Bilirubin Nedir? Ne Ä°ÅŸe Yarar?

10 / ÅžUB
2023

Kan testi sonuçlarını aldığınızda “Bilirubin nedir?” diye merak ediyorsanız bilirubinin kırmızı kan hücrelerinin vücut tarafından parçalanması ile ortaya çıkan bir madde olduÄŸunu bilmelisiniz. Sarımsı olan bu madde, karaciÄŸerde bulunur ve sindirim sırasında vücuttan atılır. Ancak belirli nedenlerle karaciÄŸerin hasara uÄŸraması durumunda idrar ve kana sızarak karaciÄŸer hastalığının semptomlarından biri olur. Yani bilirubin deÄŸerlerinde artış karaciÄŸer fonksiyonlarında yaÅŸanan bozulmaya veya aşırı alyuvar yıkımına baÄŸlıdır.

Bilirubin Nedir?

Kan tahlillerinde sık karşılaşılan deÄŸerlerden biri olan bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin vücut tarafından parçalanması ile ortaya çıkan bir maddedir. Kırmızı kan hücreleri, 120 günlük sürenin sonuna geldiÄŸinde yıkılır. Bunun gerçekleÅŸmesiyle de vücut tarafından ihtiyaç duyulan alyuvarlar yeniden üretilir. Yıkılan hücrelerde bol miktarda hemoglobin olarak adlandırılan protein bulunur. Bu proteinin yıkılmasıyla bilirubin oluÅŸarak kana geçer ve karaciÄŸere gider. KaraciÄŸerde iÅŸlenmesinin ardından da safraya eklenir ve ince bağırsaÄŸa ilerleyerek vücuttan atılır.

Bilirubin Türleri Nelerdir?

Bilirubinin farklı alt türlere sahiptir. Bunlar:

• Konjuge (Direkt) Bilirubin: Ä°drar rengini sarı yapan bilirubindir. KaraciÄŸerde glukuronik asit ile konjuge edilen türdür.
• Total Bilirubin: Kan dolaşımındaki tüm bilirubinin toplamını gösterir.
• Unkonjuge (Ä°ndirekt) Bilirubin: Hemoglobin yıkımı ile oluÅŸan ve kana verilen bilirubindir.

Kan tahlili ile analiz edilen bilirubin deÄŸerleri çeÅŸitli hastalıkların teÅŸhis edilmesinde önemlidir. SaÄŸlıklı yetiÅŸkin ve çocukta kunjugan (direkt) bilirubin deÄŸeri 0-0.4 mg/dL ve total bilirubin normal deÄŸeri ise 0.3-1.0 mg/dL aralığıdır. Unkojuge (indirekt) bilirubin deÄŸeri ise total bilirubinden direkt bilirubin deÄŸeri çıkarılarak bulunur. YenidoÄŸan bebeklerde bilirubin deÄŸerleri doÄŸum sırasında yaÅŸanan stres nedeniyle yüksek olur ve normaldir. DoÄŸum sonrasında 24 saat içinde yenidoÄŸanın indirekt bilirubin deÄŸeri 5.2 mg/dL’nin altında bir deÄŸer sunmalıdır. Ancak çoÄŸu bebekte bilirubin deÄŸerleri doÄŸumu takip eden birkaç gün boyunca yüksek olabilir ve bu sarılık olarak tanımlanır.

Bilirubin YüksekliÄŸi Nedir?

Total bilirubin deÄŸerinin 1.2 mg/dL ve üzeri olması yüksekliÄŸi ifade eder ve hiperbilirubinemi olarak tanımlanır. Bilirubin yüksekliÄŸi dikkatle araÅŸtırılmalıdır.

Bilirubin YüksekliÄŸi Belirtileri Nelerdir?

Bilirubin yüksekliÄŸi belirtileri artışa neden olan sebebe göre farklılık gösterir. Belirtiler genel olarak aÅŸağıdaki gibidir:

• BaÅŸ dönmesi,
• Bulantı,
• GöÄŸüs aÄŸrısı,
• Güçsüzlük,
• Karın aÄŸrısı,
• Karında ÅŸiÅŸme,
• Koyu idrar rengi,
• Kusma,
• Titreme
• Yüksek ateÅŸ.

Bilirubin YüksekliÄŸi Nedenleri Nelerdir?

Bilirubin yüksekliÄŸi yaratabilecek durumlar aÅŸağıdaki gibidir:

• Gebelik Kolestazı: Genellikle gebeliÄŸin son döneminde görülür ve geçicidir. Bu durum karaciÄŸerde gerçekleÅŸen safra akışının yavaÅŸlamasına ya da tamamen durmasına neden olur. Bu durum bilirubinin vücuttan atılımını zorlaÅŸtırır ve kandaki bilirubin deÄŸerlerinde artış yaÅŸanabilir.
• Gilbert Sendromu: Bilirubinin karaciÄŸerde iÅŸlenmesinde soruna neden olan genetik bir durumdur. Ä°ÅŸlenemeyen bilirubin kanda artış göstererek hiper bilirubinemiye neden olur.
• Hemolitik Anemi: Kırmızı kan hücrelerinin normalden daha hızlı bir ÅŸekilde yıkılmasıdır. Bu durum enfeksiyon, genetik ya da otoimmün gibi çeÅŸitli nedenlere baÄŸlı olarak geliÅŸebilir.
• Hepatit: Viral enfeksiyon baÅŸta olmak üzere çeÅŸitli nedenlerle karaciÄŸerin iltihaplanmasıdır. Bu durumda karaciÄŸer iÅŸlevlerini yerine getiremez ve bilirubin iÅŸlenmesinde aksaklıklar yaÅŸanarak kanda bulunan bilirubin düzeyinde yükselme olur.
• KaraciÄŸer Fonksiyonunda Bozukluk: Otoimmün hepatit, karaciÄŸer kanseri, siroz, heptatit gibi karaciÄŸer fonksiyonlarında bozulmaya neden olan durumlar bilirubin iÅŸlenmesinde sorun oluÅŸturur. Dolayısıyla bilirubin düzeyi yükselir.
• Safra TaÅŸları ve safra yolu iltihabı: Safra yollarında oluÅŸan iltihaplanma ve benzeri durumlar safra taşı oluÅŸumuna neden olabilir. Bu durumda da bağırsaÄŸa doÄŸru yaÅŸanan madde geçiÅŸinde aksama olur ve safra içeriÄŸi ile bilirubin vücutta atılamaz, yükselme yaÅŸanır.

Bilirubin YüksekliÄŸi Tedavisi

Bilirubin yüksekliÄŸi tedavisi altta yatan neden ve hastalığa baÄŸlı olarak farlılık gösterir.

Direkt Bilirubin YüksekliÄŸi Nedir?

“Direkt bilirubin yüksekliÄŸi nedir?” diye merak ediyorsanız direkt bilirubinin suda çözünebilir bir özellikte olan bilirubin olduÄŸunu bilmelisiniz. Direkt bilirubin yüksekliÄŸi nedenleri arasında yetiÅŸkinlerde tıkanma sarılığı bulunur. Tıkanma sarılığı durumunda safra yollarında safra akışı durarak düzeyde artış yaÅŸanır.

Bilirubin DüÅŸüklüÄŸü Nedir?

Bilirubin düÅŸüklüÄŸü, total bilirubin seviyesinin 0’dan daha düÅŸük bir seviyede olmasıdır. Bu deÄŸerdeki düÅŸüklük ciddi bir probleme neden olmaz ve beslenme düzenine dikkat edilerek tedavi edilebilir. Bu deÄŸerde düÅŸüÅŸe neden olacak herhangi bir hastalık belirlenmemiÅŸtir. Ancak aspirin gibi ilaçlar, kafein ya da barbitürat grubu ilaçların kullanımı ile bilirubin düzeylerinde geçici bir düÅŸüklük yaÅŸanabilir.

“Bilirubin nedir ne iÅŸe yarar?” sorusunun yanıtı kadar bilirubin testini de merak ediyorsanız “Bilirubin Testi Nedir?” baÅŸlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.