Pulmoner Hipertansiyon Nedir? Pulmoner Hipertansiyon Belirtileri ve Tedavisi
Pulmoner hipertansiyon akciÄŸerlerdeki kan damarlarının daralması veya tıkanması sonucunda akciÄŸer arterlerinde yüksek basınç oluÅŸması durumudur. Bu durum kalbin saÄŸ tarafında bulunan saÄŸ ventrikülün (karıncık) iÅŸ yükünü artırarak kalp yetmezliÄŸi riskini artırabilir. Pulmoner hipertansiyon genellikle ilerleyici bir hastalık olup tedavi edilmediÄŸi takdirde ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Pulmoner hipertansiyonun belirtileri, nedenleri ve tedavi seçenekleri hakkında bilinmesi gerekenleri sizler için derledik.
Pulmoner Hipertansiyon Nedir?
Pulmoner hipertansiyon nedir? AkciÄŸer hipertansiyonu kanın kalpten akciÄŸerlere taşındığı damarlardaki kan basıncının artması durumudur. Genellikle kalp ve akciÄŸer hastalıkları sonucunda ortaya çıkabilir, ancak romatizmal hastalıkların seyri boyunca da geliÅŸebilir. AkciÄŸer tansiyonu, kalıtsal olarak çok nadiren görülürken, genellikle teÅŸhis geç konulduÄŸundan dolayı ileri evrelerde fark edilir. Pulmoner teriminden kasıt akciÄŸerlerle iliÅŸkilidir ve hipertansiyon ise yüksek kan basıncını ifade eder. Tipik olarak, hipertansiyon aort damarı ve onun dallarındaki basınç artışını temsil eder. Ancak, akciÄŸerlerle baÄŸlantılı bir dolaşım sistemi de mevcuttur. AkciÄŸere giden damarlarda basınç artışı, pulmoner hipertansiyon olarak adlandırılır. Özetle, pulmoner hipertansiyon akciÄŸerleri besleyen pulmoner arterlerdeki yüksek kan basıncını tanımlar ve kalbe zarar verebilir. Pulmoner hipertansiyonla birlikte pulmoner arterlerin duvarları kalınlaşır, sertleÅŸir ve kanın geçiÅŸine izin vermez. Azalan kan akışı, kalbin saÄŸ tarafındaki atardamarlarda kan pompalamayı zorlaÅŸtırır ve bu durum kalp yetmezliÄŸine yol açar. Her ne kadar nadiren görülen bir durum olsa da, farklı kalp ve akciÄŸer hastalıkları olan kiÅŸilerde daha yaygın olarak görülür.
Pulmoner Hipertansiyon Belirtileri Nelerdir?
AkciÄŸer tansiyonu yüksek olan hastalar genellikle nefes darlığı ve çarpıntı gibi belirtiler gösterirler. Hastalar genellikle eski performanslarını sürdüremediklerini belirtirler. AkciÄŸer hipertansiyonu çok sayıda belirti ile ortaya çıkabilir. Pulmoner hipertansiyon belirtileri aÅŸağıdaki gibidir:
- Nefes almakta güçlük çekme
- Bitkinlik hissi
- Başın dönmesi
- Bayılma durumları
- Anjina (GöÄŸüs bölgesinde aÄŸrı)
- Kalp ritminde düzensizlikler
- Ayak bilekleri, bacaklar ve karında ÅŸiÅŸme veya ödem oluÅŸumu
- Günlük rutin faaliyetleri yerine getirirken zorlanma
- Öksürme
- Enerji eksikliği, hızlı bir şekilde yorulma
- Dudaklarda ve ciltte maviye çalan renk deÄŸiÅŸikliÄŸi
Semptomlar genellikle fiziksel aktivite sırasında daha da kötüleÅŸir ve olumsuz etki eder. Ancak pulmoner arteriyel hipertansiyon türünde belirti görünmeyebilir, durum ilerleyene kadar. Bu nedenle kardiyolojik kontrollerde pulmoner hipertansiyon açısından deÄŸerlendirme yapılması önemlidir. Belirtiler hem kalbi hem de akciÄŸerleri etkilediÄŸi için göÄŸüs hastalıkları uzmanı tarafından deÄŸerlendirilmesi gereklidir. Pulmoner hipertansiyonlu bir hasta, birden çok departmanın iÅŸ birliÄŸi içinde olduÄŸu tam donanımlı hastanelerde takip ve tedavi sürecini sürdürmelidir. Bu ekipte mutlaka bir kardiyolog, göÄŸüs hastalıkları uzmanı, kalp damar cerrahı ve radyoloji uzmanının bulunması gerekmektedir.
Pulmoner Hipertansiyonda Risk Faktörleri Nelerdir?
Pulmoner hipertansiyon genellikle 30 ile 60 yaÅŸ arası bireylerde tespit edilir. YaÅŸ ilerledikçe pulmoner arteriyel hipertansiyon (PAH) oluÅŸma riski artabilir. Ancak idiyopatik PAH genellikle genç yetiÅŸkinlerde daha yaygındır. Pulmoner hipertansiyon riskini yükseltebilecek diÄŸer faktörler aÅŸağıdaki gibidir:
- Ailenin duruma dair geçmiÅŸi
- Fazla kilolu olmak
- AkciÄŸerlerde kan pıhtılaÅŸma sorunları veya ailede kan pıhtılaÅŸması öyküsü
- Asbeste maruz kalmak
- Kalp hastalığının doğuştan olması
- Yüksek rakımda yerleÅŸim
- Bazı zayıflama haplarını kullanmak
- Kokain gibi uyuşturucu maddelerin kullanımı
- Depresyon ve anksiyete tedavisinde kullanılan seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar)
Pulmoner Hipertansiyon Nedenleri Nelerdir?
Pulmoner hipertansiyon nedenleri arasında akciÄŸer hastalıkları, kronik bronÅŸit, astım, KOAH gibi rahatsızlıklar bulunur. Pulmoner hipertansiyon, uyku apnesi gibi durumlar nedeniyle ortaya çıkabilir. Hastaların uykuda solunumu durabildiÄŸi için oksijen seviyeleri düÅŸebilir. EÄŸer bu sorun ele alınıp tedavi edilmezse pulmoner hipertansiyona yol açabilir. Bu durum aynı zamanda kalp hastalıklarına da zemin hazırlayabilir. Kalp rahatsızlıkları arasında mitral darlık ve kalp kası hastalıkları da pulmoner hipertansiyonun oluÅŸmasında etkili olabilirler. Romatoid artrit ve pulmoner emboli de pulmoner hipertansiyonun nedenleri arasındadır. Eisenmenger sendromu, doÄŸuÅŸtan gelen bir kalp hastalığı türüdür ve bu sendrom pulmoner hipertansiyona yol açar. Bu sendrom genellikle ventriküler septal defekt denilen, kalbin iki alt odası arasında meydana gelen büyük bir delikten kaynaklanır. Bu delik kanın kalp içinde yanlış yönde hareket etmesine neden olur. Oksijenli kan (kırmızı kan) ile oksijensiz kan (mavi kan) karışır ve bu karışım, vücut dolaşımına gitmek yerine akciÄŸerlere geri döner. Bu durum, pulmoner arterlerde basınç artışına ve sonucunda pulmoner hipertansiyona yol açar.
Birden Fazla Pulmoner Hipertansiyon ÇeÅŸidi Var mı?
Pulmoner Arteriyel Hipertansiyon ve sol kalp hastalığına baÄŸlı pulmoner hipertansiyon olmak üzere iki türü bulunmaktadır. Her ikisi de genel olarak pulmoner hipertansiyon adı altında tanımlanır.
Pulmoner Arteriyel Hipertansiyonda AkciÄŸerler ve Vücuda Ne Olur?
Bu durumda, pulmoner arterioller ve kılcal damarlar daralır ve tıkanır. Bu da kanın akciÄŸerlere ulaÅŸmasını güçleÅŸtirir. Aynı zamanda akciÄŸer atardamarlarında basınç artışı yaÅŸanır. Bunun sonucunda kalp daha fazla çaba harcayarak kan pompalar ve bu durum kalp kasının zayıflamasına yol açar. Bu da zamanla kalp yetmezliÄŸi ve potansiyel olarak ölümle sonuçlanabilir.
Pulmoner Hipertansiyon Nasıl Teşhis Edilir?
AkciÄŸer hipertansiyonunun teÅŸhisi için rutin bir fizik muayene yeterli deÄŸildir. Detaylı testler gereklidir. Ä°lk olarak ekokardiyografik inceleme yapılması gerekmektedir. Yüksek akciÄŸer tansiyonu, ekokardiyografi kullanılarak saptanırsa, elektrokardiyogram, akciÄŸer röntgeni, solunum testleri, kan gazı analizi, akciÄŸer tomografisi, karın ultrasonu ve çeÅŸitli kan testleri gibi prosedürler uygulanabilir. Bu sayede hem kesin bir teÅŸhis konulur hem de altta yatan nedenler belirlenir. AkciÄŸer hipertansiyonu olan hastalarda saÄŸ kalp anjiyosu gerekebilir. SaÄŸ kalp anjiyosu standart bir anjiyo iÅŸlemi gibi iÅŸler. Tedavi yöntemi olmayan bu iÅŸlem kalbin boÅŸlukları ve koroner arterlerin kontrast madde ile görüntülenmesine ve bunların yanında kalp boÅŸlukları ve ilgili damarlardaki basınçların ölçülmesine dayanır. Hastalık ilerlemiÅŸse, kalbin pulmoner artere kan pompalayan bölümünde ciddi basınç artışı olabilir. Bu durumda saÄŸ kalp yetmezliÄŸi geliÅŸebilir ve hastada karın ve bacaklarda ÅŸiÅŸkinlik belirtileri görülebilir.
Pulmoner Hipertansiyon Tedavisi Nasıl Yapılır? Kesin Tedavisi Var mı?
AkciÄŸer hipertansiyonu teÅŸhisi alan hastalar için tedavi planı yaÅŸlarına ve altta yatan sebeplere göre ÅŸekillendirilir. Anjiyo sonrasında hastaların teÅŸhisi kesinleÅŸtirilir. TeÅŸhis kesinleÅŸtikten sonra pulmoner hipertansiyon tedavi yöntemlerine geçilir. Bu hastalığın ilaçla tedavi seçenekleri mevcuttur ve bu ilaçlar doktor tarafından reçete edilir. Hastaların her 3 ayda bir doktor kontrolüne gitmeleri gereklidir. EÄŸer tek bir ilaç yeterli olmazsa, hastanın durumuna göre ikinci veya üçüncü ilaca baÅŸvurulabilir. Pulmoner hipertansiyona kalp ya da akciÄŸer problemi gibi baÅŸka bir durum neden oluyorsa, tedaviler bu altta yatan duruma odaklanır. Pulmoner hipertansiyona kan pıhtıları neden oluyorsa, daha fazla pıhtı oluÅŸumunu engellemek için antikoagülan ilaçlar önerilebilir. Ayrıca, pulmoner endarterektomi adı verilen bir operasyon da tavsiye edilebilir.
Pulmoner Hipertansiyon Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Pulmoner hipertansiyon tedavisi gerçekleÅŸtirilmediÄŸinde aÅŸağıdaki durumlar ortaya çıkabilir:
- Kalp yetmezliÄŸi ve saÄŸ kalp büyümesi. Kalbin saÄŸ ventrikülünün daralan veya tıkanan pulmoner arterlerden kan pompalamak için geniÅŸlemesi gerekir. Bu iÅŸlem sonucunda, kalp duvarları daha kalın hale gelir ve saÄŸ karıncık geniÅŸler, böylece daha fazla kan tutabilir. Ancak, bu deÄŸiÅŸiklikler kalbe ekstra baskı uygular ve nihayetinde saÄŸ ventrikül iÅŸlevini yitirir.
- Kan pıhtılaÅŸması riski. Pulmoner hipertansiyonu olan kiÅŸilerde akciÄŸerlerdeki küçük arterlerde kan pıhtısı oluÅŸma ihtimali artar.
- Aritmi oluÅŸumu. Pulmoner hipertansiyon düzensiz kalp ritmine (aritmi) sebep olabilir ki bu durum çarpıntıya, baÅŸ dönmesine veya bayılma gibi belirtilere yol açabilir. Bazı aritmiler hayatı tehdit edebilir.
- AkciÄŸer Kanaması. Pulmoner hipertansiyon akciÄŸer kanamalarına ve dolayısıyla kan tükürmeye (hemoptizi) neden olabilir.
- Hamilelikte sorunlar. Pulmoner hipertansiyon hamilelik sırasında bebek için ciddi risk oluÅŸturabilir.
KAYNAK: https://www.nhlbi.nih.gov/health/pulmonary-hypertension
SIK SORULAN SORULAR
Pulmoner hipertansiyon, akciÄŸerlerdeki kan basıncının anormal derecede yüksek olduÄŸu bir durumu ifade eder. Normal pulmoner arter basıncı, dinlenme sırasında ortalama 14 mm Hg (milimetre civa) ve egzersiz sırasında 20-30 mmHg arasında deÄŸiÅŸir. Pulmoner hipertansiyon tanısı genellikle, dinlenme sırasındaki pulmoner arter basınç ortalaması 25 mmHg veya daha yüksek olan hastalara konur. Ancak bu deÄŸerlerin ve kriterlerin belirlenmesi için bir saÄŸlık profesyonelinin yapacağı ölçümlere ihtiyaç duyulur. Dolayısıyla, herhangi bir semptom veya endiÅŸe durumunda mutlaka uzmana baÅŸvurulmalıdır.
AkciÄŸer yüksek tansiyonu olan kiÅŸiler düzenli doktor kontrolünü ihmal etmemeli ve bu ilerleyici hastalık için gerekli tedaviyi almalıdır. Önerilen aşıları zamanında yaptırmalı, kiÅŸisel hijyen kurallarına uymalı, doktorun tavsiye ettiÄŸi egzersizleri yapmalı ve sigara içme alışkanlığından vazgeçmelidir. Ayrıca uçak seyahati planlamadan önce yanlarında pulmoner hipertansiyon ile ilgili tıbbi bilgiler bulundurmalıdır. EÄŸer gebelik planlanıyorsa, hem pulmoner hipertansiyonu takip eden uzmana hem de kadın doÄŸum uzmanına bilgi verilmelidir. Gerekirse psikolojik destek alınabilir.
Pulmoner hipertansiyon teÅŸhisi konulduktan sonra, durumunuz belirti ÅŸiddetine baÄŸlı olarak bir sınıfa ayrılacaktır. Bu, sizin için en uygun tedavi yöntemini belirlemeye yardımcı olacaktır. Genellikle bu hastalık dört tip ÅŸeklinde sınıflandırılır: Birinci tipte, normal fiziksel aktiviteler herhangi bir semptoma neden olmaz. Ä°kinci evrede, basit fiziksel hareketler bile göÄŸüs aÄŸrısına veya yorgunluÄŸa yol açabilir, ancak dinlendirme durumunda semptomlarınız yok olur. Üçüncü evrede, kollarınızı sallamak gibi hafif efor gerektiren aktiviteler dahi belirtiye sebep olurken, dinlenildiÄŸinde bu belirtiler ortadan kalkar. Son evrede ise, hiçbir fiziksel aktivite yapmazken bile rahatsızlık hissi yaÅŸanabilir ve bu durum herhangi bir hareketle daha da kötüleÅŸebilir.
AkciÄŸer yüksek tansiyonunun kaynağını bulmak adına çeÅŸitli kan analizleri gerçekleÅŸtirilebilir. Kronik karaciÄŸer hastalıkları, bazı romatolojik rahatsızlıklar, KOAH, akciÄŸer tümörleri, amfizem gibi durumlar pulmoner hipertansiyona yol açabilir. Bu sebeple bu hastalıkları teÅŸhis edebilecek kan testleri de yapılmaktadır.
Pulmoner hipertansiyon tedavi ile kontrol edilebilmektedir.
Tedavilerin ana hedefi pulmoner hipertansiyonun ilerlemesini engellemektir. Ä°laç tedavileri, uygun olan hastalara oksijen desteÄŸi ve beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi gibi çeÅŸitli yaklaşımlar uygulanır. Ek olarak, uygun görülen durumlarda kalp veya akciÄŸer nakli de yapılabilir. Ä°ntervansiyonel yöntemler de kullanılır.
Pulmoner hipertansiyonu olan hastalar için gebelik oldukça risklidir. Ayrıca, tedavide kullanılan ilaçlar bebek için zararlı olabilir. Genellikle bu durumda hamilelik tavsiye edilmez çünkü doÄŸum sırasında annenin yaÅŸam riski yüksektir ve hastalığın bebeÄŸe geçme ihtimali vardır.
EÄŸer bir aile bireyinde pulmoner hipertansiyon varsa, hastalıkla iliÅŸkili genlerin incelenmesi önerilebilir. EÄŸer bu test pozitif çıkarsa, doktorunuz diÄŸer aile üyelerinin de kontrol edilmesini önerebilir.
Günde 2.000 miligramdan fazla tuz ve yaklaşık 8 bardaktan fazla sıvı tüketmemeye dikkat edin. Sodyum bakımından yüksek olan yiyeceklerden, örneÄŸin yaÄŸlı, kızartılmış, konserve ve dondurulmuÅŸ gıdalar ile fast food türünden besinlerden kaçınmak önemlidir. Diyetinize taze meyve ve sebzeler, tam tahıl ürünleri, yaÄŸsız et ve balık dahil etmek saÄŸlıklı bir seçenektir. Yemeklere ekstra yaÄŸ ve ÅŸeker eklemekten kaçının. Ayrıca uyku düzeninizle ilgili problemlerinizin olmaması gerekiyor. Uyku apnesi gibi durumlar, uykuda doÄŸru nefes almanızı engeller ve PAH durumunuzu daha da kötüleÅŸtirebilir.
Yorum Ekle
