Meme Kanseri ve Lenfödem

22 / KAS
2022

Koltuk altında bulunan lenf bezlerinin örneklenmesi, meme kanserinin cerrahi tedavisinin önemli bir parçasıdır. Bu işlem tek bir lenfe bezinin çıkarılması şeklindedir. Ancak bazı durumlarda bir grup lenfe bezinin çıkarılması gerekebilir. Bu türden cerrahi işlem, koltuk altında bulunan lenfatik sistemin bütünlüğünün bozulmasına ve kolun şişmesine sebebiyet verebilir. Cerrahi işlemin ardından uygulanacak radyasyon tedavisi de bu şişmeye olumsuz etkide bulunabilir. Tüm bu nedenlerle ve koldaki lenfatik dolaşım bozukluğuna bağlı olarak şişme meydana gelir ve bu şişmeye lenfödem denir.

Bu şişme meme kanseri ameliyatından hemen sonra oluşabilir. Bunun yanında aylar ya da yıllar sonra da gelişebilir. Ancak genellikle ameliyattan sonraki 18. ve 24. aylar arasında gelişim gösterir. Meme kanseri ameliyatı ve koltuk altı lenf bezlerine müdahale edilen her kadın, lenfödem riskini yaşar. Bu risk her dört ameliyatlı kadından birinde görülür. Bu durumun yaşandığını gösteren en önemli belirti, etkilenen bölümdeki kolun şişmesidir. Bu şişme diğer kolun birkaç katı olacak şekilde yaşanabilir. Ancak bu şişme ve kollar arasındaki fark yalnızca ölçümle anlaşılabilecek düzeydedir.

Kolda Lenfödem Belirtileri Nelerdir?

“Lenfödem nedir? Kolda lenfödem belirtileri nelerdir?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir:

• El ve parmaklarda şişme,
• Etkilenen kolda sertleşme ve dolgunluk,
• Kolda ağrı ya da acı,
• Kolda güç kaybı.

Lenfödemi Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

• Aşırı sıcak havalarda terleme ve mantar enfeksiyonu yaşama etkilerinden korunmak adına kol ve kol altı bölgenizi kuru tutmalısınız.
• Deri bakımını yağsız vücut sütü, losyonu ya da kremiyle yapmalısınız.
• Her gün rutin olarak lenfatik drenajı artıran kolda lenfödem egzersizleri mutlaka yapmalısınız. Bunu yüzme ya da spor ile de destekleyebilirsiniz.
• İstenmeyen tüylerinizi mutlaka tıraş makinesi ile almalı ve jilet kullanımından kaçınmalısınız.
• Kan aldırma, tansiyon ölçtürme ya da ilaç enjeksiyonu durumunda yalnızca diğer kolunuzu kullanmalısınız.
• Kazıma, itmek ve temizleme gibi güç gerektiren hareketlerden uzak durmalısınız.
• Lenfödem riski taşıyan kolunuz varsa temizliğine ve deri bakımına özen göstermelisiniz.
• Şişmenin olduğu kolunuz uzun süre güneşe maruz kalmamalıdır. Ayrıca bu kolu ultraviyole ışınlarından korumak adına yüksek koruma faktörlü koruyucular kullanmalısınız.
• Şişmiş kolu yaralanma, kesik, böcek ısırması ve yanıktan mutlaka korumalısınız. Bu nedenle bahçe ya da mutfaktayken eldiven kullanmaya özen göstermelisiniz.
• Tırnaklarınızı keserken derinizi kesmemeye dikkat etmelisiniz.
• Takı, giysi ve iç çamaşırında aşırı sıkan bedenlerden uzak durmalısınız. Bu türden giysilerin deride neden olduğu izler lenf dolaşımın engellenmesinin bir sonucudur.
• Diyet kısıtlamalarının lenfödem üzerinden bilinen bir etkisi yok ancak düzenli ve sağlıklı beslenme ile birlikte ideal kilonuzu korumanız bu süreçte destekleyici olacaktır.
•  Mümkün oldukça şiş kolunuzu yüksekte tutmalısınız. Oturma pozisyonunda da kolunuzu yastıkla desteklemelisiniz.
• Kolunuzu aşırı sıcak ve soğuk uygulamalardan uzak tutmalısınız.
• Bölgede yaralanma ya da kesi olması durumunda mutlaka sabunlu suyla yıkamalı ve bölgeye antibakteriyel ile pansuman yapmalısınız.
• Uçak yolculuğu yapmanız gereken durumlarda yaşayacağınız basınç değişikliği nedeniyle kompresyon bandajı ve kol çorabı mutlaka kullanmalısınız.
• Kolunuzda ısı artışı, ağrı, kızarıklık ve şişme gibi bir enfeksiyon ve lenfödem belirtisi varsa hemen doktorunuza başvurmalısınız.

Lenfödem Nedir Nasıl Tedavi Edilir?

“Lenfödem tedavisi nasıl yapılır?” diye merak ediyorsanız bu sorunun yanıtı şöyledir:

• Lenfödem egzersizleri, kolun esneklik ve güç kazanmasına yardımcıdır. Ayrıca bölgedeki dolaşımın düzelmesini de sağlar. Bu nedenle egzersiz programı tedavinin bir parçası olarak fizyoterapist ya da lenfödem fizik tedavi hekimi tarafından verilmeli ve süreç düzenli olarak izlenmelidir.
• Lenfödem tedavisi sürecinde elastik lenfödem bandajlama uygulanması veya baskılı kolluk ile lenfatik sıvının kolda göllenmesi engellenir.
• Kola pnömatik pompa uygulanması yapılarak lenfatik akım artırılır ve koldaki ödem engellenir.
• Kilo kontrolü ve dengeli beslenme tedavinin önemli bir parçasıdır.
• Lenfödem tedavi sürecinde kol mümkün olan zamanlarda kalp üstüne veya hizasına kaldırılmalıdır.

Lenfödeme sebep olan etkenlerin tamamen ortadan kaldırılması bugün için mümkün değil. Ancak bu durumun yarattığı lenfödem belirtileri ve bu belirtilerin bilinmesi, gözlemlenmesi ve erken evrede fark edilmiş olması tedavi sürecini etkin kılar.

Fizyoterapi

Fizyoterapi ile lenfödem hastalığı gelişmesi ve ortaya çıkmış olgularda da şişliğin daha fazla artması engellenmek amaçlanır. Ayrıca lenfödem fizyoterapi ile hastanın kolunda rahatsızlığa sebebiyet veren hissin azaltılıp kolun işlevinin artırılması da hedeflenir.

Cerrahi Tedaviler

Bu alanda şimdiye dek sayısız cerrahi teknik denenmiştir ancak bu sorunu tamamen çözecek bir cerrahi tedavi yöntem yoktur. Uygulanan cerrahi prosedürlerin yarattığı komplikasyonlar deri dokusunun ölmesi, deriyle ilgili olan lenfatiklerin zarar görmesi, duyuda kayıpların yaşanması, ülser, nakledilen deride kalınlaşma ve fistül formasyonu şeklindedir. Ayrıca bu yan etkiler, lenfödemi daha da artmasına neden olabilir. Bu nedenle ve etkinliğinin sınırlı olması sebebiyle lenfödem ameliyatı genellikle son evre hastalarda tercih edilir ve uygulanır.

Bilgi talep formunu doldurarak Büyük Anadolu Hastaneleri tarafından uygulanan meme kanseri tedavisi ile ilgili merak ettiklerinizi öğrenebilirsiniz.