Zatürre Belirtileri Nelerdir? Zatürre Nasıl Geçer?

 

Zatürre tıp literatüründeki adıyla pnömoni, akciÄŸer dokusundaki iltihaplanmadır. Pnömoni, çeÅŸitli mikroorganizmalar ve bakteriler nedeniyle meydana gelir. Bazı pnömoni türlerinde zatürre belirtileri hasta kiÅŸiden saÄŸlıklı kiÅŸiye bulaÅŸma riski taşır. Ancak genellikle hastanın kendi boÄŸaz, ağız ya da sindirim kanalındaki mikropların akciÄŸere inmesi ile geliÅŸir.

Zatürre (Pnömoni) Nedir?

“Zatürre nedir?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir:

AkciÄŸerde bulunan hava keseciklerinin iltihaplı sıvı ile dolması pnömonidir. Türkiye’de 0-4 yaÅŸ arası çocuklarda ölüme nedenlerinin ilk sıralarında yer alan bu hastalık bakteri, virüs ve nadir olarak da mantar enfeksiyonlarının akciÄŸere inmesi ile oluÅŸum gösterir. Her yaÅŸ aralığında görülme ihtimali olsa da genel olarak 2 yaÅŸ altı çocukları, bağışıklık sistemi zayıf olan kiÅŸileri ve 65 yaÅŸ üstünü etkiler. Dünyada her yıl 100 kiÅŸiden 1 ya da 2’sinde görülen bu rahatsızlığın yarattığı belirtiler grip, üst solunum yolu enfeksiyonu ve koronavirüs belirtileri ile sık karıştırılır. Bu nedenle de hastalar tıbbi yardım almakta gecikebilir ve hastalık ilerleyerek tedavide gecikmeye neden olabilir.

Zatürre (Pnömoni) Belirtileri Nelerdir?

Zatürre belirtileri dikkate alınması gereken ve mutlaka tıbbi yardım alınması gereken bir hastalıktır. Bazı vakalarda sinsi bir ilerleme görülebilir ve hasta tehlikeli bir sürece girebilir. Ä°ÅŸte dikkatle gözlemlenmesi gereken belirtiler:

• BaÅŸ aÄŸrısı,
• Bebeklerde emmeyi reddetme,
• GöÄŸüs ya da sırt aÄŸrısı,
• GöÄŸüste hırıltı,
• Halsizlik, iÅŸtahsızlık,
• Hızlı nefes alıp verme,
• Kas aÄŸrısı,
• Kusma,
• Nefes alıp verirken göÄŸüs duvarında içe çekilme,
• Öksürük, balgam,
• Yüksek ateÅŸ, titreme, üÅŸüme, terleme.

 

Çocuklarda Zatürre Belirtisi

Çocuk ve bebeklerde zatürre belirtileri ağır ya da hafif olabilir. Bebeklerde zatürre belirtisi ise çok belirgin olmayabilir. Bebeklerde halsizlik, solukluk ve huzursuzluk ÅŸeklinde kendini belli eder. Bebek belirtileri arasında solunum yollarına ait belirtiler daha ön plandadır. Çocuklarda ise ateÅŸ, iÅŸtahta azalma ve halsizlik ile baÅŸlar.

Çocuklarda zatürre belirtileri:

• AteÅŸ,
• Beslenme bozukluÄŸu,
• Bulantı,
• GöÄŸüs aÄŸrısı,
• GöÄŸüs kafesinde çekilme,
• Ä°ÅŸtahsızlık, halsizlik,
• Karın aÄŸrısı,
• Kusma,
• Morarama,
• Nefes alırken zorlanma,
• Öksürük,
• Sık nefes alma,
• Uyku hali.

 

Bebek ve çocuklarda bu hastalık hasta kiÅŸilerin öksürüÄŸü ile bulaşır. Ayrıca hasta kiÅŸinin öksürüÄŸü ya da salyası ile kirlenmiÅŸ yüzeylerden de bulaÅŸabilir. Genellikle sonbahar ve kış aylarında havasız ortamlar nedeniyle de artış gösterir. Ancak soÄŸuk havada bulunmak ve ince giyinmek hastalığın geliÅŸiminde etkili deÄŸildir. Çocuklarda ve yeni doÄŸan bebekte zatürre tedavisi tanılama hastalığın seyrine ve fiziki muayeneye göre tanılama ile yapılır. Tanılamada kan sayımı, akciÄŸer grafisi, kültür testleri, kandaki oksijen seviyesi ölçümü ile nabız oksimetre yardımcıdır. Tanının ardından genel olarak 10 günlük antibiyotik tedavisi baÅŸlar. Tıbbi tedaviye ek olarak çocuklarda tedavi için bol sıvı alınması yeterlidir. Tedavi sürecinde çocuÄŸun dinlenmesi, ilaçlarının doktorun önerdiÄŸi ÅŸekilde kullanılması, bol sıvı alması, emen bebeklerin emzirilmeye devam etmesi, yatarken başının yüksek olması önemlidir.

Zatürre (Pnömoni) Tipleri Nelerdir?

• Bağışıklığı baskılanmış hastada pnömoni
• Hastane kaynaklı pnömoni
• Toplum kaynaklı pnömoni

 

Zatürre Neden Olur?

Bu durum genellikle Streptococcus pneumoniae (Pnömökok mikrobu) adlı bakterinin sebep olduÄŸu enfeksiyon nedeniyle yaÅŸanır. Bunun yanı sıra haemophilus influenza gibi çeÅŸitli bakteriler de bu hastalığın yaÅŸanmasında etkilidir. Ayrıca coronavirus, grip, adenovirüs, respiratuar sinsityal virüs gibi virüslerde etkenler arasındadır.

BaÅŸlıca risk faktörleri ise ÅŸöyledir:

• 65 üstü yaÅŸ,
• Bağışıklığı baskılayan hastalıklar,
• Bozuk ağız ve diÅŸ saÄŸlığı,
• Böbrek yetmezliÄŸi,
• Büyük operasyonlar,
• Çocuk yaÅŸ,
• Dalağın operasyonla alınmış olması,
• Diyabet (Diabetes Mellitus),
• Felçli hastalar,
• GeçirilmiÅŸ operasyonlar,
• HIV ve AIDS hastaları,
• Ä°laç ve uyuÅŸturucu bağımlılığı,
• Kalp yetmezliÄŸi,
• Kanser hastaları,
• KaraciÄŸer yetmezliÄŸi,
• Kas hastalıkları,
• Kronik akciÄŸer hastalıkları,
• Sigara ve alkol kullanımı,
• Uzun süreli kortizon kullanımı,
• Yakın zamanda konaklamalı seyahat,
• YaÅŸlılarda yiyecek ve içeceklerin aspirasyonu,
• Yatalak hastalar,
• YoÄŸun bakımda tedavi gören hastalar.

 

Zatürre (Pnömoni) Nasıl Bulaşır?

“Zatürre bulaşır mı?” diye merak ediyorsanız bu hastalığın hasta kiÅŸiyle yakın temas kurulmasıyla, hastanın öksürmesiyle, hasta ile aynı çatal, kaşık, tabak ve bardağın kullanılmasıyla bulaÅŸabildiÄŸini bilmelisiniz. Ancak bulaÅŸma sonrası her kiÅŸide yaÅŸanmaz. Bazı kiÅŸiler bu hastalığı hafif bir üst solunum yolu enfeksiyonu ÅŸeklinde geçirir.

Zatürre (Pnömoni) Nasıl TeÅŸhis Edilir?

Tedavi sürecinin baÅŸlatılabilmesi için doÄŸru tanının konulması önemlidir. Hastalık belirtisi bulunan kiÅŸilerden detaylı bir öykü alınır ve ardından muayene yapılarak akciÄŸer filmi, balgam kültürü ve kan testi gibi testler istenir. TeÅŸhis aÅŸamasının detayları ÅŸöyledir:

• Doktorun hastadan aldığı hastalık hikayesi,
• Fizik muayenesi,
• Etken tespiti için balgam ve kan kültürü,
• Ä°drarda tahlili,
• Kanda bulunan lökosit sayısı, CRP, Prokalsitonin,
• Kan sayımı,
• KaraciÄŸer ve böbrek fonksiyon testleri,
• Serum elektrolitleri,
• AkciÄŸer grafisi, bilgisayarlı toraks tomografisi, toraks ultrasonu.

 

Zatürre (Pnömoni) Korunma Yolları Nelerdir?

Uzmanlara göre bu hastalıktan korunmak adına yapılması gereken en önemli ÅŸey hastalık oluÅŸumunu kolaylaÅŸtıran olumsuz faktörlerden uzak durmak ve düzeltmektir. Bu hususta kronik hastalıklar takip edilmeli, stres yönetimi becerisi kazanılmalı, hijyene özen gösterilmeli, dengeli bir beslenme düzeni takip edilmeli, alkol ve tütün kullanımı bırakılmalıdır. Salgın dönemlerinde kalabalıktan uzak durulmalı, maske kullanılmalıdır.

Zatürre Geçirenler Nelere Dikkat Etmeli Nasıl Beslenmeli?

Beslenme rutininde sıvı tüketimi oldukça önemli. Su, bitki çayı, meyve suyu gibi sıvılar mukusun gevÅŸemesine yardımcı olur, zararlı toksinleri ve solunum sistemini temizler. Arpa, yulaf, kinoa, kahverengi pirinç gibi tam tahıllar mutlaka bu süreçte tüketilmeli. Bu tahıllar B vitamini ile vücut sıcaklığını kontrol altında tutmaya yardımcı olur. Bu süreçte protein zengini besinlere de önem verilmeli. Bu dönemde tüketilecek fasulye, sardalya, somon, tohum ve kuruyemiÅŸ gibi besinler de önleme, dokuları onarma ve yeni dokular inÅŸa etmede yardımcıdır. Antioksidan zengini marul, ıspanak, lahana gibi yeÅŸil yapraklı sebzeler de bu dönemde tüketilmelidir. C vitamini içeren besinlere de sofrada yer verilmelidir. Probiyotik önem verilmesi gereken besin kaynaklarından biridir. Beslenme rutininde baharatlardan da zerdeçal ve zencefil de tüketilmelidir.

Zatürre Aşısı (Pnömokok Aşısı)

Zatürre aşısı, dünya genelinde sık rastlanan mikroorganizma Streptococcus pneumoniae için hazırlanmış bir aşıdır. Kas içine yapılan bu aşı, 5 yıl sonra tekrar yapılır. Bu aşı normal bağışıklık sistemine sahip olan kalp hastalığı yaÅŸayan, alkol bağımlılığı olan, akciÄŸer hastalığı bulunan, ÅŸeker hastalığı geçiren, siroz hastalığı geçiren, beyin- omurilik sıvı kaçağı gibi kronik hastalığı bulunan kiÅŸilere önerilir. Zatürre aşısının yan etkileri nedeniyle bağışıklık sistemi yetersiz olan, dalağı alınan, kan hastalığı bulunan, organ nakli yapılmış olan ve kronik böbrek hastalığı bulunan kiÅŸiler, 65 yaÅŸ ve üzerindekiler, AIDS taşıyıcısı eriÅŸkinler için önerilmez. Bunun yanında yumurta alerjisi bulunan kiÅŸilere de uygulanmamalıdır.

 

Zatürre (Pnömoni) Tedavisi: Zatürre Nasıl Geçer?

Tedavi sürecinin geneli evde geçer. Yalnızca ağır vakalar, yoÄŸun bakım tedavisi, oksijen desteÄŸi gerekenler ve yaÅŸlı hastalar hastane ortamında tedavi görür. Uygulanan tedavi hastaya özeldir. Erken teÅŸhis edilmesi durumunda tedavi süreci kolay geçen tedavisi sürecinde hastanın klinik durumu, etken bakteri veya virüs, hastanın yaşı, radyoloji ve laboratuvar bulguları dikkate alınır.

Hastanede Tedavi Gerektiren Durumlar:

• 65 yaÅŸ üstü olma,
• AteÅŸin normalin altında olması,
• Böbrek fonksiyonunda azalma,
• Kalp atış hızının 50'nin altında veya 100'ün üzerinde olması,
• Nefesin hızlı (dakikada 30 veya daha fazla nefes) olması,
• Solunum yardımına ihtiyaç duyma.

 

Çocuklarda Hastanede Tedavi Gerektiren Durumlar:

• 2 aylıktan küçük olma,
• DüÅŸük kan oksijen seviyeleri,
• Nefes almakta zorluk,
• Susuz görünme,
• UyuÅŸuk veya aşırı uyku hali bulunması.

 

Zatürre Hangi Hastalıklar ile Karışabilir?

• AkciÄŸer kanseri,
• AkciÄŸere yayılan hastalıklar,
• Ä°nterstisyel akciÄŸer hastalıkları,
• Kalp yetmezliÄŸi,
• Kist hidatik,
• Pulmoner emboli,
• Tüberküloz,
• Vaskülit denilen hastalık gurubu,
• Yabancı cisim aspirasyonları.