Amfizem Nedir? Amfizem Belirtileri ve Tedavisi

17 / ŞUB
2023

Amfizem adı verilen hastalık, uzun süreli kirli hava şartlarına maruziyet, sigara kullanımı gibi sebeplerle meydana gelir ve nadir de olsa genetik geçişlidir. Bu hastalığın tedavisi ve hastanın iyileşme süreci amfizemin evresine ve hastanın genel sağlık durumuna göre farklılık gösterebilir. “Amfizem nedir?” sorusunun yanıtını ve tedavi süreci hakkında bilgiyi metnin devamından öğrenebilirsiniz.

Amfizem Nedir?

“Amfizem nedir tıp literatüründeki açıklaması nedir?” diye merak ediyorsanız bu sorunun yanıtı şu şekilde özetlenebilir:

Amfizem, akciğerlerde bulunan hava keseciklerinin gerilemesi ve genişlemesi ile bu hava keseciklerini ayıran ince yapılı duvarların yırtılması ve bu yırtılmaya bağlı olarak akciğerlerin esnekliğini yitirmesiyle meydana gelen kronik akciğer rahatsızlığıdır. Solunum yetmezliğine yol açar ve yaygındır. Akut enflamasyon sonucunda artan α1 antitripsin eksikliği bu hastalığın nedenlerinden biridir. Hastalığın ilk evrelerinde tedavinin uygulanması ve hastanın iyileşmesi daha kolaydır. Ancak hastalığın ilerlemesi halinde hastaya cerrahi müdahale ve yatarak tedavi uygulanabilir.

Akciğerde Amfizem Nedir?

“Akciğerde amfizem nedir?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir:

Kirli havanın temiz hava ile değişmesini sağlayan akciğer, sağlıklı nefes alma ve vücudun hayati fonksiyonlarını yerine getirmede önemli bir solunum organıdır. Ancak kişinin kirli hava maruziyeti yaşaması, sigara kullanması gibi nedenlerle akciğerde bulunan hava kesecikleri ve diğer solunum yolları zarar görür. Hasar gören hava kesecikleri ve akciğer yüzeyleri solunum işlevini artık yerine getiremediğinden kişiye akciğer amfizem tanısı konur. Nefes darlığı ile başlayan bu süreç doğru bir yaklaşım ve tedaviyle kısa sürede iyileşme ile sonlandırılabilir.

Amfizem Nedenleri Nelerdir?

“Amfizem neden olur?” diye merak ediyorsanız tüm solunum yolu hastalıklarında olduğu gibi temel nedenin sigara kullanımı olduğunu bilmelisiniz. Yapılan araştırmalara göre sigara kullanımı amfizem riskini yaklaşık olarak 6 kat artırmakta. Üstelik yalnızca sigara kullanım alışkanlığı değil sigara tüketilen ortamlarda bulunmak da bu riski artıran nedenler arasında. Sigara kullanımı dışında bir başka neden de kirli havaya maruz kalmadır. Kirli havaya maruz kalan ve kimyasal gazların yoğun olduğu bölgelerde de bu hastalığın görülme riski yüksek. Yaş, amfizem için bir diğer risk faktörü. Kişinin yaşının artması metabolizma hızı ve hücre yenilenmesi gibi parametrelerde azalmaya neden olur. Bu hastalık da genellikle 65 yaş üstü bireylerde sık bir şekilde görülür. Karaciğerde üretilen bir protein Alfa-1 antitripsin (AAT) eksikliği de hastalığa yol açan nedenler arasında. Alfa-1 antitripsin (AAT) eksikliği durumunda bağışıklık sisteminde zayıflama görülür. Eğer kişide genetik nedenlerle Alfa-1 antitripsin (AAT) eksikliği bulunuyorsa amfizem yaşanma riski sağlıklı bireylerden daha yüksektir. Bu proteinde eksiklik görülen kişilerde ek olarak sigara kullanım alışkanlığı da bulunuyorsa hastalığın tablosu daha da riskli duruma gelebilir.

Amfizem Belirtileri Nelerdir?

Kişinin akciğer solunumundaki performansının eskiye nazaran azalmasıyla görülen en belirgin semptom, nefes darlığıdır. Diğer amfizem belirtileri ise aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Kişinin fiziksel aktivite gerçekleştirmesi sırasında zorlanma yaşaması ve nefes darlığının artması belirgindir ancak çoğu kişi yıllar boyunca amfizem hastalığının varlığından haberdar olmadan yaşayabilir. Üstelik bu nefes darlığı problemleri yalnızca egzersiz yaparken değil rutin ev işlerini yerine getirirken, yürüyüş yaparken, yokuş çıkarken de baş gösterir.
• Bir diğer önemli belirti de hırıltılı solunumdur. Kişinin yaşadığı akciğer amfizemi ilerledikçe solunumla ilgili şikayetler de artış gösterir. Kişinin akciğerinde hastalık yayıldıkça göğüs ağrısı ve göğüste sıkışma gibi şikayetler de fazla görülmeye başlar.
• Hastalığın ilerlemesi durumunda kişinin tırnaklarında ve parmak uçlarında morarmalar meydana gelir. Bunun yanında ağız çevresinde ve dudaklarda da kuruluk, solukluk yaşanır.
• İştahın azalması da amfizem hastalarında görülen belirtiler arasındadır. Bunun yanında halsizlik, yorgunluk, baş ağrısı, tekrar eden akciğer enfeksiyonları gibi şikayetler de görülür.

Akciğer Amfizemi Tanısı ve Türleri

Amfizem, evreleri bulunan ve evrelerine göre isimlendirilen rahatsızlıklardan biridir. Doğru planlanmış amfizem tedavisi sürecinin başlaması için ilk olarak akciğer fonksiyon testleri yapılır. Bunun yanında tomografi istemi ve göğüs filmi de yapılabilir. Akciğer filmi ile üst alandaki dokularda azalma olup olmadığı ve havalanma miktarı incelenir. Bu hastalığı yaşayan kişilerde fonksiyon veriminin azalması nedeniyle havalanma miktarı artar. Solunumla alınan havanın tam olarak geri verilememesi de havalanma miktarını artıran etkenlerden bir diğeridir. Amfizem hastalığı bulunan akciğer filmlerde daha siyah çıkar. Akciğere biriken hava da solunumu destekleyen diyaframın genişlemiş akciğer hacmi nedeniyle düzleşmesine neden olur. Bu nedenle diyafram düzleşmesi de yaygın bulgular arasındadır. Bu hastalarda omurlar da birbirine paralelleşir. Bu noktada akciğer filmi, hastalığın teşhisinde hayati öneme sahiptir.

Akciğer Amfizemi Tipleri

Amfizem tipleri aşağıdaki gibidir:

• Cilt Altı Amfizem: Akciğerde yaşanan havalanmanın cilt altına kadar inmesidir. Travma ve dış etkenlere bağlı gelişebilir. Genellikle de KOAH ve astım hastalarında görülür. Bunun yanında baş, boyun ameliyatı ve trafik kazası gibi durumlar neticesinde de gelişebilir.
• İrregüler Amfizem: Akciğere inen hava yollarının amfizemde düzensiz tutulmasıdır. Bu genellikle akciğerin sertleşmesi durumunda görülür. Genellikle klinik belirti vermez ve hastanın yaşam kalitesinde belirgin bir sorun yaratmaz.
• Panlobüler Amfizem: Alveoller ve respiratuar bronşiollerde oluşan amfizem türüdür.
• Paraseptal Amfizem: Genellikle en uçtaki alveollerin etkilendiği amfizemdir.
• Sentrilobüler Amfizem: Daha çok akciğerin üst bölgelerinde görülen ve respiratuar bronşiyol bölgelerde hasara sebebiyet veren amfizem türüdür. Temelinde sigara içme alışkanlığı bulunur.

Akciğer Amfizemi Tedavisi

Amfizem grafi bulguları ile başlatılan tedavi süreci hastalığın evrelerine göre farklıdır. Hasta sigara kullanıyorsa bu alışkanlığını bırakması tedavi sürecinde atılacak en önemli adımlardan biridir. İkinci önemli adım da hastanın kilo fazlasını vermesidir. Kişinin yaşadığı amfizem, başlangıç ya da bronşit evresindeyse sağlıklı yaşam alışkanlıklarının kazanılması yeterli olabilir. Ancak hastanın akciğerinde havalanmanın arttığı ve nefes alıp vermede zorlandığı ileri evrelerde ilaçlı tedavi uygulanır. Bu tedavide hava yolları genişletici ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlarla hastanın göğüs bölgesindeki ağrıyı azaltmak ve hastanın solunumunu rahatlatmak sağlanır. Enfeksiyonu azaltan bu ilaçlar da bu tedavinin önemli bir parçasıdır.

AAT eksikliği sebebiyle yaşanan amfizemi durumunda ise alfa-1 antitripsin yerine konulmasını hedefleyen tedavi süreci uygulanır. Böylelikle vücudun normal fonksiyonlarını gerçekleştiren akciğer ve karaciğerin zarar görmesi engellenmesi amaçlanır. Hastayı takip eden hekimin hastadaki genel sağlık durumu ve bulgularına göre gerek görmesi halinde solunum rehabilitasyonu, oksijen tedavisi ve mekanik ventilasyon gibi terapiler de uygulanabilir. Akciğer amfizeminde de erken tanı ve düzenli gidilen kontroller önemlidir. Bu nedenle ilk belirtilerin gözlemlenmesiyle birlikte muayene olunmalı ve kontrollere gidilmelidir. Bu noktada sigara kullanımının bırakılması ve sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıklarının kazanılması da önemlidir.