‎Böbrek Nakli Nedir? Böbrek Nakli Nasıl Yapılır?

 

Böbrek nakli, böbrek yetmezliği hastalığı bulunan kişiler için uzun süreli çözüm sunar. Dünya genelinde milyonlarca kişinin kronik böbrek yetmezliği sebebiyle diyalize bağlı bir şekilde yaşamını sürdürdüğü düşünüldüğünde son derece önemli bir tedavi yöntemidir. Hem canlı verici hem de kadavradan yapılabilen bu işlemle böbrek yetmezliği bulunan hastanın hem sağ kalım süresi hem de yaşam kalitesi artabilir. Omurganın her iki yanında bulunan fasulye şeklinde olan böbrekler idrar üretimi sağlayarak kanda bulunan sıvıyı, mineralleri ve atıkları filtreler. Böylelikle hem zararlı hem de atık olan maddeleri vücuttan atar. Böbrekler çeşitli nedenlerle bu işlevini yerine getiremediğinde vücutta sıvı, ürik asit, üre, kreatinin ve diğer zehirli maddeler birikerek böbrek yetmezliğine neden olur. Böbrek yetmezliği durumunda da diyaliz ve böbrek nakli tedavi seçenekleri uygulanır.

Böbrek Nakli (Transplantasyon) Nedir?

Böbrek nakli ameliyatı, böbrek yetmezliği bulunan hastalara uygulanan cerrahi yöntemdir. Bu cerrahi tedavi yöntemi ile böbrek yetmezliği gelişen hastaya canlıdan ya da kadavradan alınan böbrek nakil edilerek hastanın böbrek fonksiyonlarının devamı sağlanır. Böbrekler, kanda bulunan atık maddeleri filtreleyip idrarla dışarı atması, vücudun sıvı ve elektrolit dengesini korunması bakımından önemli bir işleve sahiptir. Ancak çeşitli nedenlerle böbrek işlevini yerine getiremeyecek duruma gelir ve kişide böbrek yetmezliği denilen durum gelişir. Bu durumda böbrek nakli ya da böbrek nakline alternatif olarak diyaliz uygulanır.

Canlı Vericili Böbrek Nakli Nedir? Kimler Canlı Verici Olabilir?

Türkiye’de gerçekleştirilen nakillerin çoğu canlı vericilerden alınan böbreklerle yapılır. Sağlıklı ve 18 yaşını doldurmuş herkes canlı verici olabilir. Ancak bu kişilerin Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenmiş olan etik kurul onayından geçmesi gerekir. Bunun yanında 1. ve 4. dereceye kadar tüm akrabalar da canlı verici olabilir.

Kimler Böbrek Nakline İhtiyaç Duyar?

Böbrek nakli, böbrekleri işlevini yerine getirmeyi tamamen bırakmış kişiler için uygulanır. Bu aşamaya gelen hastaların geneli diyaliz tedavisi altındadır. Bu tedaviyi göre hastalara böbrek nakli konusunda fikri sorulup onayı alındıktan sonra hastalar nakil işlemi için sıraya alınır. Böbrek nakli alıcıları nakilden sonra belirli ilaçları yaşamı boyu kullanmalıdır. Bunun yanında beslenme de yaşam boyu dikkat edilmesi gereken bir durumdur.

Kimler Böbrek Nakli Olamaz?

Böbrek nakli yaş sınırı 18’dir. Böbrek nakli şartları kontrol altına alınamayan kanser hastaları, AIDS hastaları, aktif enfeksiyonu olan kişiler için geçerli olmadığından bu kişiler böbrek nakli için uygun değildir. Kanser tedavisi gören kişiler ise hastalık kontrol altına alınıp bekleme süresi tamamlandığında böbrek nakline uygun hale gelebilir.

Kimler Böbrek Vericisi Olamaz?

Böbrek vericisi olmak için uygun bulunmayan kişiler aşağıdaki gibidir:

• 18 yaşından küçük kişiler,
• Diyabet hastaları,
• Düşük GFR (< 80 ml/dk),
• HIV enfeksiyonu bulunanlar,
• Hipertansiyon ilacı kullananlar,
• Hipertansiyonu (>140/90 mmHg) olanlar,
• İki taraflı veya tekrarlayan böbrek taşları,
• Kronik akciğer hastalığı olanlar,
• Kronik böbrek hastaları,
• Morbid obezitesi sınırında olanlar,
• Proteinüri (>300 mg/24 saat)
• Psikiyatrik hastalıklara sahip olanlar,
• Pulmoner emboli veya tekrarlayan tromboz öyküsü bulunanlar,
• Pulmoner emboli veya tekrarlayan tromboz öyküsü,
• Tromboz veya tromboembolizm öyküsü bulunanlar,
• Yakın zamanda tanı konulmuş kanser hastalığı bulunanlar.

Böbrek Nakli Nasıl Yapılır? Böbrek Nakli Kaç Saat Sürer?

“Böbrek nakli nasıl yapılır?” diye merak ediyorsanız bu sorunun yanıtının durum özelinde farklılık gösterdiğini bilmelisiniz. Örneğin sağlam böbreği alınacak kişinin vefat etmesi durumunda nakil işlemi ani bir şekilde planlanır. Sağlıklı donörden alınacak nakil işlemi öncesinde ise süreç hem hasta hem de bağışçı ile birlikte planlanır. Ardından doku ve organ uyumu hakkında bilgi için çeşitli antikor testleri uygulanır. Test sonuçlarının uyum göstermesi durumunda da nakil işlemi onaylanır. Ameliyat için hastaya genel anestezi uygulaması yapılır. Ardından nakil işlemi gerçekleştirilir. Naklin başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesinin ardından böbrekten kan akışı başlar. Bu aşamanın gerçekleşmesinin ardından da sağlık böbrek üreteri mesaneye bağlanır ve hasta sağlıklı bir şekilde idrar yapabilir. Peki böbrek nakli ameliyatı kaç saat sürer? Nakil ameliyatı ortalama 4 saat süren büyük bir ameliyattır.

Böbrek Nakli Hangi Hastalıklarda Uygulanmaktadır?

Böbrek nakli için aranan şartlar uygunsa nakil işlemi son dönemde böbrek yetmezliği durumunda yapılır. Bunun yanında diyabet, yüksek tansiyon, polikistik böbrek hastalığı, böbreklerdeki iltihap nedeniyle kalıcı fonksiyon kaybı gibi hastalıklar da ileri evrede böbrek nakli gerektiren böbrek yetmezliği durumuna neden olabilir.

Böbrek Nakli Verici Riskleri Nelerdir?

Böbrek naklinde verici ve alıcı için birtakım riskler söz konusudur. Böbrek nakli verici riskleri nedeniyle kişiye çeşitli testler uygulanır ve elde edilen tüm veriler analiz edilir. Ardından bu veriler konsey tarafından onaylanır. Her ameliyat gibi böbrek nakli sonrasında da hem alıcıya hem de verici için %100 sağlıklı olma garantisi bulunmaz. Bunun yanında verici için olası riskler yara enfeksiyonu ile idrar yolu enfeksiyonudur. Ek olarak ameliyatın ardından birkaç gün boyunca vericinin vücudunda ağrılar olabilir.

Böbrek Nakli Sonrası Böbrek Reddi Nedir?

Böbrek nakli sonrası kişinin bağışıklık sistemi nakil edilen yabancı doku olan böbreğe reaksiyon gösterebilir. Bu nedenle organ nakil olan kişiler bağışıklık baskılayıcı içerikli ilaçları yaşamları boyunca kullanır.

Böbrek Nakli Yapılacak Kişiler Arasındaki Kan Grubu Uyumu

Böbrek nakli sonrası vericinin durumu için alıcı ve verici arasında kan grubu uyumlu olmalıdır. Birbiriyle uyumlu kan grupları şöyledir:

• Alıcının kan grubu A olduğunda A veya O olmalıdır.
• Alıcının kan grubu B olduğunda verici kan grubu B veya O olmalıdır.
• Alıcının kan grubu O olduğunda verici kan grubu O olmalıdır.
• Alıcının kan grubu AB olduğunda verici kan grubu A, B, AB veya O olabilir.
• AB kan grubu ise eşleşme bakımından en kolay olanıdır. Bu grubuna sahip olan kişiler diğer tüm kan gruplarını kabul eder.

Kan grubu uyumunun tespiti için doku tipleme, çapraz eşleme ve serolojik testler uygulanır.

Böbrek Naklinde Doku Uyumunun Önemi Nedir?

Canlı böbrek transplantasyonu işleminde doku uyumu sanıldığı kadar büyük bir role sahip değildir. Doku uyumu kadavradan yapılan nakillerde önemlidir.

Böbrek Nakli Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Nakil işlemi sonrasında dikkat edilmesi gereken en önemli konu kontrollere düzenli gidilmesi ve ilaçların kullanımıdır. Nakilden sonra alınan ilaçlar nedeniyle hastalarda enfeksiyon geçirme riski artar. Bu sebeple ameliyat sonrası dönemde hastaların enfekte kişilerden ve ortamlardan uzak durması önemlidir. Bunun yanında alınan ilaçlardan bazıları kan şekeri yüksekliği, kan basıncı yüksekliği ve kilo artışına neden olabilir. Bu sebeple sağlıklı beslenme ve egzersize önem verilmelidir. Nakil işleminin ardından hasta idrara hemen çıkabilir ancak böbreğin kanı süzmesi biraz zaman alacağından nakilden sonra hastanın böbreğinin kanı süzmesi biraz zaman alabilir. Bu nedenle hasta nakilden sonra birkaç kez diyalize girebilir. Hastanın iyileşmesi ise nakil işlemini takip eden 8.haftadan sonrasıdır. Ameliyat sonrası dönem için merak edilen konulardan biri de “Böbrek nakli sonrası kreatin neden yükselir?” sorusudur. Böbrek nakli sonrası kreatin yüksekliği yaşanabilen bir durumdur. Nakilden sonra alınan ilaçlar nedeniyle hastalarda iltihaplanma geçirme riski artar. İltihaplanma sınırda kalabilir ya da ilerleyerek böbreklere yayılabilir. Bunun sonucunda da hastada sık idrara çıkma, idrar sırasında yanma ve ağrı, idrar kaçırma, kanamalı idrar, yüksek ateş gibi belirtiler gözlemlenebilir. Bu durum ayrıca kreatinin yüksekliğine neden olabilir. “Böbrek vericisi kaç günde iyileşir?” sorusu da nakil sonrası süreçle ilgili merak edilen konulardan biri. Verici genel olarak 5 gün hastanede kalır ve ameliyattan 2 ay sonra rutin hayatına dönebilir.