Tiroid Bezi Hastalıkları Nelerdir ve Nasıl Tedavi Edilir?
“Tiroid nedir?” genel olarak bir hastalık adı olarak anılan tiroid hakkında sıklıkla sorulan sorulardan biridir. Genellikle bir hastalık adı olarak anılsa da tiroid aslında soluk borusunun önünde bulunan bir organdır. U ya da H harfine benzer bir yapıda olan ve bu yapısı ile kelebeÄŸi andıran bu organın en önemli iÅŸlevi vücutta pek çok fonksiyonun düzenlenmesinde etkili olan hormonları üretmesidir. Bu hormonlar T3 (triiyodotironin), T4 (tiroksin) ve kalsitonin hormonlarıdır. Bu hormonları üreten, depolayan ve gerektiÄŸinde de salınımını saÄŸlayan tiroid, bir ceviz büyüklüÄŸündedir ve 15-20 gram ağırlığındadır. Salgılanan bu hormonlar, kan dolaşımına karışarak organ ya da ilgili sistemi uyarır. Tiroid bezinin fonksiyonlarının düzenli olması vücudun metabolik süreçlerinin genelini etkiler ve saÄŸlık açısından da oldukça önemlidir. Tiroid bezinin hormon üreten, depolayan ve salınım yapan fonksiyonları da hipofiz bezi tarafından kontrol edilir.
Tiroid Nedir?
Tıp literatüründe prominentia laryngea olarak geçen tiroid âdem elması olarak adlandırılan kıkırdak yapının hemen altındadır. Vücut için son derece önemli bir iÅŸlev sunan bu organ, kiÅŸinin yutkunma eylemiyle yukarı ve aÅŸağı olacak ÅŸekilde hareket eder. Tiroid bezinin yan taraflarında atardamarlar bulunur ve bunlar ÅŸah damarı olarak tanımlanır. Tiroid bezinin harekete geçmesi de hipofiz bezi ile saÄŸlanır. TSH adlı hormonu salgılayan hipofiz bezi, dolaşım sistemini kullanarak tiroid bezine ulaşır ve hormon üretimini tetikler. Hipofiz bezi ayrıca tiroid bezinin hormon salgılamasını azaltması durumunda hormon salınımını artırır. Hipotiroidi olarak da bilinen tiroid hastalığında bu nedenle TSH hormonu yüksek ancak tiroid bezinin salgıladığı T3 ve T4 hormon düzeyi düÅŸüktür. YaÅŸanan tiroid bozukluklarını teÅŸhis etmek adına tiroid bezinin iyot tutmasını mümkün kılan TSH hormonu laboratuvar ortamında ölçülür. EÄŸer tiroid hormonu yeterli düzeyde salgılanıyorsa kandaki TSH seviyesinde azalma gözlemlenir ve bu durum tiroid hastalığı olarak adlandırılır. Tiroid bezinin aşırı çalışması ile meydana gelen bu durum ise hipertiroidi olarak tanımlanır.
Tiroid Bezi Nasıl Çalışır?
Hipofiz bezinden gelen komutlar, TSH hormonu ile tiroid bezine iletilir. TSH hormonu ise tiroid bezine kan yolu ile iletilir ve ardından T3, T4 hormonlarının salgısı baÅŸlar. Tiroid hormonları hem metabolizmanın doÄŸru çalışmasını hem de vücudun bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde rol oynar. Tiroid bezi bunun yanında vücudun ısı dengesinin saÄŸlanması, kalp atış hızı ve gıdaların enerjiye dönüÅŸtürülmesi gibi durumlarda da salgıladığı hormonlarla aktif rol alır. Tiroid bezi ayrıca doÄŸum öncesinde ve doÄŸum sonrasında beyin beyin geliÅŸiminin dengelenmesini de saÄŸlar. Tiroid bezleri tüm bunlara ek olarak yetiÅŸkinlerin vücutlarındaki protein, yaÄŸ ve ÅŸeker mekanizmasını da ayarlar.
İyi Huylu Tiroid Hastalıkları Nelerdir?
Bazı sebeplerden ötürü tiroid bezinin büyümesi iyi huylu tiroid rahatsızlıklarından biridir. Guatr olarak da adlandırılan tiroid büyümesi, tiroid bezinin yalnızca bir bölümünde olabileceÄŸi gibi birkaç bölümünde de olabilir. Bu büyüme, bezin iç ya da dış bölgesinde tomurcuklanma ÅŸeklinde geliÅŸim gösterebilir. Tomurcuklanma gösteren bu yumrular nodül ve yapısı deÄŸiÅŸen tiroid de nodüler guatr olarak adlandırılır. Tiroid bezinde yalnızca tek bir tiroid nodülü geliÅŸtiÄŸinde tek nodüllü guatr, birden çok oluÅŸumlarda ise çok nodüllü guatr ÅŸeklinde tanımlanır. Bunun yanında bazı durumlarda tiroid bezinin normalden fazla büyümesinin göÄŸüs boÅŸluÄŸunun içine doÄŸru olduÄŸu durumlar da yaÅŸanır. Bu türden bir guatr büyümesi substernal guatr olarak adlandırılır. Tiroid hastalıklarında “HaÅŸimato nedir?” sorusunun yanıtı da merak edilen konular arasındadır. Ä°yi huylu grupta yer alan tiroid hastalıklarında en sık karşılaşılan bir diÄŸer durum da tiroid iltihabıdır. HaÅŸimato olarak da adlandırılan bu hastalıkta otoimmün sisteminin bozulmasına neden olan bir durum yaÅŸanır. HaÅŸimato olarak adlandırılan bu rahatsızlıkta vücudun bağışıklık sistemi bu iltihaplı tiroid bezini yabancı bir madde olarak algılar ve bu nedenle metabolizmada dengesizlik durumu yaÅŸanabilir.
Kötü Huylu Tiroid Hastalıkları Nelerdir?
Tiroid bezi kanseri, kötü huylu tiroid hastalıklarıdır. Tiroidin hücresel yapısında oluÅŸan ve bu hücrelerin bozulması sonucu ortaya çıkan kanser durumu bazen yalnızca takip edilerek ve kiÅŸinin yaÅŸam kalitesi artırılarak kontrol altında tutulur. Bu aÅŸamada ilaç tedavisi, kiÅŸinin yaÅŸamında deÄŸiÅŸiklikler yapılması ve cerrahi yöntemlerin kullanılması ile tedavinin gerçekleÅŸtirilmesi mümkün olabilir. Foliküler ve papiller olarak adlandırılan tiroid kanserleri ise toplumda yaygın bir biçimde görülen ve tedavisi erken dönemde mümkün olan kanserlerdir.
Tiroid Bezi Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?
Vücudun iç salgı bezlerinden biri olan tiroid, fonksiyonlarını yerine getiremediÄŸinde pek çok farklı saÄŸlık sorunu ve bu sorunlar doÄŸrultusunda da bazı tiroid belirtileri yaratır. Tiroid kanseri belirtileri aÅŸağıdaki gibidir:
- Kişide aynı kilo kaybı / kilo artışı / diyet yaparken bile kilo verememe
- Çarpıntı / ellerde titreme
- Ölü doÄŸum / düÅŸük yapma / kısırlık
- Ani sinirlilik hali ve öfke patlamaları / depresyon
- İshal / kabızlık
- Unutkanlık
- Gözlerin iler doÄŸru çıkması
- Hemen yorulma hali
- Cinsel isteÄŸin azalması / performans düÅŸüklüÄŸü
- Düzensiz regl / aÄŸrılı regl
- Panik atak
- Boğazda şişlik / takılma hissi / sıkıntı hissi
- Nefes darlığı
- Yutkunmada güçlük
- Çok üÅŸüme / aşırı terleme / gece terlemesi
- Tırnaklarda kırılma / soyulma / yarılma / lekelenme
- Uyku apnesi / uykusuzluk / horlama
- Saç dökülmesi / kepeklenme / matlaÅŸma
- Kalp ritminin bozulması
- Cilt kuruluÄŸu
- Ses kısılması / çatallaÅŸması
Tiroid Hastalığı Kimlerde Görülür?
Ailesinde tiroid hastalığı geçirmiÅŸ kiÅŸilerin tiroid bezinin bozulması ile ortaya çıkan hastalıklar için risk altındadır. Bunun yanında iyot bakımından yetersiz toprakları olan bölgelerde yaÅŸayan kiÅŸilerin de tiroid hastalıklarına yakalanma riski yüksektir. Ä°yotsuz tuz tüketimi de bu duruma yol açabilir. Bunun yanında bazı nedenlerle radyasyona maruz kalan kiÅŸilerin de tiroid hastalıklarına yatkınlığı bulunur.
Tiroid Testi Nasıl Yapılır?
Riskli grupta olan kiÅŸilerin yaÅŸadığı ÅŸikâyetler doÄŸrultusunda TSH (Tiroid Uyarıcı Hormon) Testi rutin bir ÅŸekilde yaptırması hastalığın erken dönemde teÅŸhis edilebilmesi adına gereklidir. Tiroid bezinde herhangi bir nodül oluÅŸumu durumunda durum deÄŸerlendirmesi Endokrinoloji, Radyoloji, Nükleer Tıp ve Patoloji birimlerinin ortak görüÅŸü ile yapılır. Ardından nodüllerin incelemesi ultrasonografik görüntüleme yönteminden yardım alınır ve durumun kanser riski içerip içermediÄŸi tespit edilir. Kanser riski düÅŸük olan küçük nodüller için de ilaç tedavisi tercih edilir. Bunun yanında tiroid bezlerinde kanser araÅŸtırması için iÄŸne biyopsisi de kullanılır. Bu biyopsi uygulamasını patolog, genel cerrah ve radyolog birlikte gerçekleÅŸtirir.
Ä°yot (Atom) Tedavisi Nedir?
Ä°yot tedavisi tiroid bezinin normalden fazla çalıştığı vakalarda ve tiroid kanseri operasyonlarından sonra uygulanan etkin bir yöntemdir. Bu tedavide hastaya ağız yolu ile radyoaktif iyot verilerek bağırsak ve mide sistemi tarafından emilmesi saÄŸlanır. Tiroid hücreleri tarafından emilen iyot, tiroid bezinin normal bir ÅŸekilde çalışmasını kolay hale getirir. Bu yöntemle hastaya verilen iyot, aşırı büyüme gösteren tiroid hücrelerinin bu özelliÄŸini kaybetmesini saÄŸlar. Tiroid bezindeki bu aşırı çalışma sonucu ortaya çıkan guatr hastalığında da iyot tedavisi sıklıkla kullanılır. Tedavide verilen radyoaktif iyotun dozu düÅŸüktür ve hasta tedaviden sonra hastanede kalmadan evine gidebilir. Ancak bu tedavi öncesinde hastanın bazı gıdaları tüketmemesi, ilaçları almaması ve aç olması gerekir. Hastaların radyoaktif tedavi öncesinde tüketmemesi gereken besinler balık, gazlı içecekler, kabuklu deniz ürünleri ve iyot içeren besinler ÅŸeklinde sıralanabilir. Bu tedavinin ÅŸiddetli bir yan etkisi bulunmaz ancak nadiren kiÅŸide mide bulantısına sebebiyet verebilir. OluÅŸabilecek yan etkilerin giderilmesi adına hastanın iyot tedavisinden sonra bol miktarda su tüketmesi ve bol bol dinlenmesi gerekir.
Tiroid Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Tiroid ameliyatı hastalığın geliÅŸimine göre tek ya da iki taraflı uygulanır. Bu ameliyatlara tiroidektomi adı verilir ve bu ameliyatlar tiroidin çıkarılması ile gerçekleÅŸtirilir. Tek taraf için uygulanan ameliyat iÅŸlemlerinde sorunlu bölgedeki doku, iki taraf için uygulanan ameliyatlarda ise bezin tamamı alınır. Bunun yanında bazı ameliyatlarda lenf bezleri de çıkarılır. Bu ameliyatların en büyük risklerinden biri de hastanın ses tellerinin zedelenmesidir. Bu zedelenme ile kiÅŸide ses kısıklıkları oluÅŸabilir ve düzelmesi genellikle birkaç hafta ile birkaç ayı bulabilir. Ancak bazı durumlarda ses telleri eski performansını tam anlamıyla yaÅŸayamayabilir. Bu gibi durumların sonrasında da ses kısıklığı, seste yorulma ve yüksek ses tonlarına çıkamama gibi rahatsızlıklar yaÅŸanabilir. Teknoloji alanında gerçekleÅŸen geliÅŸmelerle oluÅŸturulan tıbbi yöntemler sayesinde bu sorunlar özelinde de çözümler yaratılabilir.
Bilgi talep formunu doldurarak Büyük Anadolu Hastaneleri tarafından uygulanan tiroid tedavisi ile ilgili merak ettiklerinizi öÄŸrenebilirsiniz.
Yorum Ekle
