Maymun Çiçeği Virüsü Hakkında Bilmeniz Gereken 20 Şey

Maymun çiçeÄŸi virüsü, ilk 7 Mayıs 2022’de Ä°ngiltere'de görüldü ve 16 ülkeye yayıldı. Bu ülkelerdeki toplam vaka sayısı ise 100’ü geçmiÅŸ durumda. “Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü hangi ülkelerde?” diye merak ediyorsanız bu ülkeler ÅŸöyle; Portekiz, Kanada, Ä°talya, Ä°sviçre, Ä°sveç, Ä°srail, Ä°spanya, Ä°ngiltere, Hollanda, Fransa, Danimarka, Belçika, Avusturya, Avustralya, Almanya ve ABD.

Aslında bu ilk maymun çiçeÄŸi virüsü vakası deÄŸil. Ä°lk virüs vakası 1958 yılında bir maymunda keÅŸfedildi ve insanda görülmesi ise ilk 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde oldu. Bu tarihlerden itibaren en çok Afrika’yı etkileyen virüsle ilgili en büyük salgın ise 2017 yılında Nijerya'da yaÅŸandı ve 200 kiÅŸi enfekte olurken bu vakaların %3’lük bir kısmı yaÅŸamını yitirdi.

Virüsle ilgili bilmeniz gerekenler bununla sınırlı deÄŸil elbet. Ä°ÅŸte bilmeniz gerekenler:

Maymun ÇiçeÄŸi Nedir?

Maymun çiçeÄŸi, maymun çiçeÄŸi virüsünün neden olduÄŸu bir hastalıktır.

Maymun ÇiçeÄŸi Tipik Olarak Nerede Bulunur?

Maymun çiçeÄŸi, tropik yaÄŸmur ormanlarının bulunduÄŸu ve virüsü taşıyabilecek hayvanların tipik olarak yaÅŸadığı orta ve batı Afrika'da yaygın olarak bulunur.

Maymun ÇiçeÄŸi Belirtileri Nelerdir?

Maymun çiçeÄŸi belirtileri tipik olarak yüksek ateÅŸ, ÅŸiddetli baÅŸ aÄŸrısı, yorgunluk, sırt aÄŸrısı, ÅŸiÅŸmiÅŸ döküntülerdir. Döküntüler yüksek ateÅŸin yaÅŸanmasından sonraki 1 ile 3 gün içinde baÅŸlar. Lezyonlar düz veya hafif ÅŸiÅŸebilir, berrak veya sarımsı sıvı ile dolarak kabuklanabilir, kuruyabilir ve düÅŸebilir. Bir kiÅŸideki lezyonların sayısı birkaç adet olabileceÄŸi gibi binlerce de olabilir. Döküntü yüzde, avuçlarda ve ayak tabanlarında görülür. Ayrıca ağızda, cinsel organlarda ve gözlerde de bulunabilir. Semptomlar tipik olarak 2 ile 4 hafta sürer ve tedavi gerektirmeden kendi kendine kaybolur. Maymun çiçeÄŸi olabilecek belirtileriniz olduÄŸunu düÅŸünüyorsanız, saÄŸlık uzmanınızdan tavsiye alın. Maymun çiçeÄŸinden ÅŸüphelenen veya enfekte olan biriyle yakın temasta bulunduysanız onlara bildirin.

Ä°nsanlar Maymun ÇiçeÄŸinden Ölebilir mi?

Maymun çiçeÄŸi belirtileri genellikle birkaç hafta içinde kendiliÄŸinden kaybolur ancak bazı kiÅŸilerde tıbbi komplikasyonlara ve hatta ölüme yol açabilir. YenidoÄŸanlar, çocuklar ve altta yatan bağışıklık yetmezliÄŸi olan kiÅŸiler bu bakımdan risk altındadır.

Ciddi maymun çiçeÄŸi vakalarından kaynaklanan komplikasyonlar arasında cilt enfeksiyonları, zatürre, ve görme kaybına yol açabilecek göz enfeksiyonları bulunur. Bildirilen vakaların yaklaşık %6'sı son zamanlarda endemik ülkelerde, genellikle çocuklarda veya baÅŸka saÄŸlık koÅŸullarına sahip olabilecek kiÅŸilerde ölüme neden olmuÅŸ durumda.

Maymun ÇiçeÄŸi Hayvanlardan Ä°nsanlara Nasıl Yayılır?

Maymun çiçeÄŸi, enfekte bir hayvanla fiziksel temas halinde insanlara yayılabilir. Hayvan konakçıları ise kemirgenlerdir. Hayvanlardan maymun çiçeÄŸi virüsü kapma riski vahÅŸi hayvanlarla, özellikle de hasta veya ölü olanlarla (etleri ve kanları dahil) korunmasız temastan kaçınarak azaltılabilir. Hayvanların maymun çiçeÄŸi taşıdığı endemik ülkelerde, hayvan eti veya parçaları içeren yiyecekler yemekten önce iyice piÅŸirilmelidir.

Maymun ÇiçeÄŸi Ä°nsandan Ä°nsana Nasıl Yayılır?

Maymun çiçeÄŸini, semptomları olan biriyle yakın fiziksel temas yoluyla yakalayabilirsiniz. Döküntü, vücut sıvıları (sıvı, irin veya cilt lezyonlarından kan gibi) ve kabuklar özellikle bulaşıcıdır. Giysiler, yatak örtüleri, havlular veya enfekte bir kiÅŸiyle temastan virüsle kontamine olmuÅŸ yemek kapları ya da yemek gibi nesneler de enfekte olmanıza neden olur. Ağızdaki ülserler, lezyonlar veya yaralar da bulaşıcı olabilir bu da virüsün tükürük yoluyla yayılabileceÄŸi anlamına gelir. SaÄŸlık çalışanları, hane halkı üyeleri ve cinsel partnerler de dahil olmak üzere enfekte olan biriyle yakın temasta bulunan kiÅŸiler bu nedenle enfeksiyon için yüksek risk altında. Virüs ayrıca plasentadan fetüse hamile olan birinden veya enfekte bir ebeveynden doÄŸum sırasında veya sonrasında ciltten cilde temas yoluyla çocuÄŸa yayılabilir. Semptomları olmayan kiÅŸilerin hastalığı yayıp yayamayacağı henüz net olarak bilinmemektedir.

Kimler Maymun ÇiçeÄŸi Yakalama Riski Altındadır?

Maymun çiçeÄŸi belirtileri olan biriyle veya enfekte bir hayvanla yakın fiziksel teması olan herkes yüksek risk altındadır. Çiçek hastalığına karşı aşılanmış kiÅŸilerin maymun çiçeÄŸi enfeksiyonuna karşı bir miktar korumaya sahip olmaları muhtemeldir. Bununla birlikte çünkü çiçek hastalığı 1980'de ortadan kaldırılan ilk insan hastalığı olduktan sonra çiçek hastalığı aşılaması dünya çapında durmuÅŸtur. Çiçek hastalığına karşı aşılanmış insanlar maymun çiçeÄŸine karşı bir miktar korumaya sahip olsalar da kendilerini ve baÅŸkalarını korumak için önlemler almaları gerekir. YenidoÄŸanlar, çocuklar ve altta yatan bağışıklık yetmezliÄŸi olan kiÅŸiler, maymun çiçeÄŸinden daha ciddi semptomlar ve ölüm riski altında olabilir. SaÄŸlık çalışanları da virüse daha uzun süre maruz kalmaları nedeniyle daha yüksek risk altındadır.

Kendimi ve BaÅŸkalarını Maymun ÇiçeÄŸine Karşı Nasıl Koruyabilirim?

Maymun çiçeÄŸinden ÅŸüphelenen veya enfekte olmuÅŸ kiÅŸilerle teması sınırlayarak riskinizi azaltabilirsiniz. Bir saÄŸlık çalışanı olduÄŸunuz veya birlikte yaÅŸadığınız için maymun çiçeÄŸi olan biriyle fiziksel temasta bulunmanız gerekiyorsa, enfekte olmuÅŸ kiÅŸiyi kendi kendini izole etmeye ve mümkünse herhangi bir cilt lezyonunu örtmeye teÅŸvik edin (örneÄŸin, döküntü üzerine kıyafet giyerek). Fiziksel olarak onlara yakın olduÄŸunuzda, özellikle öksürüyorlarsa veya ağızlarında lezyonlar varsa, tıbbi bir maske takmaları gerekir. Bu nedenle siz de mutlaka maske takmalısınız. Mümkün olduÄŸunca ciltten cilde temastan kaçının ve lezyonlarla doÄŸrudan temasınız varsa tek kullanımlık eldivenler kullanın. KiÅŸi kendisi yapamıyorsa, herhangi bir kıyafet veya yatak takımını tutarken maske takın. Ellerinizi sabun ve suyla ya da alkol bazlı bir dezenfektan ile temizleyin. Özellikle enfekte olan kiÅŸiyle, kıyafetleriyle, çarÅŸaflarıyla, havlularıyla, döküntüleri veya solunum salgılarıyla (örneÄŸin, mutfak eÅŸyaları, bulaşıklar) temas etmiÅŸ olabilecek diÄŸer eÅŸyalarla temas ettikten sonra el temizliÄŸine ayrıca önem verin.

Çocuklar Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü Kapabilir mi?

Çocuklar tipik olarak ergenlerden ve yetiÅŸkinlerden daha ÅŸiddetli semptomlara sahip olmaya daha yatkındır. Virüs ayrıca bir fetüse veya fiziksel temas yoluyla yeni doÄŸmuÅŸ bir çocuÄŸa da geçebilir.

Maymun ÇiçeÄŸi GeçirebileceÄŸimi DüÅŸünüyorsam Ne Yapmalıyım?

Belirtileriniz olduÄŸunu düÅŸünüyorsanız veya maymun çiçeÄŸi olan biri ile temasınız olduysa en yakın saÄŸlık merkezine baÅŸvurmalısınız. Mümkünse karantinada kalmalı ve baÅŸkalarıyla yakın temastan kaçınmalısınız. Ellerinizi düzenli olarak temizlemeli ve baÅŸkalarını enfeksiyondan korumak için yukarıda listelenen adımları uygulamalısınız.

Maymun ÇiçeÄŸine Karşı Bir Aşı Var mı?

Çiçek hastalığının önlenmesi için maymun çiçeÄŸine karşı koruma saÄŸlayan birkaç aşı var. Çiçek hastalığı için geliÅŸtirilen daha yeni bir aşı (MVA-BN, Imvamune, Imvanex veya Jynneos olarak da bilinir), maymun çiçeÄŸini önlemede kullanılmak üzere 2019 yılında onaylanmıştır ve henüz yaygın olarak mevcut deÄŸildir. GeçmiÅŸte çiçek hastalığına karşı aşılanmış insanlar da maymun çiçeÄŸine karşı bir miktar korumaya sahiptir.

Maymun ÇiçeÄŸi Ä°çin Bir Tedavi Var mı?

Maymun çiçeÄŸi semptomları genellikle tedaviye gerek kalmadan kendi kendine düzelir. Mümkünse kurumasına izin vererek veya gerekirse bölgeyi korumak için nemli bir pansumanla kaplayarak döküntüye dikkat etmek önemlidir. Ağız veya gözlerdeki yaralara dokunmaktan da kaçınılmalıdır. Ağız hijyen ürünleri ve göz damlaları, kortizon içeren ürünlerden kaçınıldığı sürece kullanılabilir. Ancak en kapsamlı tedavi için bir uzmandan yardım alınmalıdır.

Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü Hangi Ülkelerde Var?

1970'ten bu yana, 11 Afrika ülkesinde insan maymun çiçeÄŸi vakaları bildirilmiÅŸtir. Bu ülkeler; Sierra Leone, Orta Afrika Cumhuriyeti, Nijerya, Liberya, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Kongo Cumhuriyeti, Kamerun, Güney Sudan, Gabon, FildiÅŸi Sahili ve Benin’dir.

Maymun çiçeÄŸi virüsü, daha yakın bir tarihte de 7 Mayıs 2022’de Ä°ngiltere'de görüldü ve 16 ülkeye yayıldı. Bu ülkelerdeki toplam vaka sayısı ise 100’ü geçmiÅŸ durumda. Bu ülkeler ise ÅŸöyle; Portekiz, Kanada, Ä°talya, Ä°sviçre, Ä°sveç, Ä°srail, Ä°spanya, Ä°ngiltere, Hollanda, Fransa, Danimarka, Belçika, Avusturya, Avustralya, Almanya ve ABD.

Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü Türkiye’de Var mı?

22 Mayıs 2022’de SaÄŸlık Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre hastalık Türkiye’de rastlanmadı.

Bunun Daha Büyük Bir Salgın Haline Gelme Riski Var mı?

Maymun çiçeÄŸi tipik olarak çok bulaşıcı olarak kabul edilmez, çünkü insanlar arasında yayılması bulaşıcı olan biriyle (örneÄŸin, ciltten cilde) yakın fiziksel teması gerektirir. Genel halk için risk düÅŸüktür.

Maymun ÇiçeÄŸi Cinsel Yolla BulaÅŸan Bir Enfeksiyon mudur?

Maymun çiçeÄŸi, cinsel temas da dahil olmak üzere yakın fiziksel temas yoluyla bir kiÅŸiden diÄŸerine yayılabilir. Åžu anda maymun çiçeÄŸinin cinsel yolla yayılıp yayılamayacağı bilinmemektedir ancak cinsel aktiviteler sırasında lezyonlarla doÄŸrudan ciltten cilde temas virüsü yayabilir. Maymun çiçeÄŸi döküntüleri bazen cinsel organlarda ve ağızda bulunur ve bu da cinsel temas sırasında bulaÅŸmaya katkıda bulunur. Ağızdan cilde temas, cilt veya ağız lezyonlarının bulunduÄŸu yerlerde bulaÅŸmaya neden olabilir.

Bu Hastalığa Neden 'Maymun ÇiçeÄŸi' Deniyor?

Virüs ilk olarak 1958'de araÅŸtırma için tutulan maymun kolonilerinde tanımlandığı için “Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü” adı verilmiÅŸ.

Ne Gibi Önlemler Alabilirim?

Virüs konusunda alınabilecek önlemler ve sistematik gözlemler kritik öneme sahip. Salgının yaÅŸandığı sırada enfekte olan kiÅŸilerle yakın temasta olmak ise önemli bir risk faktörü. Bu nedenle enfeksiyona yakalanmış olan ya da enfeksiyon ÅŸüphesi taşıyan kiÅŸilerin tedavisi ve bakımında rol oynayan saÄŸlık çalışanlarının gerekli önlemleri alması önemli. Hastanın bakımı için çiçek hastalığı aşısı olan kiÅŸilerin seçilmesi ise bu bakımdan gerekli.

Hijyen ise alınabilecek bireysel önlemler arasında. Bununla birlikte ortak alan ve eÅŸyaların kullanımında dikkatli olunmalı. Nadir görülen bir virüs olan maymun çiçeÄŸine seyahat ederken yakalanma riskini en aza indirgemek için alınması gereken önlemler ise ÅŸöyle:

• Ä°yi piÅŸirilmiÅŸ etleri tüketin.
• Ellerinizi rutin olarak sabun ve suyla yıkayın ya da alkol içeren bir el dezenfektanı kullanın.
• Virüsü taşıma ihtimali olan kiÅŸilerle temasta bulunmayın.
• Enfekte olan kiÅŸilerin giysi ve özel eÅŸyaları ile yakın temastan kaçının.

Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü Covid Gibi Mutasyona UÄŸrayabilir mi?

2 yılı aÅŸkın süredir koronavirüs ile mücadele edilmesinin en önemli nedeni virüsün çeÅŸitli mutasyonlar yaÅŸamasıydı. Hatta virüsle ilgili yeni mutasyonlar da hala keÅŸfediliyor. Uzmanlardan alınan bilgiye göre her virüsün genetik yapısında mutasyon var. Ancak mutasyon kaynaklı yayılımda artış olabileceÄŸi gibi virüsün yayılımı ve virülansında azalma meydana gelebilir. Uzmanlar bu durumun maymun çiçeÄŸi içinde geçerli olup olmadığı hakkında açıklamanın henüz erken olduÄŸunun altını da çiziyor.

Çiçek Aşısı Maymun ÇiçeÄŸine Karşı Ne Kadar Etkili?

Küresel aşılama faaliyetleri sayesinde 1980 yılında tamamen silinen çiçek virüsü, maymun çiçeÄŸi virüsü ile genetik benzerliklere sahip. Bu nedenle çiçek aşısı olan kiÅŸiler, maymun çiçeÄŸi virüsüne karşı bir miktar da olsa korumaya sahip. Ancak çiçek aşısı, çiçek virüsünün ortadan kalması ile durduruldu. Çiçek aşısının maymun çiçeÄŸi virüsüne karşı %85 koruyucu etki sunacağının altını çizen uzmanlar, aşılarla ilgili açıklamayı da erken bulduÄŸunu belirtiyor.