Büyüme Hormonunun Aşırı Salgılanması: Akromegali Hastalığı

13 / OCA
2023

Dev hastalığı olarak da bilinen akromegali hastalığı, büyüme hormonunun aşırı salgılanmasına bağlı gelişen bir hastalıktır. Akromegali belirtileri her yaşta ortaya çıkabilir ancak en sık 30-50 yaş aralığındaki yetişkinlerde görülür. Çocukluk ve yetişkinlik dönemlerinde farklı belirtilerle kendini gösteren dev hastalığı akciğer fonksiyonlarında bozulma, diyabet, kalp hastalıkları ve yüksek tansiyon gibi ciddi sağlık sorunları bakımından risk oluşturur. Hipofiz bezinin büyüme hormonunu fazla salgılaması nedeniyle oluşan bu hastalıkta ayak, el ve yüz gibi organlarda aşırı irileşme, büyüme ve kabalaşma görülür. Nadir rastlanan hastalığın tedavisinde ilaç, ışın ve cerrahi tedavi yöntemleri kullanılır.

Akromegali Hastalığı Nedir?

“Akromegali hastalığı nedir?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir:

Büyüme hormonunun Hipofiz bezi tarafından aşırı şekilde üretilmesi sonucu gelişen, yavaş seyirde ilerleyen ve belirgin ciddi klinik sonuçları bulunan tıbbi bir durumdur. Dev hastalığı akciğer fonksiyonlarında bozulma, diyabet, kalp hastalıkları ve yüksek tansiyon gibi belli başlı hastalıklarla beraber gelir ya da bu hastalıkları beraberinde getirir.

Akromegali Hastalığı Neden Olur?

“Akromegali hastalığı hangi hormon tarafından gelişir?” diye merak ediyorsanız genellikle hipofiz bezi içinde bulunan iyi huylu bir tümörün büyüme hormonunun aşırı üretilmesinin etkili olduğunu bilmelisiniz. Hipofiz bezi beynin alt kısmında bulunur. Ortalama 0,5 gr ağırlığında olan bu bez, vücudun metabolizmasını kontrol eden hormonların dengeli üretimini sağlar. En yaygın akromegali hastalığı nedenleri arasında olan hipofiz bezinde büyüme artışına sebep olan iyi huylu tümörlerdir.

Akromegali Hastalığı Ne Sıklıkla Görülür?

Dev hastalığı yavaş seyirde ilerleyen ve nadir görülen hastalıklardan biridir.

Akromegali Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Akromegali hastalığı belirtileri genellikle vücutta aşırı bulunan büyüme hormonu bulunması ile doğrudan ilişkilidir. Bazı belirtiler ise beyine yakın bölümlerde baskı yapan hipofiz bezinden kaynaklanabilir. Belirtiler genel olarak şöyledir:

• Aşırı terleme ve vücut kokusu,
• Baş ağrısı,
• Cinsel isteksizlik,
• Dilde büyüme,
• Eklem ağrısı ve eklem hareket kısıtlılığı,
• El ve ayaklarda büyüme,
• Görme bozukluğu,
• Horlama,
• Kaba yüz görünümü,
• Kadınlarda adet düzensizlikleri,
• Kalp gibi iç organlarda büyüme,
• Seste kalınlaşma,
• Yağlı, kalınlaşmış deri, küçük deri çıkıntıları,
• Yorgunluk ve kas güçsüzlüğü.

Akromegaliye Eşlik Eden Hastalıklar ve Mortalite

Dev hastalığı yaşayanların ortalama yaşam süresi 10 yıl kadar kısalabilir. Bu hastalarda mortalite 2-3 kat fazladır. Mortalitenin nedenleri ise hipertansiyon, kalp yetmezliği, ritim bozuklukları, koroner yetmezlik, uyku apnesi sendromu, özellikle kolon ve göğüs kanseridir.

Akromegali Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Dev hastalığı belirtileri kademeli olarak gelişir ve başlarda belli olmaz. Bu nedenle tanısı genelde geç verilir. Bunun yanında belirtiler yanlış yorumlanabildiğinden hastalara uzun yıllar tanı konulamayabilir. Teşhis için ilk olarak magnetik rezonans görüntüleme (MGR) ile tümörün gözlemlenmesi önemlidir. Teşhis için yapılan diğer test ve tahliller ise aşağıdaki gibidir:

• Bilgisayarlı tomografi ile tümörün yeri ve büyüklüğü
• El ve ayak grafilerinde değişimler
• Göz muayenesi: görme alanında daralma
• İdrarda kalsiyum artışı
• Kan şekerinde insüline dirençli yükselme ve idrarda şeker
• Omurga grafisi: Omurlarda büyüme ve osteofit oluşumu, dorsal kifoz
• Sella grafisi: Sellada genişleme
• Serumda büyüme hormonu
• Serumda inorganik fosfor

Akromegali Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Akromegali hastalığının tanısı ile tedavi süreci başlar. Hipofiz ameliyatı akromegali hastalığı tedavisi için ilk seçenektir. Uygulanan bu ameliyat ile mümkünse adenomun tamamen çıkartılması, BH düzeylerinin normale getirilmesi ve etraf dokulara olan bası bulgularının giderilmesi amaçlanır. Ameliyatın uygulanması için genellikle endoskopik veya mikroskobik yöntemlerle burunda girilerek hipofizdeki adenoma ulaşılır. Bu ameliyat Transsfenoidal cerrahisi (TSS) olarak adlandırılır. Uygulanan ameliyatla adenomu tamamen alınamayan ve BH düzeyi yüksek kalan hastalara tıbbi tedavi uygulanır. Ancak anestezi riski yüksek olan hastalarda ve ileri yaştaki kişilerde ilk seçenek olarak ilaç tedavisi tercih edilir. Dev hastalığı için uygulanan tedavi yöntemleri aşağıdaki gibidir:

• Cerrahi tedavi
• Endonazal endoskopik ameliyat
• İlaç tedavisi
• Radyoterapi
• Stereotaktik radyo cerrahi

Akromegali Ameliyatı Sonrası

Akromegali hastalığının nedeni araştırılarak ve gerekli yöntemler kullanılarak tanı konulur. 3. ayda tanı testleri tekrar edilerek de hastanın değerlendirilmesi yeniden yapılır. Akromegali ameliyatı olanlar ve tümörün tamamen çıkmamış olanlar için ilaçlı tedavi süreci başlatılır. Bu tedavi aylık enjeksiyonlar planlanarak uygulanır.  

Akromegali Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Akromegali hastalığının sonuçları tedavi edilmediğinde hastanın yaşam kalitesini düşürür. Daha da önemli olarak hastada hipertansiyon, kalp hastalıkları diyabet, kolon kanseri, tiroit, meme kanseri gibi ikincil kanserlerin gelişmesine sebebiyet verebilir. Ancak doğru bir süreçte tedavi edilen hastalarda bu komplikasyonlar önlenebilir.