Belirtilere Dikkat: Üst Solunum Yolu Hastalıkları
Üst solunum yolu hastalıkları; solunum yolları, burun, boğaz, akciğer ve sinüsleri etkileyen virüs ve bakteri kaynaklı hastalıkları temsil eder. Enfeksiyona yol açan virüs ya da bakteriler, vücuda girer ve sağlıklı dokulara istila ederek buralarda hastalığa neden olur. Sık görülen viral hastalıklardan olan ve belirtileri ortalama 3 hafta civarı süren üst solunum yolu hastalıkları; istirahat, ilaç tedavileri ve doğal takviyelerle kolaylıkla atlatılabilen hastalıklardır. Özellikle kış aylarında görülen bu hastalıklar havanın soğuması, toplu ortamlarda geçirilen zamanın artması, hava kirliliği gibi nedenlerle her yaştan insanı etkiler.
Üst Solunum Yolu Hastalıkları Nedir?
“Üst solunum yolu hastalıkları nedir?” sorusu kış aylarının en çok merak edilen konuları arasında. Üst solunum yollarını etkileyen bu hastalıklar; solunum yolları, burun, boğaz, akciğer ve sinüsleri etkileyen virüs ve bakteri kaynaklı hastalıkları temsil eder. Hem çocuk hem de yetişkinlerde üst solunum yolu enfeksiyonu belirtileri hastalık özelinde farklılık gösterir.
Üst Solunum Yolu Hastalıkları Nedenleri Nelerdir?
Üst solunum yolu hastalıkları nedenleri aslında hava yollarına ait olan organ ve dokuların iltihaplanması ile ortaya çıkar. Bu durumun yaşanmasına da genellikle rinovirüsler neden olur. Bu dışında bu hastalıklara sebebiyet veren diğer virüslerden bazıları adenovirüs ve koronavirüstür. Üst solunum yollarını etkileyen hastalıklar bakterilerden de kaynaklanabilir. Bu bakterilerden en sık rastlananı ise strep adındaki bakterisidir.
Üst Solunum Yolu Hastalıkları Hangileridir?
Üst solunum yolu hastalıkları isimleri aşağıdaki gibidir:
- Alerjik rinit
- Anjin
- Farenjit
- Grip
- Larenjit
- Nazal polipler
- Orta kulak iltihabı
- Rinit (nezle)
- Sinüzit
- Tonsilit (bademcik iltihabı)
Rinit (nezle)
Soğuk algınlığı ya da nezle olarak da bilinir. Üst solunum yolları ile birlikte özellikle burnu etkiler. Virüslerin neden olduğu rinitin bulaşması öksürme ya da hapşırma ile ortama yapılan damlacıklardır. Virüsün vücuda girmesinden ortalama 12-36 saat sonra belirtiler ortaya çıkar. İnsanları en çok etkileyen viral enfeksiyon olan rinit, burun içini kaplayan mukozanın enflamasyonunu tanımlar. Rinit; alerjik rinit, enfeksiyöz rinit, non alerjik veya nonenfeksiyöz rinit olmak üzere üç gruba ayrılır. Alerjik rinitte genetik ve aşırı duyarlılık, enfeksiyöz rinitte virüsler, nonalerjik-nonenfeksiyöz rinitte nedeni de östrojen etkisi, stres, trakeotomi ve larenjektomi etkilidir.
Rinit Belirtileri:
- Baş ağrısı,
- Boğazda yanma, ağrı,
- Burunda akıntı ve tıkanıklık,
- Burun, göz veya damakta kaşıntı,
- Burun kanaması,
- Gözaltında koyu çizgiler ve şişkinlik,
- Gözlerde yanma, yaşarma ve kızarıklık,
- Hafif ateş,
- Halsizlik,
- Hapşırma,
- Koku almada zorluk,
- Kuru öksürük,
- Ses değişikliği,
- Sulu ve bol burun akıntısı.
Rinit Tedavisi:
Rinitin özel bir tedavisi bulunmaz. Tedavi belirtilere yönelik ilaçların verilmesiyle uygulanır. Hastada ateş ve ağrı olması durumunda parasetamol içeren şuruplar tedaviye dahil edilir. Burunda akıntı ve tıkanıklık olması durumunda da fizyolojik sprey ya da damlalar tercih edilebilir. Antibiyotik tedavide yararsızdır. Destekleyici tedavi olarak kişinin dinlenmesi ve bol sıvı alması önemlidir.
Alerjik Rinit
Halk dilinde saman nezlesi olarak da bilinir. Hem çocuklar hem de yetişkinlerde görülen alerjik rinit, yaşam kalitesini büyük ölçüde bozar. Genellik küçük yaşlarda başlar. Bu hastalık belirli bir alerjen ile karşılaşılması ile şikayetlerini artırır. Hastalığa dair belirtiler yıl boyu sürebilir ve genellikle bahar ayları başta olmak üzere bazı mevsimlerde daha belirgindir. Bu hastalığı yaşayan kişilerde sinüzit, astım, burunda et büyümesi, cilt reaksiyonları ve astım normal kişilere göre daha fazladır.
Alerjik Rinit Belirtileri:
- Boğazda gıcık,
- Burun akıntısı ve burun tıkanıklığı,
- Burunda kaşıntı,
- Genizde akıntı,
- Göz yaşarması,
- Hapşırma,
- Kronikleşmiş öksürük,
- Orta kulakta basınç.
Alerjik Rinit Tedavisi:
Bu hastalık daha çok ilaçla tedavi edilir ve tedavisinde genel olarak antihistaminik ilaçlar kullanılır. Alerji belirtilerine neden olan histamin maddesini azaltarak etki gösteren bu ilaçlar alerjene maruz kalmadan önce kullanıldığında hapşırma, akıntı ve kaşıntı gibi belirtiler karşısında etkilidir. Bu hastalığın tedavisinde kullanılan bir diğer ilaç grubu da kortizondur. Etkileri güçlü olan ancak yan etkilerine dikkat edilmesi gereken bu ilaçlar kalça ya da ağızdan uygulanmaz ve daha çok burun spreyi şeklinde kullanılır.
Alerjik Rinit Tipleri: mevsimsel alerjik rinit, yıl boyu devam eden alerjik rinit ve mesleki alerjik rinittir.
Farenjit
Farenks mukozasının iltihabi hastalığıdır. Enfeksiyon birdenbire başlıyorsa akut, uzun süreli ise kroniktir. Kronik öksürük, gastroözefageal reflü, tedavi edilmeyen akut farenjit, kronik sinüzit gibi durumlarda farenjit beta enfeksiyonu kronikleşebilir. Bu hastalığın tanısında boğaz kültürü kullanılır.
Farenjit Tedavisi:
Tedavi antibiyotik ile uygulanır. Bu hastalık bulaşıcı olduğundan korunma önemlidir.
Larenjit
6 ay ile 6 yaş arası çocuklarda sık görülür. Genellikle de soğuk havalarda ortaya çıkar. Yetersiz beslenme, virüsler, vücut direncinin düşmesi nedenleri arasındadır.
Larenjit belirtileri:
Lerenjit yetişkinlerde ağrı, yüksek ateşi ses kısıklığı ve öksürük ile seyreder. Ancak çocuklarda daha ağır belirtilerle geçen bir tablo yaratır. Çocuklarda ilk belirti 2-3 gün önce hafif ateştir. Bu belirtileri ses kısıklığı, öksürük ve burun akıntısı takip eder. Tanı grafiler ve çocuklarda kan gazlarına bakılarak konulur.
Larenjit Tedavisi:
Tıbbi tedavi uygulanır.
Anjin
Anjin; yutak ve bademciğin iltihaplanması ile karakterize bir hastalıktır, genellikle çocuklarda görülür. Bu hastalık sinüzit, kronik anjin, kalp ve eklem romatizması, orta kulak iltihabı gibi rahatsızlıklara neden olabilir. Tanıda boğaz kültürü taraması yapılır.
Anjin belirtileri:
- Ağızda kötü koku,
- Ani başlayan ateş,
- Ateş yükselmesi,
- Bademcik ve yutakta kızarıklık,
- Yutak ve bademciğin şişliği nedeniyle ağzı zor açma,
- Bademcikte apse,
- Bademcikte iltihaplı akıntı,
- Boğaz ağrısı,
- Boğazda ağrı,
- Boğazın kuruması, yanması ve kaşınması,
- Bulantı,
- Bulantı, kusma, iştahsızlık,
- Burunda akıntı ya da tıkanıklık,
- Burun akıntısı,
- Çene altı bölgesindeki lenf bezlerinin ağrıması,
- Dilin paslı ve şişmesi,
- Gıcık öksürüğü,
- Kol ve bacak ağrıları,
- Öksürük, ses kısıklığı,
- Yutma güçlüğü ve ağrı.
Tonsillit
Bir bademcik enfeksiyonudur. İyileşmesi 4 haftadan uzun sürerse kronikleşir. Okul öncesi çocuklar için virüsler etkili olurken daha büyük çocuklarda bakterileri etkendir.
Tonsilit Belirtileri:
- Ani başlayan üşüme ve titreme,
- Ani üşüme ile gelen ateş,
- Baş ağrısı,
- Boğaz ağrısı,
- Çocuklarda uyku hali,
- Çocuklarda karında ağrı,
- Çocuklarda kusma,
- Halsizlik,
- Eklemde ağrılar,
- Kulak ağrısı,
- Servikal lenfadenopatiler,
- Yutma güçlüğü.
Grip
Virüslerin yol açtığı bu hastalıkta belirtiler nezleye göre biraz daha ağır seyreder. Bu hastalıkta ateş 3 gün sürer ve 38.5 derecenin üzerinde seyreder. Ancak ateş 8 güne kadar da uzayabilir.
Grip belirtileri:
- Baş ağrısı,
- Bulantı,
- Göğüste ağrı,
- Karın ağrısı,
- Kas ağrıları,
- Kusma,
- Titreme,
- Yüksek ateş.
Grip Tedavisi:
Tedavide antibiyotikler kullanılmaz. Tedavide rahatlatıcı yöntemler kullanılır.
Orta kulak iltihabı
Çocukluk döneminde grip ve nezleden sonra en sık görülen hastalık grubudur. 3 yaşına kadar olan çocukların büyük bir kısmı en az 1 kere bu hastalığı geçirir. 10 yaş itibariyle de yaşanma sıklığı azalır. İşitme kaybı yaratma ihtimali olduğundan dikkate alınmalıdır. Genellikle grip ve nezle gibi enfeksiyonlar nedeniyle oluşan bu durum geniz eti büyümesinden de kaynaklanabilir.
Orta Kulak Tedavisi:
İltihap bulunması durumunda antibiyotik tedavisi uygulanır. Ancak antibiyotik virüsleri yok etmez yalnızca bakterilerin üremesine engel olur.
Sinüzit
Burun, alın ve üst çene kemiği etrafındaki kemiklerin içindeki hava dolu boşlukların iltihabıdır. 3 yaşına kadar olan çocukların %13’ünün sinüzit geçirdiği bilinir.
Sinüzit belirtileri:
- Ateşin 10 günden daha uzun sürmesi,
- Başta dolgunluk hissi,
- Burun akıntısı,
- Burunda tıkanıklık,
- Geniz akıntısı,
- Koku almada azalma,
- Öksürük.
Sinüzit Tedavisi:
Sinüzitin tedavisi ilaçla ya da cerrahi olarak gerçekleştirilir. En az 10 gün süren antibiyotik tedavisi verilmesi gerekir. Hastaya bol sıvı alması da önerilir. Tekrarlayan ve ilaçlara yanıt vermeyen sinüzit ve anatomik yapıdaki bozukluğa bağlı ikincil gelişen sinüzitler ise cerrahi operasyonla tedavi edilir.
Nazal Polip
Sinüsler ve burnun içini kaplayan mukozadaki iyi huylu büyümelerdir. Bu büyüme sinüs veya burundaki mukoza zarlarının uzun süreli iltihaplanması ve şişmesi kaynaklıdır. Fazla büyüme sonucunda polipler burun geçitlerinde ve sinüslerde tıkanıklık yaratabilir. Bu da solunum problemleri ve sinüs enfeksiyonlarına neden olabilir.
Nazal Polip Belirtileri:
- Baş ağrısı,
- Burun akıntısı veya tıkanıklığı,
- Geceleri horlama,
- Koku ve tat hissinin azalması veya kaybolması,
- Postnazal akıntı,
- Sinüslerde basınç hissi.
Nazal Polip Tedavisi:
Nazal polipler tedavi edilemez ancak ilaçlarla iyileştirilebilir. Yaygın olarak kortikosteroid hapları ve burun spreyleri kullanılır. Bakteri kaynaklı sinüs enfeksiyonu kaynaklıysa antibiyotikler reçete edilebilir. Semptomlar kötüleşirse hastanın ameliyat olması gerekebilir. Ameliyat türü poliplerin ne kadar şiddetli olduğuna bağlıdır. Endoskopik sinüs cerrahisi en sık uygulanan prosedürdür. Bu yöntemde cerrah burnun içini incelemek, burun poliplerini çıkarmak ve sinüs boşluklarını açmak için diğer enstrümanlarla birlikte bir endoskop (ışık ve video kameralı küçük ince bir tüp) kullanır.
Üst Solunum Yolu Hastalıklarına Ne İyi Gelir?
“Üst solunum yolu hastalıkları nasıl geçer?” diye merak ediyorsanız uygulanacak tedavi ve yöntemlerin hastalık özelinde farklılık gösterdiğini bilmelisiniz. Bu hastalıklar doktorun reçete edilen ilaçlar ve evde uygulanacak destekleyici tedavilerle kısa sürede iyileşir. Ancak çeşitli tedavi uygulamalarına rağmen geçmeyen solunum yolu hastalıkları, akciğer hasarına veya kanda ilerlemiş bir mikrobik duruma yol açabilir. Bu nedenle üst solunum yollarındaki hastalıkların uzun sürmesi halinde vakit kaybetmeden doktor kontrolüne gidilmelidir. Üst solunum yolu hastalıkları için uygulanan tedavi yöntemlerinden bazıları da aşağıdaki gibidir:
- Ateşin düşmesi veya kontrol altında tutulması için ılık duş almak,
- Boğazdaki rahatsızlıklarda tuzlu veya karbonatlı ılık suyla gargara yapmak,
- Burun tıkanıklığı ve akıntısı için burun spreyleri,
- Doktor önerisiyle kullanılan ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar,
- Hastalık boyunca bol dinlenme,
- Mukusu ve geniz akıntısı rahatlatmak için bol su içmek,
- Öksürük ve balgam söktürücü bitki çayları tüketmek,
- Öksürük, vücut direnci ve boğazı yumuşatma özellikleri ile bilinen balı tüketmek,
- Yüksek yastıkla uyumak,
- Çinko ve C vitamini zengini beslenmek.
Üst Solunum Yolu Hastalıklarına Hangi Bölüm Bakar?
“Üst solunum yolu hastalıkları için hangi doktora gidilir? Hangi bölüm bakar?” diye merak ediyorsanız solunum sistemi hastalıkları ve belirtilerinin genel dahiliye kliniklerinin uzmanlık alanlarına girdiğini bazı durumlarda da kulak burun boğaz ve göğüs hastalıkları kliniklerine de konsültasyon yapılabildiğini bilmelisiniz.
Yorum Ekle
