Dikkate Alınması Gereken Ağrı: Nöropati

23 / ŞUB
2023

Eller ve ayaklarda uyuşma söz konusu olduğunda akıllara gelen sorulardan biri de “Nöropati nedir?” Nöropati, periferik sinirlerde yaşanan hasarlar sebebiyle ortaya çıkar. Periferik sinirlerde hasar; travma, genetik nedenler, metabolik bozukluk, toksin kaynaklı nedenlerle yaşanır. Bu hasar sonucunda ortaya çıkan nöropati ise el ve ayaklarda yanma, kuvvet kaybı, uyuşma gibi durumlara neden olabilir. Gerekli tedavini uygulanması için altta yatan sorunun net bir şekilde belirlenmesi önemlidir.

Nöropati Nedir?

“Nöropati ne demek?” diye merak ediyorsanız nöropatinin vücuttaki periferik sinirler üzerinde meydana gelen hasarı tanımlayan hastalıklar olduğunu bilmelisiniz. Nöropatik ağrı ise periferik sinir kaynaklı ağrılardır. Her yaşta ortaya çıkabilir.

Nöropatinin Türleri Nelerdir?

“Nöropatik ağrı ne demek?” sorusuna verilebilecek bir diğer yanıt nöropati türleridir. Nöropati türleri aşağıdaki gibidir:

• Duyusal nöropati: Bu nöropati türü ısı, dokunma ve ağrı gibi duyuları ileten sinirlere etki eden. Belirtileri ise el ve ayaklarda karıncalanma hissi, uyuşma, iğne batma hissi, yanma, keçeleşmedir.
• Mononöropati: Tek bir periferik sinir kaynaklı nöropati türüdür.
• Motor nöropati: “Motor nöropati nedir?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir: Kasların hareketliliğini sağlayan motor sinirlere etki eden nöropati türüdür. Bu durumda kas seğirmeleri, kaslarda güçsüzlük ve kaslarda erime görülebilir.
• Motor ve duysal nöropati (sensorimotor): Duyusal ve motor sinir liflerine etki eder. Kas güçsüzlüğü sonucu el ve ayaklarda uyuşma, hissizlik, yanma, karıncalanma belirtileri yaratır.
• Otonomik nöropati: Otonomik sinir sistemine ait lifleri etkileyen nöropati türüdür. Tansiyonda ani değişiklikler, kalp ritminde bozukluklar, terleme bozukluğu, iktidarsızlık, erektil disfonksiyon ortaya çıkabilir.
• Polinöropati: El ve ayak uç noktalarında ortaya çıkarak çok sayıda sinire etki eden ve simetrik olan nöropatidir.

Nöropati Neden Olur?

Doğru nöropatik ağrı tedavisi için nöropatinin neden kaynaklandığı iyi bilinmelidir. Peki nöropati neden olur? Birçok sorun bu duruma neden olabilir. Bu durumun nedeni çok ayrıntılı yapılan tetkik sonuçlarında bile %65-70 oranında belirlenebilir. Geri kalan %30’luk oranda hastalığın nedeni belirlenememektedir. Bu hastalığa sebebiyet veren başlıca nedenler aşağıdaki gibidir:

• Diyabet (şeker hastalığı): Periferik nöropatinin en yaygın nedenleri arasındadır. Kan şekerinin yüksek olması nedeniyle bazı metabolik süreçler tetiklenir, sinirleri besleyen damarlarda tıkanıklık oluşur. Bu tıkanıklık ile oluşan oksijen yetersizliği sonucunda kanlanma bozukluğu ve nöropati görülür. Bu süreçte de sinirlerin ana gövdesi, uçları ve bu sinirleri saran kılıflarda hasar oluşur. Şeker hastalığı bulunan kişilerin en az yarısında nöropati oluşma riski bulunur.

• B grubu vitaminler, B12 vitamini veya folik asit eksikliği: Yaşanan B12 vitamin eksikliği sonucu demans ve unutkanlık zamanla ortaya çıkabilir. Ayrıca omurilikte hasar ve duyusal sinirlerde periferik nöropati oluşabilir.
• Kemoterapi ilaçları: Kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları da bu hastalığa neden olabilir.
• Entoksikasyonlar: Ağır metaller, tarım ilaçları, çözücü maddeler ve tinere gibi maddelere maruziyet periferik nöropatiye neden olabilir.
• Kanser: Kanser hücreleri tarafından salgılanan bazı maddeler sinirlerde hasara neden olabilir. Bazı durumlarda kanser tanısı öncesinde kişide nöropati bulguları ortaya çıkar.
• Aşırı alkol kullanımı: Alt ekstremitelerde hâkim lif tutulumu ile oluşan nöropatinin nedenidir.
• Kronik böbrek yetmezliği: Böbrek yetmezliğinden kaynaklı olarak kandaki ürenin yükselmesi ve elektrolit dengesizlikleri sonucunda nöropati görülebilir.
• Karaciğer yetmezliği: Karaciğerde yaşanan yetmezlik nedeniyle görülen siroz nöropatiye neden olabilir.
• Enfeksiyonlar: Sinirlerle bağlantılı olan zona, EBV, Lyme, HIV, CMV enfeksiyonları nöropatiye sebebiyet verebilir. 
• Bağ dokusu hastalıkları: Romatizmal kaynaklı hastalıklarda nöropati görülebilir. En çok romatoid artrit, SLE, sjögren sendromu, PAN gibi hastalıklarda daha sık görülür.
• Kalıtsal nöropatiler: Kalıtsal sebeplerle gelişen nöropatiler, çocukluk çağında başlar ve ilerler.

Nöropatinin Belirtileri Nelerdir?

Nöropati belirtileri aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Polinöropatisi bulunan hastalarda el ve ayakların her ikisinde ya da yalnızca birinde yanma, uyuşma, hissizlik, ağrı veya keçeleşme,
• Hastaların el ve ayaklarında kuvvetsizlik durumu, elleri yumruk yapamama, yürüyüş bozuklukları, yürüme sırasında tökezleme ve takılma,
• Hastalığın etkilediği bölgelerde yaraların geç iyileşmesi, kas erimesi, kol veya bacak kıllarında dökülme, tırnaklarda kopma veya değişim, el ve ayaklarda deformasyon,
• Polinöropatisi ileri düzeyde olan kişilerde ayaklarda yatak yaralarına benzer yaraların çıkması ve bazı durumlarda kangren gelişmesi.

Nöropati Teşhisi Nasıl Konur?

“Nöropati teşhisi nasıl konur?” sorusu da merak edilenler arasında. Nöropati teşhisi için kişinin şikayetleri dinlenir, klinik muayene gerçekleştirilir, EMG (elektromiyografi) testi ve laboratuvar tetkikleri istenir. Teşhiste EMG (elektromiyografi) oldukça önemlidir. Bu yöntemle kişinin kol ve bacaklarına ince kablolar bağlanır ve düşük dozda elektriksel uyarılar verilir. Böylelikle sinirin elektriksel akımının normal olup olmadığı, periferik sinirlerin kalınlığı, sinir kılıfında hasar olup olmadığı değerlendirilir.

Nöropatinin Tedavisi Var mı?

Uygulanacak tedavi altta yatan soruna göre planlanır. Nöropati şeker hastalığına bağlı görüldüğünde ilk olarak kan şekerini kontrol altına almak hedeflenir. Duruma göre hastanın şikayetlerine göre doktor uygun gördüğünde ağrı kesici ilaçlarla sinir hasarını onarabilecek ilaçlar verebilir. Nöropati kronik böbrek yetmezliğine bağlı olarak görüldüğünde vücutta biriken toksik maddeleri vücuttan uzaklaştırmak adına ilaç ve gerektiğinde diyaliz uygulanır.