Testis iltihaplanması ya da diğer adıyla orşit genelde bir enfeksiyon sonucunda bir veya iki testisin iltihaplanmasına denir. Çoğu zaman altta yatan sebep belirlenemezken, bakteriyel veya viral enfeksiyonlar orşite yol açabilir. Bu durum ağrılı olabilir ve kişinin üreme yeteneğini etkileyebilir. Tedavi altta yatan nedenlerin tespiti sonrasında uzman hekim tarafından belirlenir ve genellikle ilaç tedavisi, dinlenme ve yaşam tarzı değişiklikleri ile mümkün olur. Bu nadiren görülen hastalık, genellikle kabakulak iltihabı ile ilişkilendirilir ve enfeksiyonların testislere zarar verdiği durumlarda ortaya çıkar. “Orşit nedir? Tedavi edilmezse neler olur?” gibi soruların yanıtlarını sizler için derledik.
Orşit nedir tıp literatüründe ne anlama gelir? Testislerin iltihaplanmasını içeren enfeksiyonlara orşit ismi verilir. Genellikle bakteriyel kaynaklıdır ancak nadiren kabakulak gibi virüsler de bu duruma neden olabilir. Orşit genellikle tek bir testiste görülür ama bazen her iki testiste de meydana gelebilir. Ergenlikten erişkinliğe geçiş dönemindeki erkeklerde daha yaygın olan orşit, bazen kabakulak virüsü nedeniyle çocuklarda da görülebilir.
Peki orşit neden olur? Testis iltihabı genellikle mevcut idrar yolu enfeksiyonu sırasında bakterilerin testislere taşınması sonucunda oluşur. Gençlerde cinsel yolla bulaşan hastalıklara neden olan bakteriler daha yaygınken yaşlı erkeklerde testis iltihabı genellikle prostat kaynaklı idrar yolu enfeksiyonlarının testislere ilerlemesi sonucunda meydana gelir. Virüsler de orşite neden olabilir ve en önemli sebeplerden biri kabakulak orşiti olarak adlandırılır. Bu durumda kabakulak geçiren hasta ya tek testiste ya da her iki testiste iltihaplanma yaşar. Testis iltihabının gelişimine birçok faktör neden olabilir ve orşite eğilimi bulunan durumlar aşağıdaki gibidir:
Orşit hem bakteriyel hem de viral nedenlerle ilerleyebileceği ve epididimoorşite (spermleri taşıyan ve depolayan tüpe benzer yapının iltihaplanması) yol açabileceği bilinmektedir. Testis iltihabı belirtileri aşağıdaki gibidir:
Hastanın sağlık geçmişi incelendikten sonra fiziksel muayene ve gereken laboratuvar testleri uygulanır. Testis iltihabı tanısı için kullanılan yöntemler aşağıdaki gibidir:
Orşit tedavisi gerçekleşmediğinde kendiliğinden geçmez. Üroloji uzmanı tarafından hastanın sağlık geçmişi incelenip gerekli testler yapıldıktan sonra tedaviye hemen başlanmalıdır. Tedavinin genel yaklaşımları ise şöyledir:
Erkeklerde testis iltihabı ve epididimo-orşit zamanında ve doğru şekilde tedavi edilmezse kronikleşebilir. Sonraki dönemlerde aralıklarla ağrılı ve iltihaplı ataklar yaşanabilir. Enfeksiyon ilerledikçe apse oluşumu görülebilir ki bu durumda cerrahi müdahale gerekebilir. Genç erkeklerde, epididimit nedeniyle epididim kanallarının tıkanması sonucu kalıcı hasar oluşabilir ve bu durum kısırlığa sebep olabilir.
KAYNAK: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/orchitis/symptoms-causes/syc-20375860
Testis iltihabında bitkisel ürünlerin kullanımı, ağrı ve kızarıklık gibi belirtileri geçici olarak hafifletebilir. Ancak, enfeksiyonun tamamen ortadan kalkması için tıbbi tedavi şarttır. Eğer enfeksiyon düzgün bir şekilde tedavi edilmez ve durum kötüleşirse, testislerde apse oluşabilir ki bu da testislerin çıkarılması gerektirecek kadar ciddi bir duruma yol açabilir. Yani, testis iltihabının erken evrede tam tıbbi tedavi ve düzenli kontrole ihtiyacı vardır.
Hastanın şikayetleri ele alındığında, fiziki muayene, görüntüleme teknikleri, idrar analizleri ve cinsel yolla bulaşan hastalıkların taraması gibi sonuçlar normal çıkarsa, testis ağrısının psikolojik kaynaklı olabileceği düşünülebilir. Ancak bazen altta yatan sebep başka bir organın patolojisinden kaynaklanabilir ve bu durumda diğer tıbbi disiplinlerden görüş alınabilir. Üroloji uzmanının tanıyı doğru koyması ve farklı bir hastalığın bulunmamasının ardından, ağrının tam nedeninin belirlenmesi ve tedavi için psikolojik destek alınması gerekebilir.
Testis ağrısının kaynağını belirlemek ve uygun tedaviyi uygulamak önemlidir. Bilinmeyen bir nedenle ortaya çıkan testis ağrılarında testis iltihabı antibiyotik, ağrı kesici veya kas gevşetici ilaçlar yerine dinlenme, ılık bir duş ya da soğuk kompres daha sağlıklı seçimler olabilir. Ancak, testis torsiyonu (testisin kendi etrafında dönerek kan akışını bozması) gibi acil müdahale gerektiren durumların gözden kaçırılması, testis kaybına yol açabilir. Bu nedenle, doğru teşhisi koyabilmek ve gerekli tedaviyi alabilmek adına mutlaka üroloji uzmanına başvurmak gerekmektedir.
Orşit genellikle 1-2 hafta içerisinde iyileşir. Ancak bazı durumlarda hastalığın tamamen düzelmesi 1 ayı bulabilir. Bu süre zarfında istirahat etmek ve bol sıvı tüketmek önemlidir. Herhangi bir komplikasyon yaşanması durumunda veya belirtilerinizin ağırlaşması durumunda derhal sağlık profesyoneli ile görüşmelisiniz.