahçelerde doğal olarak yetişebilir. Bu bitki genellikle ılıman iklim bölgelerinde görülür ve özellikle Avrupa'nın çoğu, Kuzey Afrika ve Batı Asya'ya özgüdür. En fazla yetiştiriciliği ise Çin, Tayland, Peru, Almanya ve Meksika'da yapılır.

Kuşkonmaz ince uzun yapısıyla tanınan bir sebzedir. Yeşil olan türü en yaygın olsa da mor, beyaz ve pembe renkte olan türleri de bulunur. Dünya genelinde Jersey, Purple passion, Apollo, UC 157, Atlas, Viking KBC gibi birçok çeşidi vardır. Dengeli besin değerlerine sahip olan kuşkonmaz yağ ve kolesterol içermez ayrıca sodyum oranı da oldukça düşüktür. Bir bardak kuşkonmazda 27 kalori, 13 gram protein, 0 yağ, 5 gram karbonhidrat, 2 gram lif, 271 mg potasyum, 5 mcg C vitamini, 7 mcg folat ve 7 mcg K vitamini bulunur.

Kuşkonmaz Faydaları Nelerdir?

Kuşkonmazın kalori değeri düşük olduğu için kilo vermek isteyen kişiler tarafından tercih edilebilir. Ancak kuşkonmaz faydaları bundan çok daha fazlasını içerir. Sindirim sistemine yardımcı olan çözünür lifler içerdiği gibi kolon kanseri ve kardiyovasküler hastalıklara karşı da koruma sağlayabilir. Kuşkonmazda bulunan folat beyin sağlığını desteklemenin yanında gebelik süresince doğum kusurlarının azaltılmasına da yardımcı olur. Kuşkonmazın diğer faydaları aşağıdaki gibidir:

• Kuşkonmazda bulunan inülin türündeki çözünür lif kilo kaybında önemli bir role sahiptir. Araştırmalar 6 gram inülinin 260 kalorilik bir öğün kadar doyurucu olduğunu göstermiştir. Hem kilo vermek hem de ideal kilonuzu sürdürmek için diyetinize kuşkonmazı dahil edebilirsiniz.
• Kuşkonmazın içinde bulunan saponin bileşenleri kanser hücrelerini öldürmede etkili olduğu belirlenmiştir. Bunun yanında başka bir bileşen olan sülfurofanın kanseri önleyici özellikleri üzerinde araştırmalar devam etmektedir. Kuşkonmaz folat bakımından zengin olduğu için kolon, pankreas ve yemek borusu kanserine karşı riski azaltabilir. Sonuç olarak kuşkonmazın kansere karşı savunma mekanizması geliştirmede yardımcı olduğu bilinir.
• İdrar yolunu oluşturan mesane, böbrekler ve üretra gibi organları koruduğuna inanılan kuşkonmaz bu özelliği yeşil sebze olmasına borçludur. Bu sebze antibakteriyel özellikleri sayesinde enfeksiyon yaratan bakteri çoğalmasını engeller. Kuşkonmaz genellikle idrar söktürücü etkisiyle bilinir ve idrar yolu enfeksiyonlarının önlenmesinde rol oynar. İdrar söktürme yeteneği nedeniyle kuşkonmaz, böbrekteki atıkları temizler ve böbrek taşı oluşumunu önlemek için tüketilmesi gereken bir besindir.
• Kuşkonmazın güçlü antioksidanları, iltihap karşıtı savaşında onu güçlendirir. Kalp hastalığına yol açabilen iltihaplanmalara karşı da etkilidir. Anti-inflamatuar özelliği sayesinde kuşkonmaz, sırt ve baş ağrısı gibi sorunların yanı sıra romatizma ve gut problemlerine de yardımcıdır.
• K vitamini kalp sağlığına hayati önem taşır. Kan pıhtılaşmasını sağlar ve damar sertleşmesinin önüne geçer. Kan basıncını düzenlemede önemli bir rol oynar. Çözünür lif içeriği ile kalp sorunlarına karşı koruyucu bir besin olarak kabul edilir. Lif, kolesterol seviyelerini dengede tutmak için tüketilmelidir. Ayrıca kuşkonmazda bulunan tiamin adı verilen bir B vitamini, homosistein adlı aminoasit seviyelerini dengeler. Folate de kalp hastalığı riskini azaltır.
• C ve E vitaminleri Alzheimer riskini azaltan en önemli iki vitamindir. Yaşlı bireylerde zihinsel yeteneklerin gerilemesini önlediği belirlenmiştir. Kuşkonmazdaki folatın, moral yükseltici ve sinirlilik karşıtı etkileri vardır ve depresyon tedavisinde yardımcı olduğu bilinir. Araştırmalar düşük folat seviyesinin depresyona yol açabileceğini göstermiştir. Folate ayrıca epilepsi krizlerine de yardımcı olabilir.
• Lifli bir sebze olan kuşkonmaz, gıdaların bağırsakta parçalanmasını kolaylaştırır. İnülin lifi sindirim sürecini iyileştirir. Su deposu olan kuşkonmaz, kabızlığı önlemeye yardımcıdır. Prebiyotik kaynağı olarak, kuşkonmaz mükemmel bir besin olarak kabul edilir. Prebiyotikler, bağırsaklardaki sağlıklı bakterileri destekleyerek iyi ve kötü mikroorganizmaların dengesini korur. Şişkinlik, en yaygın rastlanan sindirim sorunlarından biridir ve kuşkonmaz gibi diüretik özelliklere sahip yiyecekler, fazla suyun vücuttan atılmasını kolaylaştırarak şişkinliği azaltabilir.
• Zayıf kemikler genellikle K vitamini eksikliği ile ilişkilendirilir. Bir bardak kuşkonmaz, günlük K vitamininizi yüzde 50'den fazlasını karşılar. K vitamini, kalsiyum emilimini artırmanın yanı sıra idrarla kalsiyum kaybını önleyerek kemik sağlığının korunmasına yardımcı olur. Kemik mineral dengesini düzenler ve kemik yoğunluğunu korur. Kuşkonmazda bulunan demir ise, kemikleri ve eklem yapılarını güçlendirir. Ayrıca prebiyotik yapısı sayesinde kalsiyum emilimini hızlandırarak kemik sağlığına katkıda bulunur.
• Kuşkonmazdaki glutatyon kanserojen maddeleri nötralize eder. Glutatyon aynı zamanda bağışıklık sisteminin düzgün çalışması için önemlidir. Bu nedenle kuşkonmazdaki prebiyotikler ve glutatyon, bağışıklık sistemini güçlendirerek soğuk algınlığı ve grip gibi hastalıklarla daha etkin bir şekilde mücadele eder. Kuşkonmazın yüksek antioksidan içeriği de bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur. B vitamini içeriği ile enerji sağlar ve lifleri kan şekerini dengeler.
• Kuşkonmaz, kan şekeri dengesini korumada etkili olup insülin üretimini artırarak vücudun glukoz emilimini destekler.
• Kuşkonmaz, folat kaynağı olarak hamile kadınların sağlığına katkıda bulunur. Folat, fetüsün gelişimine yardımcı olur ve doğum kusurları riskini azaltır. Hamile kadınların her gün en az 400 mcg folat tüketmesi önerilir. Folat ayrıca doğurganlık açısından da önemlidir. Glutatyon ise doğurganlığı ve yumurta kalitesini artırır.
• A vitamini, retinanın ışığı absorbe etme yeteneğine yardımcı olur. Göz sağlığına doğrudan etki eden kuşkonmaz, antioksidan özellikleriyle yaşla ilgili olarak gelişen makula dejenerasyonu (katarakt) gibi rahatsızlıklara karşı savunma hattı oluşturur. Lutein ve zeaksantin antioksidanları katarakta karşı koruma sağlarken, E vitamini görme kalitesini yükseltir.
• B vitaminleri kadınların adet dönemlerinde hissettikleri yorgunluğu azaltabilir. Adet öncesi sendromunu (PMS) bile hafifletebilir. Kuşkonmaz ayrıca menopoz semptomlarını hafifletebilecek östrojen üretimine yardımcı olabilir, ancak bu konuda daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
• Cilt temizliği ve sivilce tedavisinde kuşkonmaz önemli bir rol oynar. C ve E vitaminleri cildin tonunu iyileştirirken, C vitamini özellikle cildi nemlendirip besler.

Kuşkonmaz Nasıl Temizlenir?

Tüketmeden önce kuşkonmazın nasıl temizlendiğini bilmek önemlidir. İlk olarak bu ince mızrak şeklindeki sebzeyi bol suyla iyice yıkamanız gerekir çünkü aralarında kum kalabilir. Karbonatlı suda bekletip sonra yıkayabilirsiniz. Eğer dış kabuğu kalınsa bir sebze soyacağı kullanarak alt kısımlarına kadar soyabilirsiniz.

Kimler Kuşkonmaz Yememeli?

Bazı kişiler için kuşkonmaz bitkisi faydalarına rağmen sorun oluşturabilir. K vitamini kan pıhtılaşmasında etkili olduğundan kan inceltici ilaçlar kullanan kişilerin çok fazla kuşkonmaz tüketmemeleri önerilir. Ayrıca kuşkonmazda bulunan pürin, ürik asit üretimini artırarak böbrek taşı ve gut gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Eğer doktorunuz pürin seviyelerinizi düşürmeniz gerektiğini söylüyorsa kuşkonmaz tüketmekten kaçınmalısınız. Sarımsak veya frenk soğanına alerjiniz varsa kuşkonmaza da karşı duyarlı olabilirsiniz. Lifli gıdalar bazen gaz ve şişkinlik problemlerine neden olur, bu durum lifli beslenme biçimine alışık olmayan bireylerde daha belirgin olabilir. Bu yüzden ne kadar yediğinize dikkat etmelisiniz. Ayrıca kuşkonmazın idrarda hoş olmayan bir koku yapabileceğini unutmayın.

KAYNAK: https://www.everydayhealth.com/diet-nutrition/diet/asparagus-benefits-how-cook-why-it-makes-your-pee-smell/