Tiroid Bezi Hastalıkları Nelerdir ve Nasıl Tedavi Edilir?
“Tiroid nedir?” genel olarak bir hastalık adı olarak anılan tiroid hakkında sıklıkla sorulan sorulardan biridir. Genellikle bir hastalık adı olarak anılsa da tiroid aslında soluk borusunun önünde bulunan bir organdır. U ya da H harfine benzer bir yapıda olan ve bu yapısı ile kelebeği andıran bu organın en önemli işlevi vücutta pek çok fonksiyonun düzenlenmesinde etkili olan hormonları üretmesidir. Bu hormonlar T3 (triiyodotironin), T4 (tiroksin) ve kalsitonin hormonlarıdır. Bu hormonları üreten, depolayan ve gerektiğinde de salınımını sağlayan tiroid, bir ceviz büyüklüğündedir ve 15-20 gram ağırlığındadır. Salgılanan bu hormonlar, kan dolaşımına karışarak organ ya da ilgili sistemi uyarır. Tiroid bezinin fonksiyonlarının düzenli olması vücudun metabolik süreçlerinin genelini etkiler ve sağlık açısından da oldukça önemlidir. Tiroid bezinin hormon üreten, depolayan ve salınım yapan fonksiyonları da hipofiz bezi tarafından kontrol edilir.
Tiroid Nedir?
Tıp literatüründe prominentia laryngea olarak geçen tiroid âdem elması olarak adlandırılan kıkırdak yapının hemen altındadır. Vücut için son derece önemli bir işlev sunan bu organ, kişinin yutkunma eylemiyle yukarı ve aşağı olacak şekilde hareket eder. Tiroid bezinin yan taraflarında atardamarlar bulunur ve bunlar şah damarı olarak tanımlanır. Tiroid bezinin harekete geçmesi de hipofiz bezi ile sağlanır. TSH adlı hormonu salgılayan hipofiz bezi, dolaşım sistemini kullanarak tiroid bezine ulaşır ve hormon üretimini tetikler. Hipofiz bezi ayrıca tiroid bezinin hormon salgılamasını azaltması durumunda hormon salınımını artırır. Hipotiroidi olarak da bilinen tiroid hastalığında bu nedenle TSH hormonu yüksek ancak tiroid bezinin salgıladığı T3 ve T4 hormon düzeyi düşüktür. Yaşanan tiroid bozukluklarını teşhis etmek adına tiroid bezinin iyot tutmasını mümkün kılan TSH hormonu laboratuvar ortamında ölçülür. Eğer tiroid hormonu yeterli düzeyde salgılanıyorsa kandaki TSH seviyesinde azalma gözlemlenir ve bu durum tiroid hastalığı olarak adlandırılır. Tiroid bezinin aşırı çalışması ile meydana gelen bu durum ise hipertiroidi olarak tanımlanır.
Tiroid Bezi Nasıl Çalışır?
Hipofiz bezinden gelen komutlar, TSH hormonu ile tiroid bezine iletilir. TSH hormonu ise tiroid bezine kan yolu ile iletilir ve ardından T3, T4 hormonlarının salgısı başlar. Tiroid hormonları hem metabolizmanın doğru çalışmasını hem de vücudun bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde rol oynar. Tiroid bezi bunun yanında vücudun ısı dengesinin sağlanması, kalp atış hızı ve gıdaların enerjiye dönüştürülmesi gibi durumlarda da salgıladığı hormonlarla aktif rol alır. Tiroid bezi ayrıca doğum öncesinde ve doğum sonrasında beyin beyin gelişiminin dengelenmesini de sağlar. Tiroid bezleri tüm bunlara ek olarak yetişkinlerin vücutlarındaki protein, yağ ve şeker mekanizmasını da ayarlar.
İyi Huylu Tiroid Hastalıkları Nelerdir?
Bazı sebeplerden ötürü tiroid bezinin büyümesi iyi huylu tiroid rahatsızlıklarından biridir. Guatr olarak da adlandırılan tiroid büyümesi, tiroid bezinin yalnızca bir bölümünde olabileceği gibi birkaç bölümünde de olabilir. Bu büyüme, bezin iç ya da dış bölgesinde tomurcuklanma şeklinde gelişim gösterebilir. Tomurcuklanma gösteren bu yumrular nodül ve yapısı değişen tiroid de nodüler guatr olarak adlandırılır. Tiroid bezinde yalnızca tek bir tiroid nodülü geliştiğinde tek nodüllü guatr, birden çok oluşumlarda ise çok nodüllü guatr şeklinde tanımlanır. Bunun yanında bazı durumlarda tiroid bezinin normalden fazla büyümesinin göğüs boşluğunun içine doğru olduğu durumlar da yaşanır. Bu türden bir guatr büyümesi substernal guatr olarak adlandırılır. Tiroid hastalıklarında “Haşimato nedir?” sorusunun yanıtı da merak edilen konular arasındadır. İyi huylu grupta yer alan tiroid hastalıklarında en sık karşılaşılan bir diğer durum da tiroid iltihabıdır. Haşimato olarak da adlandırılan bu hastalıkta otoimmün sisteminin bozulmasına neden olan bir durum yaşanır. Haşimato olarak adlandırılan bu rahatsızlıkta vücudun bağışıklık sistemi bu iltihaplı tiroid bezini yabancı bir madde olarak algılar ve bu nedenle metabolizmada dengesizlik durumu yaşanabilir.
Kötü Huylu Tiroid Hastalıkları Nelerdir?
Tiroid bezi kanseri, kötü huylu tiroid hastalıklarıdır. Tiroidin hücresel yapısında oluşan ve bu hücrelerin bozulması sonucu ortaya çıkan kanser durumu bazen yalnızca takip edilerek ve kişinin yaşam kalitesi artırılarak kontrol altında tutulur. Bu aşamada ilaç tedavisi, kişinin yaşamında değişiklikler yapılması ve cerrahi yöntemlerin kullanılması ile tedavinin gerçekleştirilmesi mümkün olabilir. Foliküler ve papiller olarak adlandırılan tiroid kanserleri ise toplumda yaygın bir biçimde görülen ve tedavisi erken dönemde mümkün olan kanserlerdir.
Tiroid Bezi Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?
Vücudun iç salgı bezlerinden biri olan tiroid, fonksiyonlarını yerine getiremediğinde pek çok farklı sağlık sorunu ve bu sorunlar doğrultusunda da bazı tiroid belirtileri yaratır. Tiroid kanseri belirtileri aşağıdaki gibidir:
- Kişide aynı kilo kaybı / kilo artışı / diyet yaparken bile kilo verememe
- Çarpıntı / ellerde titreme
- Ölü doğum / düşük yapma / kısırlık
- Ani sinirlilik hali ve öfke patlamaları / depresyon
- İshal / kabızlık
- Unutkanlık
- Gözlerin iler doğru çıkması
- Hemen yorulma hali
- Cinsel isteğin azalması / performans düşüklüğü
- Düzensiz regl / ağrılı regl
- Panik atak
- Boğazda şişlik / takılma hissi / sıkıntı hissi
- Nefes darlığı
- Yutkunmada güçlük
- Çok üşüme / aşırı terleme / gece terlemesi
- Tırnaklarda kırılma / soyulma / yarılma / lekelenme
- Uyku apnesi / uykusuzluk / horlama
- Saç dökülmesi / kepeklenme / matlaşma
- Kalp ritminin bozulması
- Cilt kuruluğu
- Ses kısılması / çatallaşması
Tiroid Hastalığı Kimlerde Görülür?
Ailesinde tiroid hastalığı geçirmiş kişilerin tiroid bezinin bozulması ile ortaya çıkan hastalıklar için risk altındadır. Bunun yanında iyot bakımından yetersiz toprakları olan bölgelerde yaşayan kişilerin de tiroid hastalıklarına yakalanma riski yüksektir. İyotsuz tuz tüketimi de bu duruma yol açabilir. Bunun yanında bazı nedenlerle radyasyona maruz kalan kişilerin de tiroid hastalıklarına yatkınlığı bulunur.
Tiroid Testi Nasıl Yapılır?
Riskli grupta olan kişilerin yaşadığı şikâyetler doğrultusunda TSH (Tiroid Uyarıcı Hormon) Testi rutin bir şekilde yaptırması hastalığın erken dönemde teşhis edilebilmesi adına gereklidir. Tiroid bezinde herhangi bir nodül oluşumu durumunda durum değerlendirmesi Endokrinoloji, Radyoloji, Nükleer Tıp ve Patoloji birimlerinin ortak görüşü ile yapılır. Ardından nodüllerin incelemesi ultrasonografik görüntüleme yönteminden yardım alınır ve durumun kanser riski içerip içermediği tespit edilir. Kanser riski düşük olan küçük nodüller için de ilaç tedavisi tercih edilir. Bunun yanında tiroid bezlerinde kanser araştırması için iğne biyopsisi de kullanılır. Bu biyopsi uygulamasını patolog, genel cerrah ve radyolog birlikte gerçekleştirir.
İyot (Atom) Tedavisi Nedir?
İyot tedavisi tiroid bezinin normalden fazla çalıştığı vakalarda ve tiroid kanseri operasyonlarından sonra uygulanan etkin bir yöntemdir. Bu tedavide hastaya ağız yolu ile radyoaktif iyot verilerek bağırsak ve mide sistemi tarafından emilmesi sağlanır. Tiroid hücreleri tarafından emilen iyot, tiroid bezinin normal bir şekilde çalışmasını kolay hale getirir. Bu yöntemle hastaya verilen iyot, aşırı büyüme gösteren tiroid hücrelerinin bu özelliğini kaybetmesini sağlar. Tiroid bezindeki bu aşırı çalışma sonucu ortaya çıkan guatr hastalığında da iyot tedavisi sıklıkla kullanılır. Tedavide verilen radyoaktif iyotun dozu düşüktür ve hasta tedaviden sonra hastanede kalmadan evine gidebilir. Ancak bu tedavi öncesinde hastanın bazı gıdaları tüketmemesi, ilaçları almaması ve aç olması gerekir. Hastaların radyoaktif tedavi öncesinde tüketmemesi gereken besinler balık, gazlı içecekler, kabuklu deniz ürünleri ve iyot içeren besinler şeklinde sıralanabilir. Bu tedavinin şiddetli bir yan etkisi bulunmaz ancak nadiren kişide mide bulantısına sebebiyet verebilir. Oluşabilecek yan etkilerin giderilmesi adına hastanın iyot tedavisinden sonra bol miktarda su tüketmesi ve bol bol dinlenmesi gerekir.
Tiroid Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Tiroid ameliyatı hastalığın gelişimine göre tek ya da iki taraflı uygulanır. Bu ameliyatlara tiroidektomi adı verilir ve bu ameliyatlar tiroidin çıkarılması ile gerçekleştirilir. Tek taraf için uygulanan ameliyat işlemlerinde sorunlu bölgedeki doku, iki taraf için uygulanan ameliyatlarda ise bezin tamamı alınır. Bunun yanında bazı ameliyatlarda lenf bezleri de çıkarılır. Bu ameliyatların en büyük risklerinden biri de hastanın ses tellerinin zedelenmesidir. Bu zedelenme ile kişide ses kısıklıkları oluşabilir ve düzelmesi genellikle birkaç hafta ile birkaç ayı bulabilir. Ancak bazı durumlarda ses telleri eski performansını tam anlamıyla yaşayamayabilir. Bu gibi durumların sonrasında da ses kısıklığı, seste yorulma ve yüksek ses tonlarına çıkamama gibi rahatsızlıklar yaşanabilir. Teknoloji alanında gerçekleşen gelişmelerle oluşturulan tıbbi yöntemler sayesinde bu sorunlar özelinde de çözümler yaratılabilir.
Bilgi talep formunu doldurarak Büyük Anadolu Hastaneleri tarafından uygulanan tiroid tedavisi ile ilgili merak ettiklerinizi öğrenebilirsiniz.
Yorum Ekle
