Diyabetik Ayak Nedir? Belirtileri ve Tedavisi
Diyabet bir diÄŸer adıyla ÅŸeker hastalığı, toplumda yaygın görülen hastalıklardan biri ve kiÅŸide birden fazla etki yaratabilir. Bu etkilerden biri olan diyabetik ayak, ÅŸeker hastası olan kiÅŸinin ÅŸeker seviyesinin kontrol altına alınmasının güç olduÄŸu ya da hastalığın uzun sürdüÄŸü durumlarda ayakta çıkan ve kronik görülen yaralardır. Bu durumun yaÅŸanması neticesinde ayakta enfeksiyon ya da geçmeyen yara geliÅŸebilir. DoÄŸru ve yeterli tedavi uygulanmaması durumunda da hastanın ayağı ya da bacağının kaybetme riski yaÅŸanabilir. Ancak geliÅŸen teknoloji, yeni ilaç ve tedavi yöntemlerinin bulunmasıyla kan ÅŸekeri düzeyi eskiye oranla daha kontrol edilebilir durumdadır. Böylelikle diyabet hastalığının ölümle sonuçlanan komplikasyonlarına daha az rastlanır.
Diyabetik Ayak Nedir?
“Diyabetik ayak nedir?” diye merak ediyorsanız bu durumun diyabet hastalarında otonom nöropati nedeniyle terleme mekanizmasının bozulması sonucu ayakta kuruluk, yarın, nasır ve çatlak oluÅŸumu olduÄŸunu bilmelisiniz. Ayakta çıkan yaralar diyabet hastalarının yaÅŸam kalitesini olumsuz etkiler. Diyabet hastası olan bir kiÅŸinin yaÅŸadığı ayak problemi kısa sürede geçerken diyabet hastalarında bu süreç uzun sürer. Ayakta çıkaran yaralar diyabetik ayak ülserine neden olabilir. Diyabetik hastaların ayaklarında his kaybı, kuruluk, yanma, çatlama, terleme ya da uyuÅŸma gibi belirtiler yaÅŸaması durumunda diyabetik ayak yarası oluÅŸmadan doktoruna danışması ve gereken önlemleri alması önemlidir. Bu belirtiler vaskülopati ya da nöropatiye neden olabilir.
Diyabetik Ayak Belirtileri Nelerdir?
Diyabetik ayak yaraları zamanla oluÅŸan bir durumdur. Kısa sürede yayılma gerçekleÅŸmediÄŸinden anlaşılması ilk evrelerde zor olabilir. Bu nedenle diyabetik ayak belirtileri gözlemlendiÄŸinde bir uzman doktorla görüÅŸülmelidir. Diyabeti bulunan hastanın kanındaki ÅŸekerin uzun süre düzensiz olması ve kontrol edilememesi hastanın ayağındaki kılcal damarlarda yapısal bozulmalar yaratabilir. Kılcal damarlarda oluÅŸan daralma ve tıkanmalar, kaslara yeterli kan gitmesine ve kiÅŸinin yürümesi sırasında ayak ya da bacaklarında aÄŸrılar hissetmesine neden olur. OluÅŸan bu aÄŸrılar zaman içinde artarak kiÅŸinin yürümesini engeller. Bunun yanında hijyen koÅŸullarının saÄŸlanmaması da diyabetik ayak yaralarını tetikler. Bu nedenle hijyene önem verilmelidir.
Diyabetik Ayak Evreleri Nelerdir?
Wagner sınıflandırmasına göre diyabetik ayak evreleri aÅŸağıdaki gibidir:
- Evre 0: Sağlıklı cilt
- Evre 1: Yüzeysel ülser
- Evre 2: Derin ülser
- Evre 3: Kemik tutulumu olan ülser
- Evre 4: Ön ayak (parmaklar/ayak ucu) kangreni
- Evre 5: Tüm ayak kangreni
Diyabetik Ayak Nedenleri Nelerdir?
Diyabetik ayak nedenleri birçok sebebe baÄŸlıdır. Damar hastalıkları ve sinirsel hastalıklar diyabetik ayak hastalığı tetikler. Bunun yanında hastanın sigara kullanması, obezite, ileri yaÅŸ, kontrol edilemeyen ÅŸeker hastalığı, yanlış ayakkabı seçimi ve hijyen koÅŸullarının saÄŸlanmaması da bu sebepler arasındadır.
Diyabetik Ayak Bakımı Nasıl Yapılır?
Diyabetik ayak enfeksiyonu, diyabeti olan hastaların ayaklarındaki kuruluk nedeniyle meydana gelen çatlak ve yaralardan içeri mikrop girmesi nedeniyle yaÅŸanır. Bunun yanında hastanın ayaklarında terleme olması da diyabetik ayak yarası geliÅŸmesine ortam hazırlar. Bu sebeple hastaların ayaklarını düzenli bir ÅŸekilde sıcak su ve sabunla yıkayıp kurutması, diyabetik ayak bakımı uygulaması önemlidir. Bunun yanında çatlak oluÅŸumunu önlemek adına doktora danışılarak nemlendirici krem alınmalı ve ayaklara sürülmelidir. Ek olarak diyabetik ayak bakımında dikkate alınması gereken en önemli noktalardan biri de parmak aralarının kuru olmasıdır. Yıkanma ya da kremlenme sonrasında parmak aralarının nemli kalması nedeniyle bölgede kolaylıkla mantar oluÅŸabilir. Bu mantarlar ileri derecede diyabetik ayak yarasına neden olur. Ayak bakımında diÄŸer dikkat edilmesi gereken bir nokta da tırnak bakımıdır. Diyabetik ayakta tırnaklar düzenli olarak et hizasında olacak ÅŸekilde kesilmelidir. Tırnakların uzatılmaması önemlidir. Bunun yanında ayaklar uzun süre suda bekletilmemelidir. Aşırı sıcak su da zararlıdır. Ek olarak eklem sertliÄŸi yaÅŸamamak adına ayaklara masaj uygulanmalıdır. Diyabet hastası olan kiÅŸilerin her akÅŸam diyabetik ayak muayenesi uygulaması da önemlidir. Bu muayene ile yaralanma ya da renk deÄŸiÅŸimi yakında gözlemlenerek gerektiÄŸi durumda hekime baÅŸvurulabilir. Bu kiÅŸiler ayak ve bacak damalarındaki tıkanıklıkların deÄŸerlendirilmesi için damar cerrahisi uzmanı tarafından takip edilmelidir. Bunun yanında evde çıplak ayakla dolaşılması da sakıncalıdır. Sigara kullanımı da dolaşımı olumsu etkilediÄŸinden bırakılmalıdır. Bacaktaki kan dolaşımının artması için diyabet hastalarının günlük egzersiz yapması da önemlidir. Diyabet nedeniyle ayakta nasır bulunuyorsa nasır makas, bıçak, jilet gibi kesici aletlerle temizlenmemelidir. Nasır ilacının kullanımı da sakıncalıdır. En doÄŸru tedavi diyabetik ayak polikliniklerinde özel cihazlarla gerçekleÅŸtirilendir. Böylelikle nasır bakımı düzenli yapılan ayaklarda yara oluÅŸumu %50 azaltılabilir.
Diyabetik Ayak Tedavisinde Ayakkabı Seçiminin Önemi
Diyabetik ayak enfeksiyonları bakımı kadar doÄŸru ayakkabı ve çorap seçimi de önemlidir. Kullanıla çoraplar dikiÅŸsiz, pamuklu ya da yünlü olmalıdır. Çorapların büyük olmaması da önemlidir. Bunun yanında çoraplar günlük deÄŸiÅŸtirilmelidir. Çorapların temizliÄŸinde de vücudu tahriÅŸ etmeyecek aşırı kimyasal içermeyen deterjan kullanılmalıdır. Ayakkabı seçiminde de parmak arası terlik, topuklu ve sivri burunlu ayakkabılardan uzak durulmalıdır. Bu modeller yerine ayak numarası ile uyumlu diyabetik ayak ayakkabısı alınmalıdır. Ayakkabı materyallerinde plastik olanlardan uzak durulmalı bunun yerine bezden ya da yumuÅŸak özellikte deriden yapılan modeller tercih edilmelidir. Ayakkabının içine tabanlık konulması ve düzenli aralıklarla deÄŸiÅŸtirilmesi de ayrıca gereklidir. Tabanlık sayesinde ayak korunur ve hasar almasının önüne geçilir.
Diyabetik AyaÄŸa Ne Ä°yi Gelir?
“Diyabetik ayak aÄŸrısına ne iyi gelir?” diye merak ediyorsanız ilk olarak kan dolaşımının güçlendirilmesi için kan ÅŸekeri düzeyinin normal seviyelere getirilmesi gerektiÄŸini bilmelisiniz. Bunun yanında kan dolaşımının artması saÄŸlamak adına ayak bileÄŸi egzersizleri de yapılabilir.
Diyabetik Ayak Tedavisi Nasıl Yapılır?
Diyabetik ayak tedavisi için öncelikle yara oluÅŸan bölgeler vücudun yükünden kurtarılmalıdır. Bu noktada yaraya yapılan yükü hafifletecek tabanlık ve ayakkabılar kullanılır. Tedavi sürecinde ayakta ve kan tetkiklerinde enfeksiyon saptanması durumunda damar ya da ağız yolundan diyabetik ayak antibiyotik tedavisi uygulanır. Tedavi için ayak ve bacağı besleyen damar darlık ve tıkanıklık açısında tetkik ve muayene edilmeli, bunların tespit edilmesi durumunda cerrahi veya endovasküler müdahaleler ile ayağın yeniden kanlandırılması saÄŸlanmalı. Bunun saÄŸlanmasının ardından enfekte olan ve ölü dokular temizlenmeli, yaraya uygun bakım ile yara iyileÅŸme desteklenmelidir.
Damar Tıkanıklığının Tedavisi
Diyabetik ayak belirti ve bulguları arasında olan bacak damarlarındaki tıkanıklık ve darlık için tedavi açık (cerrahi) ve kapalı (endovasküler) olarak yapılabilir. Diyabetik ayak yarası görülen hastaların hemen hemen tamamında büyük damarlarda da sorunlar görülebilir. Buna ek olarak küçük ayak ve diz altı damarlarında da darlık ve tıkanıklık ile karşılaşılabilir. Yaranın iyileÅŸmesi için uygulanacak tedavilerle parmak ve ayağı besleyen en az bir damarın kanlanması mümkün kılınmalıdır. Endovasküler olarak adlandırılan kapalı yöntemlerle ayak ve/veya kasık damarlarından iÄŸne deliklerinden yapılan giriÅŸlerle anjiyografi salonunda ayak beslenmesi gerçekleÅŸtirilebilir.
Yorum Ekle
