Maymun Çiçeği Virüsü Hakkında Bilmeniz Gereken 20 Şey

Maymun çiçeği virüsü, ilk 7 Mayıs 2022’de İngiltere'de görüldü ve 16 ülkeye yayıldı. Bu ülkelerdeki toplam vaka sayısı ise 100’ü geçmiş durumda. “Maymun Çiçeği Virüsü hangi ülkelerde?” diye merak ediyorsanız bu ülkeler şöyle; Portekiz, Kanada, İtalya, İsviçre, İsveç, İsrail, İspanya, İngiltere, Hollanda, Fransa, Danimarka, Belçika, Avusturya, Avustralya, Almanya ve ABD.

Aslında bu ilk maymun çiçeği virüsü vakası değil. İlk virüs vakası 1958 yılında bir maymunda keşfedildi ve insanda görülmesi ise ilk 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde oldu. Bu tarihlerden itibaren en çok Afrika’yı etkileyen virüsle ilgili en büyük salgın ise 2017 yılında Nijerya'da yaşandı ve 200 kişi enfekte olurken bu vakaların %3’lük bir kısmı yaşamını yitirdi.

Virüsle ilgili bilmeniz gerekenler bununla sınırlı değil elbet. İşte bilmeniz gerekenler:

Maymun Çiçeği Nedir?

Maymun çiçeği, maymun çiçeği virüsünün neden olduğu bir hastalıktır.

Maymun Çiçeği Tipik Olarak Nerede Bulunur?

Maymun çiçeği, tropik yağmur ormanlarının bulunduğu ve virüsü taşıyabilecek hayvanların tipik olarak yaşadığı orta ve batı Afrika'da yaygın olarak bulunur.

Maymun Çiçeği Belirtileri Nelerdir?

Maymun çiçeği belirtileri tipik olarak yüksek ateş, şiddetli baş ağrısı, yorgunluk, sırt ağrısı, şişmiş döküntülerdir. Döküntüler yüksek ateşin yaşanmasından sonraki 1 ile 3 gün içinde başlar. Lezyonlar düz veya hafif şişebilir, berrak veya sarımsı sıvı ile dolarak kabuklanabilir, kuruyabilir ve düşebilir. Bir kişideki lezyonların sayısı birkaç adet olabileceği gibi binlerce de olabilir. Döküntü yüzde, avuçlarda ve ayak tabanlarında görülür. Ayrıca ağızda, cinsel organlarda ve gözlerde de bulunabilir. Semptomlar tipik olarak 2 ile 4 hafta sürer ve tedavi gerektirmeden kendi kendine kaybolur. Maymun çiçeği olabilecek belirtileriniz olduğunu düşünüyorsanız, sağlık uzmanınızdan tavsiye alın. Maymun çiçeğinden şüphelenen veya enfekte olan biriyle yakın temasta bulunduysanız onlara bildirin.

İnsanlar Maymun Çiçeğinden Ölebilir mi?

Maymun çiçeği belirtileri genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden kaybolur ancak bazı kişilerde tıbbi komplikasyonlara ve hatta ölüme yol açabilir. Yenidoğanlar, çocuklar ve altta yatan bağışıklık yetmezliği olan kişiler bu bakımdan risk altındadır.

Ciddi maymun çiçeği vakalarından kaynaklanan komplikasyonlar arasında cilt enfeksiyonları, zatürre, ve görme kaybına yol açabilecek göz enfeksiyonları bulunur. Bildirilen vakaların yaklaşık %6'sı son zamanlarda endemik ülkelerde, genellikle çocuklarda veya başka sağlık koşullarına sahip olabilecek kişilerde ölüme neden olmuş durumda.

Maymun Çiçeği Hayvanlardan İnsanlara Nasıl Yayılır?

Maymun çiçeği, enfekte bir hayvanla fiziksel temas halinde insanlara yayılabilir. Hayvan konakçıları ise kemirgenlerdir. Hayvanlardan maymun çiçeği virüsü kapma riski vahşi hayvanlarla, özellikle de hasta veya ölü olanlarla (etleri ve kanları dahil) korunmasız temastan kaçınarak azaltılabilir. Hayvanların maymun çiçeği taşıdığı endemik ülkelerde, hayvan eti veya parçaları içeren yiyecekler yemekten önce iyice pişirilmelidir.

Maymun Çiçeği İnsandan İnsana Nasıl Yayılır?

Maymun çiçeğini, semptomları olan biriyle yakın fiziksel temas yoluyla yakalayabilirsiniz. Döküntü, vücut sıvıları (sıvı, irin veya cilt lezyonlarından kan gibi) ve kabuklar özellikle bulaşıcıdır. Giysiler, yatak örtüleri, havlular veya enfekte bir kişiyle temastan virüsle kontamine olmuş yemek kapları ya da yemek gibi nesneler de enfekte olmanıza neden olur. Ağızdaki ülserler, lezyonlar veya yaralar da bulaşıcı olabilir bu da virüsün tükürük yoluyla yayılabileceği anlamına gelir. Sağlık çalışanları, hane halkı üyeleri ve cinsel partnerler de dahil olmak üzere enfekte olan biriyle yakın temasta bulunan kişiler bu nedenle enfeksiyon için yüksek risk altında. Virüs ayrıca plasentadan fetüse hamile olan birinden veya enfekte bir ebeveynden doğum sırasında veya sonrasında ciltten cilde temas yoluyla çocuğa yayılabilir. Semptomları olmayan kişilerin hastalığı yayıp yayamayacağı henüz net olarak bilinmemektedir.

Kimler Maymun Çiçeği Yakalama Riski Altındadır?

Maymun çiçeği belirtileri olan biriyle veya enfekte bir hayvanla yakın fiziksel teması olan herkes yüksek risk altındadır. Çiçek hastalığına karşı aşılanmış kişilerin maymun çiçeği enfeksiyonuna karşı bir miktar korumaya sahip olmaları muhtemeldir. Bununla birlikte çünkü çiçek hastalığı 1980'de ortadan kaldırılan ilk insan hastalığı olduktan sonra çiçek hastalığı aşılaması dünya çapında durmuştur. Çiçek hastalığına karşı aşılanmış insanlar maymun çiçeğine karşı bir miktar korumaya sahip olsalar da kendilerini ve başkalarını korumak için önlemler almaları gerekir. Yenidoğanlar, çocuklar ve altta yatan bağışıklık yetmezliği olan kişiler, maymun çiçeğinden daha ciddi semptomlar ve ölüm riski altında olabilir. Sağlık çalışanları da virüse daha uzun süre maruz kalmaları nedeniyle daha yüksek risk altındadır.

Kendimi ve Başkalarını Maymun Çiçeğine Karşı Nasıl Koruyabilirim?

Maymun çiçeğinden şüphelenen veya enfekte olmuş kişilerle teması sınırlayarak riskinizi azaltabilirsiniz. Bir sağlık çalışanı olduğunuz veya birlikte yaşadığınız için maymun çiçeği olan biriyle fiziksel temasta bulunmanız gerekiyorsa, enfekte olmuş kişiyi kendi kendini izole etmeye ve mümkünse herhangi bir cilt lezyonunu örtmeye teşvik edin (örneğin, döküntü üzerine kıyafet giyerek). Fiziksel olarak onlara yakın olduğunuzda, özellikle öksürüyorlarsa veya ağızlarında lezyonlar varsa, tıbbi bir maske takmaları gerekir. Bu nedenle siz de mutlaka maske takmalısınız. Mümkün olduğunca ciltten cilde temastan kaçının ve lezyonlarla doğrudan temasınız varsa tek kullanımlık eldivenler kullanın. Kişi kendisi yapamıyorsa, herhangi bir kıyafet veya yatak takımını tutarken maske takın. Ellerinizi sabun ve suyla ya da alkol bazlı bir dezenfektan ile temizleyin. Özellikle enfekte olan kişiyle, kıyafetleriyle, çarşaflarıyla, havlularıyla, döküntüleri veya solunum salgılarıyla (örneğin, mutfak eşyaları, bulaşıklar) temas etmiş olabilecek diğer eşyalarla temas ettikten sonra el temizliğine ayrıca önem verin.

Çocuklar Maymun Çiçeği Virüsü Kapabilir mi?

Çocuklar tipik olarak ergenlerden ve yetişkinlerden daha şiddetli semptomlara sahip olmaya daha yatkındır. Virüs ayrıca bir fetüse veya fiziksel temas yoluyla yeni doğmuş bir çocuğa da geçebilir.

Maymun Çiçeği Geçirebileceğimi Düşünüyorsam Ne Yapmalıyım?

Belirtileriniz olduğunu düşünüyorsanız veya maymun çiçeği olan biri ile temasınız olduysa en yakın sağlık merkezine başvurmalısınız. Mümkünse karantinada kalmalı ve başkalarıyla yakın temastan kaçınmalısınız. Ellerinizi düzenli olarak temizlemeli ve başkalarını enfeksiyondan korumak için yukarıda listelenen adımları uygulamalısınız.

Maymun Çiçeğine Karşı Bir Aşı Var mı?

Çiçek hastalığının önlenmesi için maymun çiçeğine karşı koruma sağlayan birkaç aşı var. Çiçek hastalığı için geliştirilen daha yeni bir aşı (MVA-BN, Imvamune, Imvanex veya Jynneos olarak da bilinir), maymun çiçeğini önlemede kullanılmak üzere 2019 yılında onaylanmıştır ve henüz yaygın olarak mevcut değildir. Geçmişte çiçek hastalığına karşı aşılanmış insanlar da maymun çiçeğine karşı bir miktar korumaya sahiptir.

Maymun Çiçeği İçin Bir Tedavi Var mı?

Maymun çiçeği semptomları genellikle tedaviye gerek kalmadan kendi kendine düzelir. Mümkünse kurumasına izin vererek veya gerekirse bölgeyi korumak için nemli bir pansumanla kaplayarak döküntüye dikkat etmek önemlidir. Ağız veya gözlerdeki yaralara dokunmaktan da kaçınılmalıdır. Ağız hijyen ürünleri ve göz damlaları, kortizon içeren ürünlerden kaçınıldığı sürece kullanılabilir. Ancak en kapsamlı tedavi için bir uzmandan yardım alınmalıdır.

Maymun Çiçeği Virüsü Hangi Ülkelerde Var?

1970'ten bu yana, 11 Afrika ülkesinde insan maymun çiçeği vakaları bildirilmiştir. Bu ülkeler; Sierra Leone, Orta Afrika Cumhuriyeti, Nijerya, Liberya, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Kongo Cumhuriyeti, Kamerun, Güney Sudan, Gabon, Fildişi Sahili ve Benin’dir.

Maymun çiçeği virüsü, daha yakın bir tarihte de 7 Mayıs 2022’de İngiltere'de görüldü ve 16 ülkeye yayıldı. Bu ülkelerdeki toplam vaka sayısı ise 100’ü geçmiş durumda. Bu ülkeler ise şöyle; Portekiz, Kanada, İtalya, İsviçre, İsveç, İsrail, İspanya, İngiltere, Hollanda, Fransa, Danimarka, Belçika, Avusturya, Avustralya, Almanya ve ABD.

Maymun Çiçeği Virüsü Türkiye’de Var mı?

22 Mayıs 2022’de Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre hastalık Türkiye’de rastlanmadı.

Bunun Daha Büyük Bir Salgın Haline Gelme Riski Var mı?

Maymun çiçeği tipik olarak çok bulaşıcı olarak kabul edilmez, çünkü insanlar arasında yayılması bulaşıcı olan biriyle (örneğin, ciltten cilde) yakın fiziksel teması gerektirir. Genel halk için risk düşüktür.

Maymun Çiçeği Cinsel Yolla Bulaşan Bir Enfeksiyon mudur?

Maymun çiçeği, cinsel temas da dahil olmak üzere yakın fiziksel temas yoluyla bir kişiden diğerine yayılabilir. Şu anda maymun çiçeğinin cinsel yolla yayılıp yayılamayacağı bilinmemektedir ancak cinsel aktiviteler sırasında lezyonlarla doğrudan ciltten cilde temas virüsü yayabilir. Maymun çiçeği döküntüleri bazen cinsel organlarda ve ağızda bulunur ve bu da cinsel temas sırasında bulaşmaya katkıda bulunur. Ağızdan cilde temas, cilt veya ağız lezyonlarının bulunduğu yerlerde bulaşmaya neden olabilir.

Bu Hastalığa Neden 'Maymun Çiçeği' Deniyor?

Virüs ilk olarak 1958'de araştırma için tutulan maymun kolonilerinde tanımlandığı için “Maymun Çiçeği Virüsü” adı verilmiş.

Ne Gibi Önlemler Alabilirim?

Virüs konusunda alınabilecek önlemler ve sistematik gözlemler kritik öneme sahip. Salgının yaşandığı sırada enfekte olan kişilerle yakın temasta olmak ise önemli bir risk faktörü. Bu nedenle enfeksiyona yakalanmış olan ya da enfeksiyon şüphesi taşıyan kişilerin tedavisi ve bakımında rol oynayan sağlık çalışanlarının gerekli önlemleri alması önemli. Hastanın bakımı için çiçek hastalığı aşısı olan kişilerin seçilmesi ise bu bakımdan gerekli.

Hijyen ise alınabilecek bireysel önlemler arasında. Bununla birlikte ortak alan ve eşyaların kullanımında dikkatli olunmalı. Nadir görülen bir virüs olan maymun çiçeğine seyahat ederken yakalanma riskini en aza indirgemek için alınması gereken önlemler ise şöyle:

• İyi pişirilmiş etleri tüketin.
• Ellerinizi rutin olarak sabun ve suyla yıkayın ya da alkol içeren bir el dezenfektanı kullanın.
• Virüsü taşıma ihtimali olan kişilerle temasta bulunmayın.
• Enfekte olan kişilerin giysi ve özel eşyaları ile yakın temastan kaçının.

Maymun Çiçeği Virüsü Covid Gibi Mutasyona Uğrayabilir mi?

2 yılı aşkın süredir koronavirüs ile mücadele edilmesinin en önemli nedeni virüsün çeşitli mutasyonlar yaşamasıydı. Hatta virüsle ilgili yeni mutasyonlar da hala keşfediliyor. Uzmanlardan alınan bilgiye göre her virüsün genetik yapısında mutasyon var. Ancak mutasyon kaynaklı yayılımda artış olabileceği gibi virüsün yayılımı ve virülansında azalma meydana gelebilir. Uzmanlar bu durumun maymun çiçeği içinde geçerli olup olmadığı hakkında açıklamanın henüz erken olduğunun altını da çiziyor.

Çiçek Aşısı Maymun Çiçeğine Karşı Ne Kadar Etkili?

Küresel aşılama faaliyetleri sayesinde 1980 yılında tamamen silinen çiçek virüsü, maymun çiçeği virüsü ile genetik benzerliklere sahip. Bu nedenle çiçek aşısı olan kişiler, maymun çiçeği virüsüne karşı bir miktar da olsa korumaya sahip. Ancak çiçek aşısı, çiçek virüsünün ortadan kalması ile durduruldu. Çiçek aşısının maymun çiçeği virüsüne karşı %85 koruyucu etki sunacağının altını çizen uzmanlar, aşılarla ilgili açıklamayı da erken bulduğunu belirtiyor.